REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Granice obrony koniecznej

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Bartłomiej Ceglarski
Bartłomiej Ceglarski
Granice obrony koniecznej./ fot. Fotolia
Granice obrony koniecznej./ fot. Fotolia
Fotolia

REKLAMA

REKLAMA

Granice obrony koniecznej w polskim ustawodawstwie są bardzo szerokie. Prawo i orzecznictwo opowiadają się wyraźnie po stronie napadniętego. Nawet w przypadkach przekroczenia jej granic, napadnięty może liczyć na złagodzenie kary lub odstąpienie od jej wymierzenia.

Obrona konieczna to jedna z instytucji prawa karnego, która została uregulowana w art.25 § 1 Kodeksu karnego. Zgodnie z nim: Nie popełnia przestępstwa, kto w obronie koniecznej odpiera bezpośredni, bezprawny zamach na jakiekolwiek dobro chronione prawem. Odnosi się do niej także Kodeks cywilny w art. 423.

REKLAMA

REKLAMA

Obrona konieczna polega na legalnym odparciu pewnego niebezpieczeństwa ze strony osób trzecich,  podejmowaniu reakcji nakierowanych na dobra napastnika w celu ochrony dóbr własnych.                    

Znamiona określające sytuację obrony koniecznej

Aby doszło do sytuacji w której będziemy mogli mówić o obronie koniecznej, muszą zostać spełnione następujące znamiona:

  1. zamach- sytuacja zagrożenia dla dobra prawnego, wywołana przez człowieka;
  2. bezpośredniość- dalsza zwłoka zmniejsza szansę na odparcie zamachu. (zamach staje się bezpośredni gdy sprawca z przygotowania do zamachu przechodzi do jego usiłowania);
  3. bezprawność- zamach jest konsekwencją przekroczenia jakiejś normy sankcjonowanej;
  4. zagrożenie musi dotyczyć jakiegokolwiek dobra prawnego.

W postanowieniu z dnia 1 lutego 2006 r. (sygn. Akt  V KK 238/05) Sąd Najwyższy stwierdza, że sytuacja obrony koniecznej obejmuje zarówno odpieranie zamachu w fazie jego realizacji, ale także etap bezpośredniego zagrożenia zamachem.

REKLAMA

Zobacz również: Prawo karne

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Przekroczenie granic obrony koniecznej

Działanie w ramach obrony koniecznej musi zmierzać do uzyskania przewagi nad napastnikiem. Obrońca powinien zastosować środki współmierne do niebezpieczeństwa zamachu. Można mówić o przekroczeniu granic obrony koniecznej gdy zastosowany środek jest niewspółmierny do niebezpieczeństwa zamachu.

Wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 20 czerwca 2007 r., (sygn. Akt II Aka 168/2007) stanowi podstawę prawną dla stwierdzenia, że współmierność podjętych działań do zamachu oznacza, że muszą być one adekwatne do zaatakowanego dobra. Zadanie ciosu nożem złodziejowi, który chce ukraść pusty portfel jest niedopuszczalne. Jednak gdy obrońca ma uzasadnione obawy o własne życie lub zdrowie, przysługuje mu prawo do obrony wszelkimi dostępnymi środkami, nawet kosztem dóbr napastnika.

Druga sytuacja dotyczy przekroczenia granic na odcinku bezpośredniości. Dotyczy to obrony przedwczesnej lub opóźnionej. Przy uwzględnianiu granic obrony koniecznej ważne jest wzięcie pod uwagę wymogu szybkości reakcji na działanie napastnika. Nie mieści się w granicach obrony koniecznej sytuacja, w której obrońca rusza w pogoń za napastnikiem lub gdy atak następuje na jakiś czas po sytuacji zagrożenia. W pierwszym wypadku,  Sąd Najwyższy w wyroku z 2 kwietnia 2009r., (sygn. IV KK 397/08) stwierdza, że atak na uciekającego napastnika jest złamaniem prawa. W drugim, naruszenie przepisów stwierdza Sąd Apelacyjny w wyroku z 18 września 2008r., sygn. Akt II Aka 236/2008.

Zobacz również: Sprawy rodzinne

Odpowiedzialność karna za przekroczenie granic obrony koniecznej

Przekroczenie granic obrony koniecznej może stanowić podstawę do nadzwyczajnego złagodzenia kary przez sąd lub nawet do odstąpienia od jej wymierzenia.

Każde przekroczenie granic obrony koniecznej powinno być zbadane przez sąd.  To właśnie ten organ ustala czy w ogóle doszło do przekroczenia granic obrony koniecznej i czy u podstaw tego przekroczenia leżał strach lub wzburzenie usprawiedliwione okolicznościami zamachu. Zgodnie z art. 25 § 3 KK nie karana jest sytuacja, w której przekroczenie granic obrony koniecznej następuje pod wpływem strachu lub usprawiedliwionego wzburzenia okolicznościami zamachu. 

Obrona konieczna w stosunku do cudzych dóbr

Art. 25 § 4 KK określa sytuację ochrony przed zamachem na jakiekolwiek dobra prawne należące do innej osoby. Obrońcy w takiej sytuacji, przyznaje się ochronę prawną przewidzianą dla funkcjonariuszy publicznych, jako że ich działanie zmierza do ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego. Nie uprawnia to do działania jak np. policjant. W sytuacji gdy zostanie naruszona nietykalność osobista obrońcy, to sprawca będzie odpowiadał jak za naruszenie art. 222 § 1 KK. Przestępstwo to jest zagrożone karą grzywny, karą ograniczenia wolności albo karą pozbawienia wolności do lat 3.

Opracowano na podstawie

Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (Dz.U. 1997 nr 88 poz. 553 z późn. zm.)

