REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Niemal nikt nie wie o tych przepisach: do 60 tys. zł kompensaty od państwa dla ofiar niektórych przestępstw lub ich najbliższych

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
 e-file sp. z o.o.
Producent aplikacji i rozwiązań pomocnych w biznesie oraz w kontaktach z urzędami
kompensata
Maksymalna kwota kompensaty wynosi 25 000 zł, a gdy ofiara poniosła śmierć - 60 000 zł.
shutterstock

REKLAMA

REKLAMA

Ustawa z dnia 7 lipca 2005 r. o państwowej kompensacie przysługującej ofiarom niektórych czynów zabronionych po 10 latach obowiązywania została istotnie znowelizowana w roku 2015. Maksymalna kwota kompensaty wynosi 25 000 zł, a gdy ofiara poniosła śmierć - 60 000 zł. Nadal jednak mechanizmy w niej ustanowione są mało znane i rzadko stosowane w praktyce. Według danych NIK kompensatę otrzymuje zaledwie około 30 osób rocznie. Brak efektywności tego rozwiązania wzmaga postulaty o potrzebie przeprowadzenia jego gruntownej reformy.

Komu należy się kompensata od państwa

Kompensatą nazywane jest świadczenie pieniężne ze środków budżetu państwa przyznawane osobie uprawnionej, którą może być:
- bezpośrednia ofiara czynu zabronionego, która doznała ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, naruszenia czynności narządu ciała lub rozstroju zdrowia, trwających dłużej niż 7 dni,
- osoba najbliższa ofiary czynu zabronionego, która poniosła śmierć.

Przez osobę najbliższą rozumie się małżonka lub osobę pozostającą z ofiarą we wspólnym pożyciu, wstępnego lub zstępnego ofiary oraz osobę pozostającą z ofiarą w stosunku przysposobienia.

Ważne jest to, że czyn zabroniony musi zostać popełniony na terytorium Polski na szkodę osoby mającej miejsce stałego pobytu w Polsce lub na terytorium innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej.

REKLAMA

Co może podlegać kompensacie?

Kompensata może być przyznana wyłącznie na pokrycie:
1) utraconych zarobków lub innych środków utrzymania,
2) kosztów związanych z leczeniem i rehabilitacją,
3) kosztów pogrzebu
- będących skutkiem danego czynu zabronionego.

Ponadto kompensata przysługuje jedynie wówczas i w takiej wysokości, w jakiej osoba uprawniona nie może uzyskać pokrycia powyższego uszczerbku majątkowego od sprawcy lub sprawców czynu zabronionego, z tytułu ubezpieczenia lub ze środków pomocy społecznej, niezależnie od tego, czy sprawca lub sprawcy czynu zabronionego zostali ustaleni.

Ważne

Maksymalna kwota kompensaty wynosi 25 000 zł, a gdy ofiara poniosła śmierć - 60 000 zł.

Kompensaty z kolei nie przyznaje się, gdy:
1) ofiara przyczyniła się do popełnienia czynu zabronionego*,
2) ofiara była współsprawcą czynu zabronionego, z którego skutku wywodzi swoje prawo do kompensaty,
3) ofiara godziła się na ryzyko doznania skutków czynu zabronionego (np. ryzyko sportowe przy nielegalny walkach lub wyścigach),
4) czynu nie popełniono,
5) brak jest danych dostatecznie uzasadniających podejrzenie popełnienia czynu zabronionego,
6) czyn nie zawiera znamion czynu zabronionego.

*Ewentualnie w razie przyczynienia się ofiary do popełnienia czynu zabronionego możliwe jest przyznanie kompensaty w zmniejszonej wysokości, proporcjonalnie do stopnia tego przyczynienia.

Wniosek o przyznanie kompensaty

Wzór formularza wniosku o przyznanie kompensaty określony został w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 7 września 2005 r. w sprawie wniosku o przyznanie kompensaty. Do wniosku o kompensatę należy dołączyć:
- odpis zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa,
- odpisy orzeczeń wydanych w postępowaniu karnym,
- odpisy zaświadczeń lekarskich lub opinii biegłych dotyczących doznania przez ofiarę uszczerbku na zdrowiu oraz
- inne dokumenty potwierdzające informacje zawarte we wniosku,
- a jeżeli o kompensatę ubiega się osoba najbliższa - dokumenty potwierdzające fakt pozostawania osobą najbliższą ofiary, która poniosła śmierć, lub, złożone pod rygorem odpowiedzialności karnej, oświadczenie o pozostawaniu z nią we wspólnym pożyciu.

