REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Pojęcie winy w prawie karnym

Ewa Kowalska
Ekspert w zakresie VAT
Pojęcie winy w prawie karnym /Fot. Fotolia
Pojęcie winy w prawie karnym /Fot. Fotolia
Fotolia

REKLAMA

REKLAMA

Jak wynika z art. 1§3 Kodeksu karnego ,,Nie popełnia przestępstwa sprawca czynu zabronionego, jeżeli nie można mu przypisać winy w czasie czynu". Kiedy mamy więc do czynienia z czynem zawinionym i jak należy rozumieć samo pojęcie i rozróżnienie form winy w prawie karnym materialnym?

Przesłanki winy

Wina jest elementem koniecznym do zaistnienia przestępstwa.

REKLAMA

Zarzucenie sprawcy, że dokonał czynu zabronionego musi wiązać się z koniecznością spełnienia kilku istotnych przesłanek.

Po pierwsze musi to być osoba, która ukończyła określony wiek: na zasadach ustanowionych w Kodeksie karnym odpowiada osoba po ukończeniu lat 17, w wyjątkowych przypadkach nieletni po ukończeniu lat 15. Do takich przypadków zaliczamy m.in. przestępstwo zabójstwa, spowodowanie ciężkiego uszczerbku na zdrowia czy zgwałcenie.

REKLAMA

Koniecznym elementem jest również możność przypisania sprawcy zamiaru popełnienia konkretnego przestępstwa. Zamiar ten jest określany jako bezpośredni albo pośredni przy przestępstwach umyślnych. W przypadku przestępstw nieumyślnych, czyn określony jest jako lekkomyślność lub niedbalstwo.

Ponadto należy wykluczyć wszystkie przesłanki negatywne, czyli okoliczności wyłączające winę. Jako przykład można wyróżnić: stan wyższej konieczności (art.26§2 KK), niepoczytalność sprawcy (art.31§1 k.k.) ale już nie w przypadku poczytalności ograniczonej, działanie w błędzie (art. 28-30 k.k.).

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Dalsza część artykułu zostanie poświęcona przesłance najistotniejszej, czyli formie winy.

POLECAMY: E - wydanie Dziennika Gazety Prawnej

Jakie wyróżniamy formy winy?

Każdemu czynowi musi towarzyszyć nastawienie psychiczne sprawcy. Może więc on działać umyślnie, czyli dążyć z pełnym przekonaniem do popełnienia czynu zabronionego. Umyślność może przybrać znamiona zamiaru bezpośredniego bądź ewentualnego.

REKLAMA

Jeżeli więc sprawca zabiera cudzą rzecz ruchomą w celu przywłaszczenia dopuszcza się przestępstwa kradzieży określonej w art.278§1 k.k. i tym samym działa w zamiarze bezpośrednim. W tym przypadku złodziej wie, że jego czyn jest przestępstwem i mimo tego chce, aby wystąpił określony skutek.

Czynem w zamiarze bezpośrednim będzie również wybicie szyby samochodu w wyniku rzutu kamieniem z dużej odległości. Sprawca nie może mieć pewności, że wykonując rzut z takiej odległości dokona przestępstwa (w tym wypadku z art.288 k.k.), ale swoim zamiarem ,,chcenia" obejmuje przede wszystkim skutek swojego zachowania.

W przypadku zamiaru ewentualnego mamy do czynienia z przewidywaniem możliwości popełnienia czynu zabronionego i jednoczesną zgodą, że do niego dojdzie. W treści wyroku Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 30 stycznia 2014 r. (sygn. II AKa 434/13) mamy do czynienia z doprecyzowaniem zakresu wystąpienia zamiaru ewentualnego do sytuacji ,,gdy sprawca wprawdzie nie chce aby nastąpił określony w ustawie skutek jego działania, ale zarazem nie chce też żeby nie nastąpił, a tym samym wykazuje całkowitą obojętność wobec uświadomionej sobie możliwości nastąpienia owego skutku".

