REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Pojęcie winy w prawie karnym

Ewa Kowalska
Ekspert w zakresie VAT
Pojęcie winy w prawie karnym /Fot. Fotolia
Pojęcie winy w prawie karnym /Fot. Fotolia
Fotolia

REKLAMA

REKLAMA

Jak wynika z art. 1§3 Kodeksu karnego ,,Nie popełnia przestępstwa sprawca czynu zabronionego, jeżeli nie można mu przypisać winy w czasie czynu". Kiedy mamy więc do czynienia z czynem zawinionym i jak należy rozumieć samo pojęcie i rozróżnienie form winy w prawie karnym materialnym?

Przesłanki winy

Wina jest elementem koniecznym do zaistnienia przestępstwa.

REKLAMA

Zarzucenie sprawcy, że dokonał czynu zabronionego musi wiązać się z koniecznością spełnienia kilku istotnych przesłanek.

Po pierwsze musi to być osoba, która ukończyła określony wiek: na zasadach ustanowionych w Kodeksie karnym odpowiada osoba po ukończeniu lat 17, w wyjątkowych przypadkach nieletni po ukończeniu lat 15. Do takich przypadków zaliczamy m.in. przestępstwo zabójstwa, spowodowanie ciężkiego uszczerbku na zdrowia czy zgwałcenie.

REKLAMA

Koniecznym elementem jest również możność przypisania sprawcy zamiaru popełnienia konkretnego przestępstwa. Zamiar ten jest określany jako bezpośredni albo pośredni przy przestępstwach umyślnych. W przypadku przestępstw nieumyślnych, czyn określony jest jako lekkomyślność lub niedbalstwo.

Ponadto należy wykluczyć wszystkie przesłanki negatywne, czyli okoliczności wyłączające winę. Jako przykład można wyróżnić: stan wyższej konieczności (art.26§2 KK), niepoczytalność sprawcy (art.31§1 k.k.) ale już nie w przypadku poczytalności ograniczonej, działanie w błędzie (art. 28-30 k.k.).

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Dalsza część artykułu zostanie poświęcona przesłance najistotniejszej, czyli formie winy.

POLECAMY: E - wydanie Dziennika Gazety Prawnej

Jakie wyróżniamy formy winy?

Każdemu czynowi musi towarzyszyć nastawienie psychiczne sprawcy. Może więc on działać umyślnie, czyli dążyć z pełnym przekonaniem do popełnienia czynu zabronionego. Umyślność może przybrać znamiona zamiaru bezpośredniego bądź ewentualnego.

REKLAMA

Jeżeli więc sprawca zabiera cudzą rzecz ruchomą w celu przywłaszczenia dopuszcza się przestępstwa kradzieży określonej w art.278§1 k.k. i tym samym działa w zamiarze bezpośrednim. W tym przypadku złodziej wie, że jego czyn jest przestępstwem i mimo tego chce, aby wystąpił określony skutek.

Czynem w zamiarze bezpośrednim będzie również wybicie szyby samochodu w wyniku rzutu kamieniem z dużej odległości. Sprawca nie może mieć pewności, że wykonując rzut z takiej odległości dokona przestępstwa (w tym wypadku z art.288 k.k.), ale swoim zamiarem ,,chcenia" obejmuje przede wszystkim skutek swojego zachowania.

W przypadku zamiaru ewentualnego mamy do czynienia z przewidywaniem możliwości popełnienia czynu zabronionego i jednoczesną zgodą, że do niego dojdzie. W treści wyroku Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 30 stycznia 2014 r. (sygn. II AKa 434/13) mamy do czynienia z doprecyzowaniem zakresu wystąpienia zamiaru ewentualnego do sytuacji ,,gdy sprawca wprawdzie nie chce aby nastąpił określony w ustawie skutek jego działania, ale zarazem nie chce też żeby nie nastąpił, a tym samym wykazuje całkowitą obojętność wobec uświadomionej sobie możliwości nastąpienia owego skutku".

Zobacz serwis: Sprawy karne

Jeżeli więc sprawca uderzy ofiarę ciężkim przedmiotem w głowę, w przypadku jeśli działa w zamiarze ewentualnym, jest w stanie przewidzieć jakie tragicznie dla ofiary skutki mogą nastąpić.

