REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Środki zaskarżenia w sprawach o dostęp do informacji publicznej

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Karolina Muzyczka
Doktor nauk prawnych; adiunkt w Pomorskiej Szkole Wyższej w Starogardzie Gdańskim. Ponadto współpracuje z uczelniami: Wyższą Szkołą Gospodarki w Bydgoszczy; Kaszubsko-Pomorską Szkołą Wejherowie, Społeczną Akademią Nauk w Warszawie; Uniwersytetem SWPS; Staropolską Akademią Nauk w Kielcach
Środki zaskarżenia w sprawach o dostęp do informacji publicznej
Środki zaskarżenia w sprawach o dostęp do informacji publicznej
Shutterstock

REKLAMA

REKLAMA

Organy odwoławcze i sądy, do których trafiają sporne sprawy, chętniej wykorzystują pojęcie „nadużywania” prawa do informacji, chociaż nie wynika ono z żadnego przepisu prawa, a stanowi zagrożenie dla prawa do informacji.

Jakie środki zaskarżenia w sprawach dostępu do informacji publicznej?

Środki zaskarżenia w sprawach dostępu do informacji publicznej nie mają jednolitego charakteru, a ich rodzaj zależny jest od sposobu rozpatrzenia wniosku o udostępnienie informacji publicznej.

REKLAMA

REKLAMA

Ponieważ odmowa udostępnienia informacji publicznej (w tym informacji przetworzonej) następuje w formie decyzji administracyjnej, do której w świetle art. 16 i 17 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (dalej jako: u.d.i.p) mają zastosowanie przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego, to w takim wypadku stronie służy odwołanie od decyzji administracyjnej, jak również skarga do sądu administracyjnego.

Udostępnianie informacji publicznej

Udostępnienie informacji publicznej następuje w formie czynności materialno-technicznej. Ewentualne kwestionowanie zupełności udzielonej informacji czy jej adekwatności względem żądania wyrażonego we wniosku o udostępnienie informacji publicznej nie jest zatem możliwe w formie odwołania czy wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy. W tej sytuacji, analogicznie jak w przypadku nieudzielenia informacji w terminie (m.in. określonym w art. 13 u.d.i.p)., wobec braku decyzji odmownej, wnioskodawcy przysługiwać będzie skarga na bezczynność do właściwego wojewódzkiego sądu administracyjnego (por. art. 3 § 2 pkt 8 ustawy z dnia 30 września 2002 r. prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, dalej: p.p.s.a.). Warto wskazać, że od dnia 29 grudnia 2011 r. do skarg rozpatrywanych w postępowaniach o udostępnianie informacji publicznej stosuje się na podstawie art. 21 u.d.i.p. przepisy ustawy p.p.s.a. niezależnie od rodzaju podstawy odmowy udostępnienia informacji publicznej. Zatem, w przypadku decyzji administracyjnej odmawiającej udostępnienia informacji z powołaniem się na prywatność czy tajemnicę przedsiębiorcy nie przysługuje już prawo wniesienia powództwa do sądu powszechnego o udostępnienie takiej informacji, ponieważ kontrola legalności działania administracji także w tym zakresie powierzona została sądom administracyjnym (ewentualne wyjątki mogą przewidywać przepisy szczególne).

Należy mieć przy tym na uwadze, że u.d.i.p. ustanawia odformalizowaną procedurę dostępu do informacji publicznej i w bardzo ograniczonym zakresie odsyła do przepisów ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (dalej: k.p.a.). Ustawa ta stanowi jedynie, że zastosowanie do decyzji o odmowie udostępnienia informacji publicznej oraz decyzji o umorzeniu postępowania w sprawie. Zatem oznacza to: „wyłączenie stosowania Kodeksu postępowania administracyjnego do etapów postępowania poprzedzających wydanie decyzji odmawiającej udostępnienia informacji publicznej lub umarzającej postępowanie w przypadku określonym w art. 14 ust. 2 u.d.i.p., a także do postępowania, które finalizuje się udostępnieniem żądanej informacji publicznej bądź nieudostępnieniem żądanej informacji bez wydania decyzji w tej sprawie”. U.d.i.p. stanowi przy tym ustawę szczególną wobec k.p.a., co w konsekwencji prowadzi do wniosku, że przepisy kodeksu znajdują zastosowanie w przedmiocie dostępu do informacji publicznej jedynie wówczas, gdy u.d.i.p. wprost odsyła do jego regulacji.