Zobacz serwis: Sprawy karne

Jeżeli więc sprawca uderzy ofiarę ciężkim przedmiotem w głowę, w przypadku jeśli działa w zamiarze ewentualnym, jest w stanie przewidzieć jakie tragicznie dla ofiary skutki mogą nastąpić.

Jak wskazuje Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku z dnia 28 kwietnia 2015 r. (sygn. II AKa 50/15) ,,obniżona sprawność intelektualna nie dowodzi jeszcze braku zdolności do przewidzenia normalnych i możliwych skutków uderzenia kogoś ciężkim przedmiotem w głowę". Dlatego ocena czynu zawsze powinna być poddana testowi tzw.,,rozsądnego człowieka", pozwalająca osądzić czy dana osoba działając w określonych okolicznościach mogła przewidzieć skutki własnego postępowania. W przypadku powyższego opisu zdarzenia nikt nie powinien mieć co do tego żadnych wątpliwości.

A jeżeli sprawca nie chciał popełnić przestępstwa?

Działanie pozbawione wprawdzie zamiaru, co za tym idzie przymiotu umyślności, nie musi oznaczać, że jest jednocześnie pozbawione winy. Jak wynika z art. 9§2 k.k., popełnienie przestępstwa nieumyślnego wiąże się z ,,niezachowaniem ostrożności wymaganej w danych okolicznościach, mimo, że możliwość popełnienia czynu [sprawca] przewidywał albo mógł przewidzieć".

Przykładowo jeżeli sprawca swoim działaniem umyślnie dążył do spowodowania u pokrzywdzonego lekkiego uszczerbku na zdrowiu, a w skutek niezachowania wymaganej w danych warunkach ostrożności doprowadził do jego śmierci, to można przypisać mu nieumyślne spowodowanie śmierci - patrz wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 27 września 2013 r. (sygn. II AKa 271/13).

Kwestia czy doszło do naruszenia zasad ostrożności musi być oparta na wzorcu obiektywnym. Podając ocenie jak w danej sytuacji zachowałby się rozsądny człowiek, którego zachowanie można określić jako ostrożne, należy jednocześnie skonfrontować z danym zaistniałym stanem faktycznym. Nie można jednak uznać za nieistotną okoliczność, czy dany sprawca mógł uświadomić sobie swoje nieostrożne zachowanie. W tym przypadku, uwzględniając cechy indywidualne sprawcy, jak na przykład jego możliwości umysłowe, określamy stopień winy proporcjonalnie do wagi popełnionego czynu.

Zobacz serwis: Kodeks karny

Podstawa prawna:
- Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 Kodeks Karny ( Dz.U.1997 Nr 88 poz.553 z późn.zm)
- wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 30 stycznia 2014 r. (sygn. akt II AKa 434/13)
- wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 28 kwietnia 2015 r. (sygn. akt II AKa 50/15)
- wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 27 września 2013 r. (sygn. akt II AKa 271/13)

Autopromocja

REKLAMA

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

Wynagrodzenie minimalne 2023 [quiz]
certificate
Jak zdobyć Certyfikat:
  • Czytaj artykuły
  • Rozwiązuj testy
  • Zdobądź certyfikat
1/15
Kiedy będą miały miejsce podwyżki minimalnego wynagrodzenia w 2023 roku?
od 1 stycznia i od 1 lipca
od 1 stycznia i od 1 czerwca
od 1 lutego i od 1 lipca
Następne
Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Czy oskładkowanie umów cywilnoprawnych da wyższe emerytury w przyszłości? Polacy w to nie wierzą, chcą renegocjacji KPO

Aż 71,5% Polaków nie wierzy, że przyszła państwowa emerytura pozwoli im na godne życie, wynika z najnowszych badań dla Useme.com. Za to coraz więcej rodaków zaczyna oszczędzać na emeryturę poza systemem ZUS. Co więcej, Polacy oczekują od rządu renegocjacji z Komisją Europejską kamienia milowego KPO dot. oskładkowania umów cywilnoprawnych.

