REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Whistleblowing w Polsce. Kiedy ustawa o sygnalistach?

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Rödl & Partner
Audyt, BPO, doradztwo podatkowe, doradztwo prawne, consulting
Whistleblowing w Polsce. Kiedy ustawa o sygnalistach?
Whistleblowing w Polsce. Kiedy ustawa o sygnalistach?

REKLAMA

REKLAMA

Komisja Europejska wzywa Polskę do złożenia wyjaśnień w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego i wyjaśnienia braku wdrożenia dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii. Czy spowoduje to znaczne przyspieszenie prac nad ustawą? Co to oznacza dla przedsiębiorców?

Dyrektywa dot. ochrony sygnalistów nadal niewdrożona w Polsce

Kraje Unii Europejskiej zostały zobowiązane do wdrożenia przepisów dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1937 z 23 października 2019 roku w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii (zwanej dalej: „Dyrektywą”) do swojego porządku prawnego.
Termin na wdrożenie wspomnianej Dyrektywy upłynął 17 grudnia 2021 roku, a mimo tego zdecydowana większość państw członkowskich nie wykonała jeszcze ciążącego na nich obowiązku.

REKLAMA

Jakie skutki może mieć brak wdrożenia dla państwa członkowskiego?

REKLAMA

Brak wdrożenia dyrektywy UE może zostać uznane za naruszenie traktatów UE, w związku z czym przeciw krajom uchybiającym terminowi transpozycji może zostać wszczęte formalne postępowanie w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego (tzw. infrigment procedure).

W styczniu 2022 roku, a więc stosunkowo krótko po upływie terminu na wdrożenie, Komisja Europejska (dalej: „KE”) wysłała do 24 państw członkowskich wezwania do usunięcia uchybienia, co stanowiło pierwszy etap formalnego postępowania w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego. Rzadko zdarza się, by postępowanie w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego było wszczynane przeciwko państwom UE tak szybko po stwierdzeniu nieprzestrzegania dyrektywy. Może to być jednak oznaka tego, jak poważnie UE postrzega potrzebę ochrony sygnalistów.

Mimo wszczęcia formalnego postępowania, zgodnie z komunikatem KE z 15 lipca 2022 roku, piętnaście państw członkowskich w dalszym ciągu nie wdrożyło odpowiednich przepisów. Jednym z nich jest Polska. Pozostałymi 14 krajami, które nie wdrożyły Dyrektywy, są: Bułgaria, Czechy, Estonia, Finlandia, Francja, Niemcy, Grecja, Węgry, Irlandia, Włochy, Luksemburg, Holandia, Słowacja i Hiszpania.

Zgodnie ze wspomnianym komunikatem wszystkie te państwa zostały wezwane do złożenia wyjaśnień w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego i wyjaśnienia braku wdrożenia Dyrektywy.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Na dzień publikacji niniejszego artykułu, kraje te mają już jedynie nieco ponad miesiąc na udzielenie odpowiedzi KE, w tym na przekazanie informacji o pracach nad aktami wprowadzającymi. Państwu członkowskiemu UE, które nie poinformuje Komisji o środkach, które w pełni transponują przepisy dyrektyw, grozi w następstwie skierowanie sprawy do Trybunału Sprawiedliwości. Komisja może na tym etapie zwrócić się do Trybunału Sprawiedliwości o nałożenie kary i stwierdzenie, że dany kraj naruszył prawo UE.

Założenia Dyrektywy dot. ochrony sygnalistów

REKLAMA

Omawiana Dyrektywa w swoich założenia wskazuje na konieczność przyjęcia regulacji prawnych związanych ze zgłaszaniem naruszeń, w tym dotyczących ochrony zgłaszających (tzw. sygnalistów) oraz trybu zgłaszania naruszeń i podejmowania działań następczych przez podmioty prawne oraz organy publiczne.

Interesującym z punktu widzenia przedsiębiorców jest nałożenie na nich obowiązku przyjęcia procedury zgłoszeń wewnętrznych oraz utworzenie w jej ramach poufnych i bezpiecznych kanałów przyjmowania zgłoszeń od sygnalistów.

Należy jednak zauważyć, że przepisy Unii Europejskiej oddziałują na prawo krajowe państw członkowskich w zależności od rodzaju aktu prawnego, w którym zostały zamieszczone.
Dyrektywy wymagają transpozycji do porządku krajowego i brak jest – co do zasady – możliwości bezpośredniego stosowania przepisów dyrektywy. Natomiast, zgodnie z art. 288 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej „Dyrektywa wiąże każde Państwo Członkowskie, do którego jest kierowana, w odniesieniu do rezultatu, który ma być osiągnięty, pozostawia jednak organom krajowym swobodę wyboru formy i środków”.