REKLAMA

Charakter postępowań na gruncie ustawy o udostępnianiu informacji publicznej

Co istotne, na gruncie u.d.i.p. są stosowane dwa odmienne co do charakteru postępowania:

Dalszy ciąg materiału pod wideo

1. postępowanie toczące się przed organem pierwszej instancji w przedmiocie udostępnienia informacji publicznej – regulują je wyłącznie przepisy u.d.i.p., która to ustawa nie przewiduje konieczności wnoszenia środka zaskarżenia przed wniesieniem skargi do sądu administracyjnego. Organ nie wydaje w tym przypadku decyzji administracyjnej, lecz udostępnia żądane informacje w drodze czynności materialno-technicznej.

2. postępowania odwoławcze od decyzji organu pierwszej instancji o odmowie udostępnienia informacji publicznej – tok tego postępowania regulowany jest przepisami k.p.a., gdyż jego przedmiotem nie jest dokonanie określonej czynności materialno-technicznej, a decyzja administracyjna.

Ważne

Przy czym podkreślić tu należy, że u.d.i.p. nie przewiduje instytucji ponaglenia lub zażalenia na bezczynność organu w udostępnieniu informacji publicznej. Jest to przy tym ustawa szczególna, w sposób kompleksowy regulująca problematykę dostępu do informacji publicznej. Poza wydawanymi na podstawie u.d.i.p. decyzjami administracyjnymi, k.p.a. nie ma zastosowania do innych przypadków aktywności organów podejmowanych w trybie i na zasadach tej ustawy.

W przypadku bezczynności organu w zakresie udzielenia informacji publicznej lub odmowy jej udostępnienia w formie bezdecyzyjnej (w sytuacji nieposiadania żądanej informacji, lub gdy żądana informacja nie jest informacją publiczną, a także w wypadku odesłania wnioskodawcy na podstawie art. 1 ust. 2 u.d.i.p. do innego trybu udostępniania informacji publicznej), przepis art. 37 k.p.a. nie znajduje zastosowania. Środków zaskarżenia w takiej sytuacji nie przewiduje też ustawa o dostępie do informacji publicznej.

Nadużycie prawa do informacji publicznej

W wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego (sygn. akt I OSK 2777/16), stwierdzono, że nadużywaniem prawa do informacji jest pytanie o informację, która nie ma znaczenia dla większej liczby osób (grup osób) lub nie jest ważna z punktu widzenia poprawności funkcjonowania organów państwa. Celem ustawy o dostępie do informacji publicznej nie jest zaś zaspokajanie prywatnych potrzeb w postaci uzyskiwania informacji co prawda publicznych, ale przeznaczonych dla celów handlowych, edukacyjnych, zawodowych, czy też na potrzeby toczących się postępowań sądowych. Ustawa ma służyć interesowi publicznemu i uniwersalnemu dobru powszechnemu. W myśl wyroku NSA z 16 marca 2021 r. (sygn. akt IIIOSK 86/21) „nadużycie prawa to korzystanie z tego prawa i używanie instrumentów służących jego realizacji nie w celu zrealizowania wartości, którym to prawo ma służyć, chociaż z powoływaniem się na nie”. Innymi słowy strona podejmuje działania, które są dozwolone przez prawo, aczkolwiek dla realizacji celu, który nie został przewidziany przez ustawodawcę. Zachowanie, które formalnie zgodne jest z literą prawa, lecz sprzeciwia się jej sensowi, nie może zasługiwać na ochronę. Co istotne, zatem tak samo należy ocenić działanie podmiotu, który: „inicjuje szereg postępowań sądowych w celu innym, niż ochrona swych praw – w ten sposób wpływa na obniżenie poziomu ochrony innych podmiotów, które nie mogą w dostatecznie szybki sposób uzyskać ochrony prawnej”. Zatem nie jest zasadna odmowa udostępnienia informacji publicznej z powołaniem na nadużycie prawa przez wnioskodawcę. W przypadku u.d.i.p. powinno być ono definiowane jako próbę: „skorzystania z tej instytucji dla osiągnięcia celu innego niż troska o dobro publiczne, jakim jest prawo do przejrzystego państwa i jego struktur, przestrzeganie prawa przez podmioty życia publicznego, jawność działania administracji i innych organów władzy publicznej”.

