Nietrzeźwość rodzica przy sprawowaniu opieki nad dzieckiem. Co na to prawo?
REKLAMA
REKLAMA
Niedawno w jednym ze znanych polskich seriali pojawił się dość ciekawy wątek. Kobieta, wskutek splotu niefortunnych zdarzeń, sprawowała opiekę nad swoim synem będąc w stanie nietrzeźwości. Jeden z mężczyzn, który był tego świadkiem wezwał Policję. Od tego momentu zaczęły się dla tej kobiety problemy związane z próbą odebrania jej władzy rodzicielskiej przez Sąd opiekuńczy. Czy taki scenariusz jest możliwy w realnym życiu? Niestety tak, ale będzie to zależeć od kilku czynników.
- Dobro dziecka
- Odpowiedzialność karna
- Kiedy rodzic może zostać pozbawiony władzy rodzicielskiej?
- Podsumowanie
Dobro dziecka
Kodeks rodzinny i opiekuńczy w artykule 96 wprost stanowi o tym, że rodzic jest zobowiązany do sprawowania pieczy nad dzieckiem. Władza rodzicielska powinna być wykonywana tak, jak tego wymaga dobro dziecka i interes społeczny (art. 95 k.r.o.).
REKLAMA
REKLAMA
Sam fakt spożywania alkoholu przez rodzica nie jest penalizowany przez polskie prawo. Do karalności może dojść w sytuacji, gdy wskutek spożycia alkoholu, dobro dziecka jest zagrożone.
Odpowiedzialność karna rodzica opiera się w takiej sytuacji na podstawie art. 160 Kodeksu karnego, który brzmi następująco:
§ 1.Kto naraża człowieka na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 2. Jeżeli na sprawcy ciąży obowiązek opieki nad osobą narażoną na niebezpieczeństwo, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 3. Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 lub 2 działa nieumyślnie, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
§ 4. Nie podlega karze za przestępstwo określone w § 1-3 sprawca, który dobrowolnie uchylił grożące niebezpieczeństwo.
§ 5. Ściganie przestępstwa określonego w § 3 następuje na wniosek pokrzywdzonego.
Odpowiedzialność karna
Żeby zatem mogło dojść do odpowiedzialności karnej nietrzeźwego rodzica opiekującego się dzieckiem, należy wykazać, że stan nietrzeźwości mógł stwarzać bezpośrednie ryzyko utraty życia lub ciężkiego uszczerbku na zdrowiu małoletniego.
Oczywiście może się zdarzyć, że w danych okolicznościach dobro dziecka byłoby zagrożone bez względu na fakt czy jego rodzic był pod wpływem alkoholu. W takiej sytuacji sąd weźmie pod uwagę charakter zdarzenia oraz oceni jaki był związek przyczynowo-skutkowy między zagrożeniem dla zdrowia i życia dziecka, a nietrzeźwością rodzica. To, czy dojdzie do postawienia zarzutu zawsze będzie zależeć od danego stanu faktycznego sprawy. Przy jego ocenie sąd weźmie pod uwagę ilość i rodzaj wypitego przez opiekuna alkoholu, wiek dziecka oraz inne aspekty danego zdarzenia.
Kiedy rodzic może zostać pozbawiony władzy rodzicielskiej?
Jeśli sytuacja sprawowania opieki nad dzieckiem w stanie nietrzeźwości będzie się powtarzać, to może być to podstawą do wszczęcia procedury pozbawiającej rodzica władzy rodzicielskiej. Należy podkreślić, że nie musi dojść do powtarzalności takiej sytuacji, gdyż w danych okolicznościach może wystarczyć nawet jeden taki incydent. Dzieje się tak najczęściej gdy rodzic jest nietrzeźwy, a dziecko np. błąka się po ulicy. Występuje w takiej sytuacji ewidentne narażenie dziecka na ryzyko utraty zdrowia lub życia.
REKLAMA
Wyczulenie organów zarówno socjalnych, jak i wymiaru sprawiedliwości w sytuacji nietrzeźwości rodzica jest uzasadnione. Chodzi o to by zapobiegać zaniedbaniu dzieci. Często osobom dorosłym spożywającym alkohol wydaje się, że mają wszystko pod kontrolą, ale w sytuacji zagrożenia życia dziecka mogą mieć problem choćby z wezwaniem karetki. Warto wiedzieć, że placówki oświatowo-opiekuńcze takie jak przedszkola, czy szkoły nie mogą wydać dziecka rodzicowi, który jest nietrzeźwy. Co więcej, po takim incydencie nauczyciel jest prawnie zobowiązany do bacznej obserwacji sytuacji rodzinnej dziecka i w razie potrzeby informowania dyrektora szkoły o efektach tej obserwacji.
Sąd opiekuńczy może pozbawić rodzica władzy rodzicielskiej gdy nadużywa on swej władzy rodzicielskiej lub w sposób rażący zaniedbuje swe obowiązki względem dziecka. Stanowi o tym art. 111 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Sąd może też zobowiązać rodzica do określonego postępowania, albo poddać wykonywanie władzy rodzicielskiej nadzorowi kuratora sądowego.
Podsumowanie
Odnosząc się zatem do postawionego pytania czy scenariusz z serialu mógłby mieć miejsce w rzeczywistości, to jak najbardziej należy odpowiedzieć twierdząco, ale tylko jeśli dziecko byłoby zagrożone. Trzeba mieć na uwadze, że pozbawienie władzy rodzicielskiej to ostateczność i musi dojść do rażącego naruszenia obowiązków rodzicielskich względem dziecka. Ustawodawca chce chronić dzieci przed przemocą i zaniedbaniem, a nie karać za wypitą lampkę wina. Sąd może uznać, że mimo nietrzeźwości rodziców, ich dziecko nie było narażone na bezpośrednie niebezpieczeństwo. Samo znajdowanie się rodziców w stanie nietrzeźwości nie powoduje jeszcze zagrożenia dla życia i zdrowia dziecka.
Warto w tym kontekście zwrócić uwagę na argumentację Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim w wyroku z 23 marca 2021 r. (IV Ka 110/21) uniewinniającym rodziców od zarzutów: „Ustawodawca nie penalizuje samego faktu "bycia pod wpływem alkoholu" przez rodziców czy też opiekunów sprawujących bezpośrednią pieczę nad małoletnimi (…) i nie wprowadza wymogu ich całkowitej abstynencji, nawet jeśli pozostające pod ich pieczą dziecko jest niemowlęciem. To, że spożyty alkohol może wywołać zachowanie nieadekwatne do sytuacji, to jednak nie sposób przyjąć, że w każdym przypadku osoba znajdująca się pod jego działaniem nie daje żadnych gwarancji należytego sprawowania pieczy nad małym dzieckiem i że w każdym przypadku ów stan opiekuna oznacza, że dziecko przebywa w okolicznościach niebezpiecznych dla zdrowia”.
Adwokat Pamela Opoczka
Potwierdź zapis
Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.
Coś poszło nie tak
REKLAMA
REKLAMA