Jak wskazuje Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku z dnia 28 kwietnia 2015 r. (sygn. II AKa 50/15) ,,obniżona sprawność intelektualna nie dowodzi jeszcze braku zdolności do przewidzenia normalnych i możliwych skutków uderzenia kogoś ciężkim przedmiotem w głowę". Dlatego ocena czynu zawsze powinna być poddana testowi tzw.,,rozsądnego człowieka", pozwalająca osądzić czy dana osoba działając w określonych okolicznościach mogła przewidzieć skutki własnego postępowania. W przypadku powyższego opisu zdarzenia nikt nie powinien mieć co do tego żadnych wątpliwości.

A jeżeli sprawca nie chciał popełnić przestępstwa?

Działanie pozbawione wprawdzie zamiaru, co za tym idzie przymiotu umyślności, nie musi oznaczać, że jest jednocześnie pozbawione winy. Jak wynika z art. 9§2 k.k., popełnienie przestępstwa nieumyślnego wiąże się z ,,niezachowaniem ostrożności wymaganej w danych okolicznościach, mimo, że możliwość popełnienia czynu [sprawca] przewidywał albo mógł przewidzieć".

Przykładowo jeżeli sprawca swoim działaniem umyślnie dążył do spowodowania u pokrzywdzonego lekkiego uszczerbku na zdrowiu, a w skutek niezachowania wymaganej w danych warunkach ostrożności doprowadził do jego śmierci, to można przypisać mu nieumyślne spowodowanie śmierci - patrz wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 27 września 2013 r. (sygn. II AKa 271/13).

Kwestia czy doszło do naruszenia zasad ostrożności musi być oparta na wzorcu obiektywnym. Podając ocenie jak w danej sytuacji zachowałby się rozsądny człowiek, którego zachowanie można określić jako ostrożne, należy jednocześnie skonfrontować z danym zaistniałym stanem faktycznym. Nie można jednak uznać za nieistotną okoliczność, czy dany sprawca mógł uświadomić sobie swoje nieostrożne zachowanie. W tym przypadku, uwzględniając cechy indywidualne sprawcy, jak na przykład jego możliwości umysłowe, określamy stopień winy proporcjonalnie do wagi popełnionego czynu.

Zobacz serwis: Kodeks karny

Podstawa prawna:
- Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 Kodeks Karny ( Dz.U.1997 Nr 88 poz.553 z późn.zm)
- wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 30 stycznia 2014 r. (sygn. akt II AKa 434/13)
- wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 28 kwietnia 2015 r. (sygn. akt II AKa 50/15)
- wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 27 września 2013 r. (sygn. akt II AKa 271/13)

Autopromocja

REKLAMA

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

Wynagrodzenie minimalne 2023 [quiz]
certificate
Jak zdobyć Certyfikat:
  • Czytaj artykuły
  • Rozwiązuj testy
  • Zdobądź certyfikat
1/15
Kiedy będą miały miejsce podwyżki minimalnego wynagrodzenia w 2023 roku?
od 1 stycznia i od 1 lipca
od 1 stycznia i od 1 czerwca
od 1 lutego i od 1 lipca
Następne
Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Szykują się spore zmiany przepisów dla cudzoziemców w Polsce. Na lepsze? Od kiedy?

Jak co roku, po przerwie wakacyjnej, wypoczęci i naładowani wracamy do trybu pracy. Wyjątkiem nie są nasi ustawodawcy. Choć sporo tematów jest na porządku dziennym, dużo wymaga zmian i poprawy, w poniższym artykule omówimy planowane zmiany dotyczące cudzoziemców, ich pobytu i zatrudnienia w Polsce.

Aktywni rodzice w pracy. Na czym polega warunek łącznej aktywności zawodowej rodziców?

Świadczenie „aktywni rodzice w pracy” przysługuje w przypadku gdy oboje rodzice osiągają przychód, którego podstawa wymiaru składek wynosi co najmniej 100% minimalnego wynagrodzenia za pracę. Jest to tzw. warunek łączonego poziomu aktywności zawodowej.