Przesłanki nadużycia prawa

Wskazać należy, że nadużycie może wynikać z takich przesłanek jak:

  • seryjność i podobieństwo skarg,
  • akcentowanie w treściach pism kwestii kosztów postępowania,
  • model działania skarżącego i jego pełnomocnika,
  • okoliczność czasowa między wniesieniem skargi a zaistnieniem bezczynności w sprawie,
  • sposób wysłania wiadomości w sprawie.

Takie postępowanie zatem nie może być zaakceptowane i zasługiwać na ochronę prawną ze strony sądu tym bardziej, że prowadzi do zagrożenia konstytucyjnego prawa dostępu do informacji tych osób, które chcą go realizować zgodnie z jego istotą. Wskazane nadużycie absorbuje bowiem organ – jego siły i środki, w tym osobowe – co może opóźniać realizację wniosków niestanowiących nadużycia prawa.

Co istotne, przesłanka nadużycia prawa nie jest wskazana wprost w treści u.d.i.p., co zdaniem sądu powoduje konieczność zachowania szczególnej ostrożności przy uwzględnieniu rzeczonej okoliczności. Prawo do informacji publicznej ma rangę konstytucyjną, a jego celem jest zapewnienie społecznej kontroli nad organami władzy publicznej, to wszelkie pozaustawowe przesłanki ograniczające to prawo mogą utrudnić lub wręcz uniemożliwić kontrolę społeczną nad funkcjonowaniem instytucji publicznych. Dlatego też ewentualne powołanie się na nadużycie prawa do informacji musi być zastrzeżone wyłącznie do przypadków skrajnych, w których wnioskodawca wykazuje się dużą dozą złej woli, a ilość i zakres objętych wnioskami informacji może utrudnić normalne funkcjonowanie i wypełnianie swoich ustawowych kompetencji przez organ administracji publicznej.

Polecamy: Darowizny, testamenty, spadki. Prawidłowe zapisy. Przykładowe wzory

oprac. Wioleta Matela-Marszałek
Zapisz się na newsletter
Najlepsze artykuły, najpoczytniejsze tematy, zmiany w prawie i porady. Skoncentrowana dawka wiadomości z różnych kategorii: prawo, księgowość, kadry, biznes, nieruchomości, pieniądze, edukacja. Zapisz się na nasz newsletter i bądź zawsze na czasie.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: Źródło zewnętrzne

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Zdolność kredytowa w październiku 2025 r. Kolejny rekord pobity: prawie milion złotych dla rodziny ze średnimi zarobkami

W ciągu roku zdolność kredytowa trzyosobowej rodziny dysponującej dwiema średnimi krajowymi wzrosła o 1/4. Najmocniej sytuacja poprawiła się w ciągu ostatnich 6 miesięcy, w trakcie których mediana zdolności kredytowej konsekwentnie wyznaczała kolejne historyczne rekordy. Dziś kwota, którą banki skłonne są pożyczyć na zakup mieszkania rodzinie z dwiema średnimi krajowymi, to 940 tysięcy złotych. Choć nominalnie jest to najwyższy zanotowany wynik, to po korekcie o inflację do rekordu wciąż brakuje kilkunastu procent.

Ile weźmiesz trzynastki w 2026 - nowa wysokość świadczenia

Nie jest wprawdzie jeszcze oficjalnie wiadome, ile dokładnie wyniesie trzynastka w 2026 roku, ale na podstawie dostępnych danych gospodarczych z GUS oraz przepisów, można już oszacować z dużą dokładnością tę kwotę świadczenia. Dowiedz się już teraz, ile wyniesie nowa trzynastka. W artykule znajdziesz szczegółowe obliczenia oparte o dotychczas dostępne dane makroekonomiczne.