W uchwale z dnia 26 lipca 2006 r. (III CZP 57/06) Sąd Najwyższy wyjaśnił, że wniosek o przyznanie państwowej kompensaty podlega opłacie stałej. Aktualnie opłata ta wynosi 100 zł.

W przypadku dochodzenia kompensaty na pokrycie niezbędnych kosztów leczenia, rehabilitacji lub pogrzebu warto zamieścić we wniosku dodatkową prośbę o udzielenie zabezpieczenia roszczenia, które polegać będzie na wypłacie uprawnionemu określonej sumy pieniężnej niejako zaliczkowo. W tego typu sprawach - zgodnie z Kodeksem postępowania cywilnego - podstawą zabezpieczenia jest bowiem samo uprawdopodobnienie (a nie pełne udowodnienie) istnienia roszczenia.

Organem pomocniczym, który udostępnia wzór formularza wniosku o przyznanie kompensaty oraz udziela ogólnej pomocy i informacji co do sposobu wypełnienia wniosku jest:
- prokurator prowadzący postępowanie przygotowawcze w sprawie o dany czyn zabroniony popełniony w Polsce,
- prokurator okręgowy, w którego okręgu osoba uprawniona ma miejsce stałego pobytu, jeśli czyn zabroniony popełniony został na terytorium innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej, a ofiara posiada miejsce stałego pobytu w Polsce.

Wniosek o kompensatę pochodzić musi albo od osoby uprawnionej, albo od prokuratora. Ewentualnie jeżeli osobą uprawnioną jest osoba nieporadna, w szczególności ze względu na wiek lub stan zdrowia, jej prawa może wykonywać osoba, pod której pieczą osoba uprawniona pozostaje.

Postępowanie cywilne o przyznanie kompensaty

Wniosek o przyznanie kompensaty składa się w sądzie rejonowym właściwym ze względu na miejsce stałego pobytu osoby uprawnionej. Uczestnikami takiego postępowania nieprocesowego są tylko i wyłącznie osoba uprawniona i prokurator.
Od ewentualnego niekorzystnego orzeczenia wydanego przez referendarza sądowego można wnieść skargę do tego samego sądu. Skarga podlega opłacie 100 zł i musi zawierać oznaczenie sądu, imię i nazwisko osoby uprawnionej, sygnaturę akt sprawy, oświadczenie o zaskarżeniu orzeczenia referendarza w całości lub części oraz wniosek o jego uchylenie lub zmianę wraz z uzasadnieniem. W przypadku powoływania nowych dowodów na poparcie podnoszonych w skardze okoliczności konieczne jest również wskazanie tych dowodów z jednoczesnym wyszczególnieniem na jaką okoliczność dowody te są powoływane. Do skargi należy dołączyć jej odpis i odpisy ewentualnych załączników dla doręczenia ich prokuratorowi.

Dalszy ciąg materiału pod wideo
Ważne

Termin na złożenie wniosku o kompensatę

Termin na złożenie wniosku o kompensatę wynosi 3 lata od dnia ujawnienia się skutków czynu zabronionego, nie później jednak niż w terminie 5 lat od dnia jego popełnienia. Po tym czasie uprawnienie do żądania kompensaty wygasa.

Kompensata wypłacana jest przez sąd rejonowy, który wydał orzeczenie o przyznaniu kompensaty, w terminie miesiąca od dnia uprawomocnienia się orzeczenia. Należy pamiętać, że osoba, której przyznano kompensatę z naruszeniem przepisów ustawy, jest obowiązana ją zwrócić.

Projekt nowej ustawy o państwowej kompensacie dla ofiar umyślnych czynów zabronionych popełnionych z użyciem przemocy

W 2025 r. Fundacja Pomocy Ofiarom Przestępstw zaproponowała projekt zupełnie nowej ustawy zmieniającej - na wzór większości państw europejskich - tryb postępowania o przyznanie kompensaty z cywilnego nieprocesowego przed sądem rejonowym na administracyjny przed starostą właściwym według miejsca zamieszkania bądź pobytu osoby uprawnionej. Wniosek o przyznanie kompensaty miałby być bezpłatny. Od decyzji starosty odwołanie przysługiwałoby do samorządowego kolegium odwoławczego. Dalszą drogą kontroli legalności rozstrzygnięć jest w tym przypadku postępowanie przed sądami administracyjnymi.