Dyrektywa narzuca zatem pewne minimalne standardy regulacji państwowych w zakresie przyjmowanych regulacji prawnych, w tym przewiduje szereg obowiązków związanych z ochroną sygnalistów, które powinny zostać wdrożone przez przedsiębiorstwa. Takimi obowiązkami prócz wspomnianych będzie m.in.:

  • wskazanie osób odpowiedzialnych za weryfikację zgłaszanych naruszeń,
  • ustanowienia 7 dniowego terminu na potwierdzenie przyjęcia zgłoszenia przez przedsiębiorcę otrzymanego od sygnalisty,
  • podejmowanie działań wyjaśniających oraz przekazywanie sygnaliście informacji zwrotnych, zarówno o przyjęciu zgłoszenia jak i o podjętych w związku z nim działaniach następczych,
  • ustanowienie maksymalnego 3 miesięcznego terminu na przekazanie informacji zwrotnych o podjętych działaniach następczych,
  • udostępnienie pracownikom informacji na temat wewnętrznych oraz zewnętrznych możliwościach zgłaszania naruszeń.

Kiedy ustawa o sygnalistach w Polsce?

Polski ustawodawca od dłuższego czasu prowadzi pracę nad wdrożeniem Dyrektywy do polskiego porządku prawnego. Pierwszy projekt polskiej ustawy datowany jest na 14 października 2021 r. Spotkał się on jednak z dużą krytyką w trakcie konsultacji publicznych i opiniowania projektu. To spowodowało, że dnia 12 kwietnia 2022 roku na stronie Rządowego Centrum Legislacji pojawiła się druga, całkowicie zmieniona wersja projektu ustawy o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa. Ten projekt również nie był przekonujący, co spowodowało, że 7 lipca 2022 roku opublikowano kolejny, trzeci projekt ustawy o ochronie sygnalistów.

Obecny projekt ustawy, w ślad za wymogami Dyrektywy, zakłada, że podmioty prywatne (firmy) będą zobowiązane do przyjęcia procedury zgłoszeń wewnętrznych naruszeń prawa.

Zgodnie z nowym projektem duże przedsiębiorstwa (podmioty prywatne, na rzecz których wykonuje pracę co najmniej 250 osób) będą zobowiązane do ustalenia odpowiedniej procedury wewnętrznej po upływie 2 miesięcy od dnia ogłoszenia ustawy.

Projektowany termin realizacji wspomnianego obowiązku dla podmiotów prywatnych, na rzecz których wykonuje pracę co najmniej 50 i mniej niż 250 osób to 17 grudnia 2023 roku.

Część podmiotów prawnych, w tym przede wszystkim podmioty prowadzące działalność w zakresie:

  • usług, produktów i rynków finansowych;
  • zapobiegania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu;
  • bezpieczeństwa transportu;
  • ochrony środowiska;

będą zobowiązane do wprowadzenia odpowiedniej wewnętrznej procedury niezależnie od ilości osób wykonujących dla nich pracę. Jednoczenie projekt ustawy zezwala mniejszym podmiotom wprowadzenie odpowiedniej procedury wewnętrznej na zasadzie dobrowolności.

Według projektu brak ustalenia procedury może skutkować nałożeniem grzywny, a naruszenie obowiązku zachowania poufności tożsamości osoby, która dokonała zgłoszenia, może oznaczać dla kadry zarządzającej nawet karę pozbawienia wolności.

Skutki komunikatu Komisji Europejskiej

Wśród praktyków compliance istnieje przekonanie, że najnowszy komunikat KE spowoduje znaczące przyspieszenie prac nad projektem ustawy i odrzucenie kolejnych postulatów rynku dotyczących zmian w projekcie. To natomiast ma spowodować, że projekt ustawy wdrażającej Dyrektywę zostanie skierowany do Sejmu RP w najbliższych kilku tygodniach.

Jako że wdrożenie wewnętrznych regulacji dotyczących tak newralgicznego zagadnienia, jak zgłoszenia nieprawidłowości jest procesem długotrwałym, przedsiębiorcy już teraz powinni bacznie przyglądać się temu zagadnieniu i rozważyć wdrażanie rozwiązań na bazie samej Dyrektywy oraz projektu ustawy. Te dwie podstawy pozwalają bowiem przynajmniej na zmapowanie procedury wewnętrznej i wstępne zaprojektowanie procesu zgłaszania i przyjmowania oraz obsługi zgłoszeń potencjalnych naruszeń.

Podstawa prawna: Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1937 z dnia 23 października 2019 r. w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii.

Łukasz Napiórkowski, adwokat i Senior Associate w Rödl & Partner

Zapisz się na newsletter
Najlepsze artykuły, najpoczytniejsze tematy, zmiany w prawie i porady. Skoncentrowana dawka wiadomości z różnych kategorii: prawo, księgowość, kadry, biznes, nieruchomości, pieniądze, edukacja. Zapisz się na nasz newsletter i bądź zawsze na czasie.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Tablica alimentacyjna wycofana. Rozwiązanie będzie jeszcze konsultowane

Ministerstwo Sprawiedliwości wycofało się z zaproponowanych we środę tablic alimentacyjnych. Rozwiązanie zostanie jeszcze raz skonsultowane - poinformował rzecznik rządu Adam Szłapka po piątkowym posiedzeniu Rady Ministrów.