Uwaga na nowy sposób oszustów! Bazuje na zmianie przepisów. Każdy powinien wiedzieć i ostrzec seniorów

Koniec roku to moment, w którym oszuści intensyfikują swoje działania. W tym okresie często bazują na informacji o tym, że od nowego roku ma nastąpić zmiana przepisów, w związku z którą na obywateli zostaną nałożone nowe obowiązki. Warto więc wiedzieć, jaka jest prawda i odpowiednio wcześnie ostrzec seniorów.

31 października – ważna data dla studentów z rentą rodzinną. ZUS: Z tym obowiązkiem nie można się spóźnić

Jak co roku, do końca października część studentów pobierających rentę rodzinną z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych ma obowiązek dostarczenia do ZUS-u zaświadczenia z uczelni potwierdzającego kontynuowanie nauki. Brak takiego dokumentu spowoduje wstrzymanie wypłaty renty rodzinnej.

REKLAMA

Ograniczenia w używaniu fajerwerków. Toczą się prace na nowymi przepisami. Chodzi o dobrostan zwierząt. Już nie będzie można postrzelać w Sylwestra?

Rząd popiera zmiany zmierzające do ograniczenia możliwości używania fajerwerków i petard. Toczą się prace nad nowymi przepisami. Chodzi o materiały pirotechniczne klas F1, F2 i F3. Już nie będzie można strzelać w Sylwestra? Od kiedy?

Nowe uprawnienia dla młodzieży. Prezydent podpisał ustawę 15 października 2025 r.

W dniu 15 października 2025 r. Prezydent RP Karol Nawrocki podpisał szereg ustaw. Jedną z nich jest ustawa z dnia 12 września 2025 r. o zmianie ustawy o samorządzie gminnym oraz ustawy o funduszu sołeckim (dalej jako: ustawa). Co zmienia i jakie są jej konsekwencje? Warto wiedzieć - bo ustawa zacznie obowiązywać już od 1 stycznia 2026 roku. i daje nowe prawa młodzieży!

Sejm przegłosował zakaz hodowli na futro. Polacy czekali co najmniej 10 lat

17 października Sejm ponadpartyjną większością poparł wprowadzenie zakazu hodowli zwierząt na futro w Polsce. Na piątkowym głosowaniu 339 posłów zagłosowało za zakazem, 78 przeciw, a 19 wstrzymało się od głosu. Jeśli zmiany zostaną zaakceptowane przez Senat i prezydenta, ustawa wejdzie w życie jeszcze w tym roku, a fermy futrzarskie w Polsce będą musiały zamknąć działalność do końca 2033 roku.

Nowe obowiązki dla spółek. KRS ujawni, kto naprawdę prowadzi rejestry akcjonariuszy

Przedsiębiorcy będą musieli zgłaszać do KRS informacje o podmiotach prowadzących rejestry akcjonariuszy. Reforma KSH kończy erę nieprzejrzystości i wprowadza większe bezpieczeństwo obrotu. Zmiany oznaczają też nowe koszty administracyjne i technologiczne, ale przyniosą firmom jasność prawną i ochronę przed ryzykiem błędnych wpisów.

REKLAMA

Mieszkasz w mieszkaniu partnera, koleżanki lub krewnego? Zapłacisz podatek. W przepisach nie ma pojęcia uprzejmości. Za to wskazują, jak wycenić nieodpłatne świadczenie

Mieszkanie kątem u dalszej rodziny to obecnie raczej rzadkość. Nadal jednak często spotykane są przejściowe uprzejmości wobec bliskich i przyjaciół, czy wspólne życie w mieszkaniu partnera na początkowym etapie związku. Od takiej uprzejmości trzeba jednak zapłacić podatek.

Kiedy zmienić opony na zimowe w 2025 – czy w tym roku to już obowiązek? Warto uważać na symbole 3PMSF oraz M+S

Jak co roku, kierowców w Polsce dręczy pytanie, czy to już pora zmiany opon letnich na zimowe. Jesienią aura za oknem bywa niejednoznaczna, w nocy zaskakując nas pierwszymi przymrozkami, zaś w słoneczne dni nadal oferując nawet kilkanaście stopni Celsjusza na plusie.

REKLAMA