12 rat dla powodzian. Rząd pomoże spłacić kredyt hipoteczny

Rząd zapowiedział możliwości wsparcia dla kredytobiorców poszkodowanych w wyniku powodzi. Rozwiązanie zakłada, że Fundusz Wsparcia Kredytobiorców spłaci 12 rat kredytu hipotecznego dla powodzian. Rząd pracuje też nad wprowadzeniem ulg dla powodzian w spłatach także innych zobowiązań – nie tylko tych hipotecznych.

Zasiłek opiekuńczy na zdrowe dziecko. Do 60 dni w roku. ZUS przypomina, który rodzic może dostać te pieniądze. Sprawdź zasady

Zasiłek opiekuńczy na zdrowe dziecko. Do 60 dni w roku. ZUS przypomina, że każdy może dostać te pieniądze. Jest to informacja szczególnie istotna dla osób z terenów dotkniętych powodzią, na których zajęcia w przedszkolach i szkołach zostały zawieszone.

ZUS: Świadczenia na zalanych terenach wypłacane są na bieżąco

Rzecznik Prasowy ZUS Paweł Żebrowski poinformował, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych na bieżąco wypłaca świadczenia na terenach dotkniętych powodzią, w tym 14 emerytury. Obecnie około 85 proc. emerytów w ZUS otrzymuje emeryturę bezpośrednio na rachunek bankowy

REKLAMA

MON: Ubrać szpiega - kwoty na zakup cywilnego ubrania przez funkcjonariuszy Służby Wywiadu Wojskowego

Zmieni się wysokość równoważnika pieniężnego i kwota na zakup ubrania typu cywilnego w zamian za umundurowanie przyznawanego funkcjonariuszom Służby Wywiadu Wojskowego. W Ministerstwie Obrony Narodowej trwają prace nad nowelizacją przepisów.

Rewolucja w szkołach! Czy biologia, chemia i geografia znikną ze szkół podstawowych? MEN stawia sprawę jasno

Rewolucja w szkołach! Czy biologia, chemia i geografia znikną ze szkół podstawowych? Ministerstwo Edukacji Narodowej stawia sprawę jasno. Założenia dotyczące profilu absolwenta przedszkola i szkoły podstawowej są już przygotowane.

Lex Kamilek: Niespójne przepisy powodują problemy organizacyjne w szkołach. Środowisko pedagogiczne skupia się na biurokracji

Ustawa Kamilka, lub inaczej lex Kamilek, wywołała pewne zamieszanie w kręgach m.in. nauczycieli i dyrektorów szkół. Ich wątpliwości budzi m. in. przepis o konieczności przedstawienia zaświadczenia z Krajowego Rejestru Karnego. Ten fragment ustawy pozostawia szerokie pole do interpretacji.

Wcześniejsze emerytury dla tych pracowników w 2025 r.

Wcześniejsze emerytury dla tych pracowników w 2025 r. Kto może liczyć na wcześniejszą emeryturę w 2025 r.? Czy pracownik musi osiągnąć powszechny wiek emerytalny, by uzyskać prawo do emerytury? Co z emeryturami stażowymi?

REKLAMA

Zmiany w wypłatach emerytur. Niektórzy szybciej dostaną pieniądze. Może się zmienić sposób wypłaty. Sprawdź zasady.

Zmiany w procesie wypłat emerytur. Wiele osób szybciej dostanie pieniądze. Może się też zmienić sposób wypłaty. Wcześniejsza wypłata i specjalne punkty poboru świadczeń – sprawdź, czy to dotyczy również ciebie.

Większość Polaków nie liczy na godne życie z emerytury. Przygnębiające wyniki badania

W argumenty o odkładaniu na godną, państwową emeryturę nie wierzy blisko 3/4 Polaków. Ich zdaniem waloryzacja emerytur nigdy nie dogoni wzrostu realnych cen. Polacy nie wierzą też w argumenty rządu za wprowadzeniem pełnego ozusowania umów o dzieło i zleceń.

REKLAMA