Większa ochrona konsularna dla obywateli UE

W czasie sytuacji wyjątkowych i kryzysów, jak w przypadku Japonii, Libii czy Egiptu, obywatele UE przebywający za granicą mają prawo zwrócić się o pomoc do każdego konsulatu lub ambasady państwa członkowskiego UE, jeżeli ich państwo członkowskie nie ma w danym kraju swojego przedstawicielstwa.

Pomoc w ewakuacji

Państwa członkowskie UE muszą również udzielić obywatelom Unii pomocy w ewakuacji na takich samych zasadach, na jakich udzielają ich swoim obywatelom. Prawo to, stanowiące kluczowy element obywatelstwa Unii, gwarantują traktaty UE i Karta praw podstawowych Unii. 

Ochrona dotyczy także sytuacji codziennych, takich jak kradzież paszportu, poważny wypadek lub choroba. Wielu Europejczyków nie wie jednak, że ma takie prawo.
Zważywszy, że coraz więcej obywateli UE wyjeżdża za granicę lub mieszka tam i pracuje – Europejczycy każdego roku odbywają ponad 90 mln podróży poza granice Unii, a około 30 mln obywateli UE mieszka poza jej obszarem – informowanie na ten temat jest niezwykle ważne.

Zobacz: Staż ubezpieczeniowy z dwóch krajów można łączyć

Pomoc bez względu na obywatelstwo

Liczba obywateli UE podróżujących do państw trzecich rośnie: liczba podróży w 2008 r. wyniosła ponad 90 mln, podczas gdy w 2005 r. było to niewiele ponad 80 mln. Ponad 30 mln obywateli UE na stałe mieszka w państwie trzecim, ale placówki dyplomatyczne wszystkich 27 państw członkowskich znajdują się tylko w trzech krajach (Stanach Zjednoczonych, Chinach i Rosji).
Badania opinii publicznej wskazują na wysokie oczekiwania Europejczyków co do pomocy za granicą. 62% oczekuje takiej samej pomocy od ambasady innego kraju Unii, jaką uzyskałoby od ambasady swojego kraju.

Wielu Europejczyków i urzędników konsularnych nie wie jednak, że obywatelom UE przysługuje prawo do tego rodzaju ochrony. Komisja będzie zwiększać wiedzę obywateli UE i urzędników konsularnych na temat prawa do zwracania się o pomoc do ambasad/konsulatów innych państw członkowskich, możliwości kontaktu z tymi placówkami oraz rodzaju pomocy, którą mogą one zapewnić. Państwa członkowskie mogłyby informować swoich obywateli o tego rodzaju prawie przy wydawaniu nowych paszportów. 20 państw członkowskich już zdecydowało, że zastosuje taką metodę. 

Ostatnie wydarzenia w Japonii, Libii i na Haiti pokazały, jak ważne jest wsparcie konsularne dla obywateli innych państw, którym sytuacja kryzysowa uniemożliwiła wydostanie się z dotkniętego nią kraju. W momencie wybuchu kryzysu w Libii na terenie tego kraju przebywało około 6 000 obywateli UE, ale swoje przedstawicielstwo ma tam zaledwie osiem państw członkowskich. W dniu 9 marca 2011 r. przebywało tam nadal 1 345 obywateli UE. Koordynowanie pomocy odbywało się drogą telekonferencji oraz bezpiecznej strony internetowej Wspólnego Centrum Sytuacyjnego UE. Państwa członkowskie wydawały obywatelom innych państw UE tymczasowe dokumenty podróży i udostępniały im miejsca w samolotach przeznaczonych do ewakuacji. Na Haiti około 2 700 obywateli UE zostało dotkniętych trzęsieniem ziemi w 2010 r., ale tylko połowa krajów UE miała tam swoje placówki dyplomatyczne. W Japonii, gdzie swojego przedstawicielstwa nie mają tylko Malta i Cypr, około 1 000 obywateli skontaktowało się z krajowymi służbami konsularnymi i poprosiło o pomoc w opuszczeniu tego kraju. Niemcy pomagały w ewakuacji obywateli niemieckich i co najmniej 18 obywateli innych krajów z miasta Sendai w specjalnie do tego celu przeznaczonym autobusie.