Sprzedała dom z babcią w środku. Prawo na to pozwala – ale senior zostaje sam

Pani Jadwiga przekazała wnuczce dom w zamian za opiekę. Ta go sprzedała – razem z zamieszkującą seniorką. Niewielu wie, że to możliwe. Co wtedy z obowiązkami? Czy nowy właściciel musi zapewnić opiekę? Prawniczka wyjaśnia, jak działa prawo dożywocia i czego się wystrzegać.

Sejm podejmie decyzje we wrześniu: Emerytury stażowe i asystencja osobista na agendzie posiedzenia

We wrześniu 2025 roku Sejm rozpatrzy kluczowe projekty dotyczące emerytur stażowych oraz asystencji osobistej dla osób z niepełnosprawnościami - zapowiedziała przewodnicząca sejmowej Komisji Polityki Społecznej i Rodziny, Katarzyna Ueberhan z Lewicy.

Ponad 6 milionów Polaków z prawem do dłuższego urlopu, wyższych dodatków do wynagrodzenia i nagród od 1 stycznia 2026 r. Sejm zdecydował

Podczas posiedzenia Sejmu w dniu 22 lipca 2025 r., odbyło się pierwsze czytanie przygotowanej przez MRPiPS nowelizacji kodeksu pracy i kilku innych ustaw, która zakłada, że do stażu pracy, od którego zależy szereg uprawnień pracowniczych (m.in. prawo do dłuższego urlopu wypoczynkowego, wyższej odprawy, stażowych dodatków do wynagrodzenia i nagród jubileuszowych), mają zostać zaliczone m.in. okresy zatrudnienia na podstawie umów cywilnoprawnych oraz wykonywania własnej działalności gospodarczej. Zmiany będą miały wpływ na uprawnienia pracownicze ponad 6 mln Polaków.

REKLAMA

Tablica alimentacyjna. Pytania i odpowiedzi MS

Ministerstwo Sprawiedliwości przygotowało odpowiedzi na najważniejsze pytania dotyczące tablicy alimentacyjnej. Mają one pomóc w lepszym zrozumieniu zasad działania tablicy i jej praktycznego zastosowania. Jednocześnie resort podkreśla, iż tablica alimentacyjna nie ma mocy wiążącej.

Czego nie wolno robić na plaży? Lista 9 przykładów!

Upalny czas letni sprzyja odpoczynkowi nad wodą. Niektóre zachowania na plaży mogą wydawać się z pozoru niewinne, ale w praktyce mogą skutkować odpowiedzialnością karną.

Drastyczne pogorszenie sytuacji prawnej i życiowej obywateli Ukrainy - co dalej z ustawą?

Nowelizacja ustawy pomocowej dla obywateli Ukrainy może drastycznie pogorszyć ich sytuację prawną i życiową - wskazuje RPO w swoich uwagach do projektu zmian przepisów. O co dokładnie chodzi? Przedstawiamy kluczowe problemy i ich potencjalne skutki.

Jest decyzja w sprawie parkomatów i opłat za postój. Szykują się zmiany: ma być lepiej dla seniorów i osób z niepełnosprawnościami

Jest decyzja w sprawie parkomatów i opłat za postój. Sprawą zajął się sam Rzecznik Praw Obywatelskich co sprawiło, że Ministerstwo Infrastruktury zajęło oficjalne stanowisko w sprawie. Wydaje się, że szykują się zmiany, bo ma być lepiej dla seniorów i osób z niepełnosprawnościami - które dotychczas mogą mieć utrudniony dostęp do płatnego postoju.

REKLAMA

Gotówka w strefie płatnego parkowania: RPO interweniuje, rząd przyznaje rację kierowcom

Rzecznik Praw Obywatelskich Marcin Wiącek zwrócił się do ministra infrastruktury w sprawie skarg kierowców, którzy zostali obciążeni opłatami dodatkowymi, ponieważ nie mieli możliwości zapłaty za parkowanie gotówką. Problem dotyczy stref, w których zlikwidowano tradycyjne parkomaty, pozostawiając jedynie urządzenia obsługujące płatności bezgotówkowe. Ministerstwo Infrastruktury przyznaje, że każdemu kierowcy należy zapewnić realną możliwość uiszczenia opłaty w formie gotówkowej – co może oznaczać konieczność zmiany przepisów ustawy o drogach publicznych.

Koniec ze swobodnym obrotem gotówką: zgłoszenie obowiązkowe, odbiór tylko osobiście. Jakiej kwoty już nie wypłacisz bez formalności?

Coraz bardziej restrykcyjne stają się ograniczenia w obrocie gotówką – zarówno dla firm, jak i osób fizycznych. W Polsce przedsiębiorstwa już nie mogą realizować transakcji między sobą za więcej niż 15 000 zł gotówką, a od 2027 r. w całej Unii będą obowiązywały limity na maks. 10 000 € (z możliwością obniżenia do 3 000 €) . Co więcej, poza już obowiązującymi lub dopiero nadchodzącymi limitami, wprowadzane są nowe – niespotykane wcześniej rozwiązania. Wszystko „w trosce o walkę z finansowaniem terroryzmu".

REKLAMA