Według projektu podstawą kompensaty byłby umyślny czyn zabroniony popełniony z użyciem przemocy, w wyniku którego ofiara poniosła uszczerbek na życiu lub zdrowiu, niezależnie od jego charakteru czy rozmiaru. Co więcej, istotnego znaczenia nabierałoby doznanie również psychicznego, a nie wyłącznie fizycznego, uszczerbku na zdrowiu. Katalog ofiar pośrednich rozszerzono przykładowo o rodzeństwo i powinowatych. Samą kompensatę podzielono na trzy rodzaj: wstępną, podstawową i uzupełniającą. Warunkiem przyznania kompensaty wstępnej miałoby być uprawdopodobnienie popełnienia czynu zabronionego - jeszcze przed prawomocnym zakończeniem postępowania karnego. Do postępowania w sprawie o przyznanie kompensaty wstępnej zastosowanie znajdowałyby przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego o postępowaniu uproszczonym. Wniosek o przyznanie kompensaty uzupełniającej mógłby być złożony nie później niż w ciągu roku od doręczenia ostatecznej decyzji w przedmiocie kompensaty podstawowej. Z katalogu przesłanek negatywnych wyeliminowano przyczynienie się ofiary do popełnienia czynu, współsprawstwo czynu przez ofiarę oraz zgodę ofiary na ryzyko doznania skutków czynu zabronionego.

Zgodnie z projektem ustawy uszczegółowiono przykładowe koszty leczenia i rehabilitacji, na pokrycie których miałaby być przyznawana kompensata. Rozszerzono ten katalog o koszty przekwalifikowania zawodowego oraz koszty podróży związanej z leczeniem, rehabilitacją i przekwalifikowaniem. Z kolei warunek niemożności pokrycia uszczerbku majątkowego z innych źródeł zawężono w zakresie ubezpieczeń wyłącznie do ubezpieczeń obowiązkowych. Maksymalną wysokość kompensaty odniesiono do 30-krotności minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego w dniu wydania decyzji. Jeżeli ofiarą jest małoletni lub czyn zabroniony został popełniony ze szczególnym okrucieństwem wówczas limit ten zwiększa się do 60-krotności minimalnego wynagrodzenia za pracę. Ponadto zależnie od stopnia poniesionego uszczerbku na zdrowiu (lekki, średni, ciężki, śmiertelny) przewiduje się przyznawanie określonej części procentowej rekompensaty podstawowej.

Podstawa prawna:
- ustawa z dnia 7 lipca 2005 r. o państwowej kompensacie przysługującej ofiarom niektórych czynów zabronionych,
- art. 753(1) § 1 pkt 9 i § 3 w zw. z art. 753 § 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego.

Źródła:
- https://fpop.org.pl/kompensata-panstwowa/
- Informacja NIK o wynikach kontroli KPB.430.001.2017, Nr ewid. 200/2017/P/17/038/KPB.

Zapisz się na newsletter
Najlepsze artykuły, najpoczytniejsze tematy, zmiany w prawie i porady. Skoncentrowana dawka wiadomości z różnych kategorii: prawo, księgowość, kadry, biznes, nieruchomości, pieniądze, edukacja. Zapisz się na nasz newsletter i bądź zawsze na czasie.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Na kogo głosować 2025? Test na prezydenta [Druga tura]

Na kogo głosować w drugiej turze wyborów prezydenckich 2025 roku? Rafał Trzaskowski czy Karol Nawrocki? Oto porównanie kandydatów na prezydenta Polski. Zrób test i sprawdź, na którego kandydata głosować w niedzielę 1 czerwca 2025 r.

Emeryt: Niech ZUS wybierze. I potrąca składki z emerytury albo z pracy, którą świadczę [dualizm emerytur mundurowych i cywilnych]

Infor.pl udostępnił miejsce dla publikacji listów od czytelników. Napisało do nas dużo emerytów mundurowych, którzy wciąż pracują jako pracownicy cywilni. ZUS obciąża ich cywilne dochody składkami emerytalnym i zdrowotnym (tak jak każdego innego pracownika). Składki te w praktyce przepadają dla mundurowych, którzy rozpoczęli służbę przed 1999 r. Wynika to z zasady, że taki mundurowy może mieć emeryturę mundurową albo cywilną (ta druga z reguły jest niższa). Nie może mieć tych dwóch emerytur jednocześnie. Mundurowi mają własne pomysły jak rozwiązać ten problem. Przykładem jest poniższy list z tezą, żeby nie obciążać składkami cywilnymi wynagrodzeń mundurowych, Którym zus nie może wypłacić drugiej emerytury.