Zapisz się na newsletter
Najlepsze artykuły, najpoczytniejsze tematy, zmiany w prawie i porady. Skoncentrowana dawka wiadomości z różnych kategorii: prawo, księgowość, kadry, biznes, nieruchomości, pieniądze, edukacja. Zapisz się na nasz newsletter i bądź zawsze na czasie.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
273,00 złote dodatku do emerytury. Trzeba złożyć dokumenty, wypłata do 15 dnia miesiąca. Tym razem nie wypłaca ZUS

Po złożeniu tego wniosku emeryci mogą dostać co miesiąc dodatkowe świadczenie w wysokości 273 złotych. Trzeba spełnić określone warunki. Pieniędzy nie wypłaca ZUS, a trafiają one na konto do 15 dnia miesiąca.

Wojsko to nie tylko mundur, pieniądze i doświadczenie. Po zwolnieniu ze służby żołnierzom przysługują konkretne uprawnienia

Młodzi ludzie obecnie przychylniej niż przed laty patrzą na służbę wojskową. Do jej podjęcia zachęcają ich kampanie społeczne i warunki finansowe. Jednak jakie są pozostałe konsekwencje służby wojskowej dla późniejszej kariery cywilnej?

500+ dla seniora, wszystko co musisz wiedzieć o nowym świadczeniu. Wnioski można składać już od 3 listopada 2025 r.

Rząd w celu wykluczenia ubóstwa energetycznego wprowadził od 30 września ustawę o bonie ciepłowniczym oraz o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia wysokości cen energii elektrycznej. W związku z podwyżkami cen ogrzewania systemowego (nawet o 80-90%), ustawodawca postanowił wesprzeć najuboższe gospodarstwa. Jednocześnie ustawodawca scedował obsługę wniosków dot. bonu ciepłowniczego na gminy.

Pod domem pojawi się nowy (pomarańczowy) worek na odpady. Nie będzie już trzeba odbywać wycieczek do PSZOK-u

Niektóre miasta i gminy w Polsce decydują się na wprowadzenie nowego (pomarańczowego) worka na odpady – aby „ułatwić życie” swoim mieszkańcom (a zwłaszcza seniorom) zwalniając ich z konieczności wizyt w gminnych punktach selektywnego zbierania odpadów (tzw. PSZOK-ach) oraz aby zapobiec powstawaniu „dzikich” wysypisk odpadów na terenie miasta. Jest to rozwiązanie prospołeczne i proekologiczne, z którego mogą brać przykład również inne miasta i gminy w Polsce.

REKLAMA

W 2026 r. trzynasta pensja dla każdego etatowego pracownika na minimalnej płacy – otrzymaj nawet 5.379,20 zł więcej w skali roku

Od września 2025 r. są znane kwoty wynagrodzenia minimalnego miesięcznego oraz minimalnej stawki godzinowej. Jest pewien sposób aby zarabiać więcej będąc nadal tylko na minimalnej płacy – nawet o nieco więcej niż jedną dodatkową minimalną pensję w roku! Można otrzymać dodatkowo nawet 5.379,20 zł.

Kolejne pytanie do TSUE o kredyty z WIBOR-em. Czy polskie prawo wystarczająco chroni kredytobiorców?

Sąd Okręgowy w Krakowie w osobie sędzi Anny Baran postanowił skierować do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE), pytanie czy polskie regulacje dotyczące zasad oprocentowania kredytów hipotecznych są zgodne z unijnym prawem chroniącym konsumentów. Analizy pytania prejudycjalnego i jego uzasadnienia, dokonuje radca prawny Paweł Stalski, specjalizujący się w prawie ochronnych konsumentów i w sporach sądowych z bankami.

Kto może dostać orzeczenie o niepełnosprawności na stałe? Przepisy w 2025 r.

W czerwcu 2025 r. weszły w życie nowe przepisy, które określają minimalne okresy, na jakie – w określonych przypadkach – można otrzymać orzeczenie o niepełnosprawności lub jej stopniu. Czy zmianom uległy również zasady dotyczące wydawania orzeczeń na stałe? Jakie są aktualnie zasady? Rozwiewamy wątpliwości.

Jeśli stać cię na taki luksus, to zapłać podatek. Urzędy są zgodne i każą płacić miłośnikom zwierząt. Trzeba też dopełnić formalności

Czy cena psa, kota, czy żółwia to jedyny koszt, jaki ponosimy zapraszając go pod swój dach? Wiele osób tak myśli i nie bierze pod uwagę tego, że zakup zwierzaka może wiązać się z dodatkowymi kosztami od razu po zakupie.

REKLAMA

Dajesz pieniądze dzieciom? Musisz zachować te warunki, aby fiskus się nie przyczepił - karna stawka to nawet 20% darowizny

Któż z nas nie otrzymał lub nie przekazał komuś w rodzinie choćby drobnych sum pieniędzy, na przykład w związku z okazją taką jak rocznica urodzin, czy imieniny? Nie można jednak tego czynić dowolnie, aby nie znaleźć się w polu zainteresowania fiskusa. Nieprawidłowo dokonana darowizna może bowiem oznaczać konieczność zapłacenia karnej stawki podatku, która wynosi 20%, a także odpowiedzialność karno-skarbową! A wystarczy dokonać stosunkowo prostych formalności, by tego uniknąć.

Pracownicy samorządowi i premie – co może zakwestionować Regionalna Izba Obrachunkowa?

Premie i nagrody uznaniowe dla pracowników samorządowych to temat, który regularnie budzi zainteresowanie organów nadzoru finansowego. Regionalne Izby Obrachunkowe coraz częściej skupiają się i analizują zasadność ich przyznawania. Naruszenia dyscypliny finansów publicznych trafiają się nader często.

REKLAMA