MRPiPS: Składki ZUS od umów zlecenia i o dzieło możliwe od 1 stycznia 2026 r. lub 1 stycznia 2027 r.

Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej przygotowuje się do wdrożenia oskładkowania umów zlecenia i umów o dzieło. Wiceminister Sebastian Gajewski poinformował, że decyzja w sprawie terminu wdrożenia reformy jeszcze nie zapadła. Na pewno nie nastąpi to od 1 stycznia 2025 r., może to być 1 stycznia 2026 r. czy 1 stycznia 2027 r.

Odwołanie od orzeczenia o niepełnosprawności. Jak napisać? [punkt 7, przykład, wzór]

Odwołanie jest ważnym pismem w procesie ubiegania się o orzeczenie o niepełnosprawności. Może ono dotyczyć różnych elementów orzeczenia, m.in. punktu 7. W jakim terminie wnosi się odwołanie i do jakiego organu? Oto najważniejsze informacje i przykładowy wzór pisma.

REKLAMA

Pomoc rządu dla powodzian 2024: zasiłki, pieniądze na remont i odbudowę domów i budynków gospodarczych, pomoc rzeczowa i psychologiczna

Kancelaria Prezesa Rady Ministrów informuje, że dla osób, które ucierpiały w wyniku powodzi lub podtopień w południowo-zachodniej Polsce w ostatnich dniach, są dostępne różne formy pomocy. Można otrzymać 10 tys. zł bezzwrotnego wsparcia na najpilniejsze potrzeby. Na remont lub odbudowę budynku gospodarczego można dostać do 100 tys. zł, a budynku mieszkalnego – do 200 tys. zł. Przewidziane jest dodatkowe wsparcie dla dzieci oraz osób z niepełnosprawnościami. O pomoc mogą starać się również rolnicy, przedsiębiorcy czy studenci.

Seniorzy mają prawo czuć się oszukani. Brak drugiej waloryzacji i obcięta 14. emerytura

Seniorzy czekali na na podwójną waloryzację emerytur i rent, ale się nie doczekali. Liczyli też na wyższe 14. emerytury, ale się zawiedli. Mogą więc czuć się oszukani, ponieważ wcześniejsze zapowiedzi wskazywały na to, że będzie inaczej.

Urlopy i zasiłki dla rodziców

Urlopy i zasiłki dla rodziców. Jakie urlopy przysługują rodzicom? Na jakie zasiłki mogą liczyć? Ile dni przysługuje rodzicom na opiekę nad dzieckiem? Czy zwolnienie od pracy na opiekę nad dzieckiem przechodzi na kolejny rok?

Bezpłatna konsultacja i webinarium. Wsparcie we wdrożeniu ustawy o sygnalistach

Już 25 września 2024 roku wchodzą w życie przepisy ustawy o ochronie sygnalistów nakładające na pracodawców obowiązek opracowania wewnętrznej procedury zgłaszania naruszeń prawa i podejmowania działań następczych. Jesteś gotowy na te zmiany? A może masz pytania dotyczące ustawy o sygnalistach? Zadbaj o zgodność z przepisami i skorzystaj z bezpłatnego wsparcia.

REKLAMA

15 tys. zł kary za unikanie opłat. Wyższa stawka za marnowanie żywności

Do 15 tys. zł ma wzrosnąć kara za niewniesienie opłaty za marnowanie żywności. Natomiast sama opłata wzrośnie do 50 groszy za kilogram. Będzie także nowa definicja "marnowania żywności". Tak wynika z złożeń projektu przygotowanego przez ministerstwo rolnictwa.

Korzyści dla ojców. Mogą opiekować się dzieckiem i zarabiać. Uprawnienia są szerokie, ale czy wiedzą, że mogą z nich korzystać?

Z uprawnień związanych z rodzicielstwem nadal korzystają w Polsce głównie matki. Jednak prawo do urlopu rodzicielskiego przysługuje również ojcom. Dodatkowo opiekę nad dzieckiem mogą oni łączyć z częściowym wykonywaniem pracy.

REKLAMA