Co może Prezydent RP? Kompetencje głowy państwa

Wybory to dobry moment, by przyjrzeć się uprawnieniom Prezydenta Rzeczypospolite Polskiej. Jakie są najważniejsze zadania Prezydenta? Ile trwa kadencja głowy państwa?

Na jak długo dostanę orzeczenie o niepełnosprawności? [ZMIANY 2025]

Od czego zależy okres ważności orzeczenia o stopniu niepełnosprawności? Na jaki czas orzeka się o niepełnosprawności dziecka? Kogo dotyczą najnowsze zmiany? Odpowiadamy na kluczowe pytania.

REKLAMA

Niepełnosprawna na I grupie. Dla ZUS widzi i czyta. Ozdrowiała i ma obecnie 2 grupę i może iść do pracy. Rodzina i MOPS wciąż pomagają

Infor.pl udostępnia miejsce na portalu czytelnikom. Dziś list o pokrzywdzeniu przez ZUS obniżeniem grupy inwalidzkiej. Nie znamy wersji ZUS-u ani dokumentów medycznych z akt tej sprawy. Pomimo to list publikujemy, aby pokazać, że chyba w historii opisanej przez Czytelniczkę nie zadziałał mechanizm wyjaśniania (przez ZUS albo działających w jego imieniu lekarzy) przyczyn obniżenia wysokości grupy inwalidzkiej. Gdyby lepiej wyjaśniono osobom niepełnosprawnym wychodzącym z komisji ZUS o przyczynach niekorzystnej dla nich decyzji, to być może w przestrzeni publicznej mniej byłoby sarkastycznych zwrotów typu "cudowne uzdrowienie przez ZUS".

Oprocentowanie lokat i kont oszczędnościowych - koniec maja 2025 r. Banki tną procenty ale nadal można dostać nawet 7-8%

Pod koniec maja 2025 r. niełatwo jest znaleźć bank, który w ciągu ostatnich tygodni nie dokonałby cięcia oprocentowania depozytów. Jest już jasne, że drugi miesiąc z rzędu pogorszeniu ulegnie też oferta detalicznych obligacji skarbowych. Jest to efekt uboczny długo wyczekiwanych cięć stóp procentowych, które w maju uchwaliła Rada Polityki Pieniężnej.

Koszty sądowe: Uchwała NSA ważna dla adwokatów i radców prawnych

Wniosek o wznowienie postępowania ws. administracyjnej motywowany wyrokiem TK nie musi dotyczyć istoty takiej sprawy, ale może też odnosić się np. do ponownego określenia wysokości wynagrodzenia za pomoc prawną z urzędu - tak wynika z uchwały NSA.

Reforma odpadowa nabiera tempa: System kaucyjny i ROP mają zrewolucjonizować sposób gospodarowania odpadami w Polsce

Reforma odpadowa nabiera tempa. System kaucyjny i Rozszerzona Odpowiedzialność Producenta (ROP) mają zrewolucjonizować sposób gospodarowania odpadami w Polsce. Choć przepisy zostały uchwalone, a termin wdrożenia systemu kaucyjnego wyznaczono na 1 października 2025 roku, uczestnicy debaty podczas gali Innowacyjny Samorząd 2025 nie mają złudzeń – przed samorządami i przedsiębiorcami stoi szereg wyzwań, a sukces reformy zależeć będzie od współpracy, edukacji i spójności legislacyjnej.

REKLAMA

Podatek od spadków i darowizn: NSA wydał kluczową uchwałę

NSA wypowiedział się w sprawie zeznań podatkowych i terminów związanych z dziedziczeniem. Podjęta przez sąd uchwała okazuje się korzystna dla obywateli.

Zorientowana na człowieka i godna zaufania sztuczna inteligencja (AI) - czyli jaka? Jakie praktyki związane ze sztuczną inteligencją są zakazane przez AI Act?

AI Act to rdzeń prawny dla uregulowania zasad handlu i stosowania technologii ze sztuczną inteligencją w Unii Europejskiej. Ten kluczowy dokument, który można sklasyfikować w segmencie prawa materialnego należy czytać przede wszystkim jako listę „zakazów” dla pełnej wolności gospodarczej w szczytnym celu: mianowicie chodzi o utrzymanie właściwej równowagi pomiędzy ochroną rynku a konkurencyjnością Europy wobec innych rynków światowych.

REKLAMA