Umowa o dokształcanie pracownika w formach szkolnych

Umowa tak będzie określać szczegółowo prawa i obowiązki pracownika oraz pracodawcy w związku z nauką podjętą przez pracownika.

Kształcenie pracowników może odbywać się w formach szkolnych albo w formach poza szkolnych.

Pracownik może podjąć naukę na podstawie skierowania pracodawcy albo bez skierowania pracodawcy.

Przepisy różnicują zakres świadczeń przysługujących pracownikom w zależności od formy kształcenia (szkolnej bądź pozaszkolnej) oraz od faktu, czy pracownik podjął naukę na podstawie skierowania od pracodawcy, czy bez takiego skierowania.

Zobacz: Jak wypowiedzieć umowę o pracę na zastępstwo?

Kształcenie w formach szkolnych

Kształcenie dorosłych w formach szkolnych odbywa się w szkołach podstawowych, ponadpodstawowych i szkołach wyższych. W szkole wyższej (uczelni) mogą być prowadzone studia, studia doktoranckie, studia podyplomowe oraz kursy dokształcające. Pracownik może studiować w systemie:

• dziennym (z oderwanie od pracy),
• wieczorowym (po zakończeniu pracy),
• zaocznym ( w dni wolne od pracy),
• samokształcenia kierowanego ( w czasie wolnym od pracy),
• eksternistycznym,
• w systemie mieszanym.

Studia licencjackie i magisterskie należy uznać za kształcenie w formach szkolnych.

Skierowanie na naukę

Skierowanie pracownika na szkolenie, zasady poniesienia kosztów tego szkolenia przez pracodawcę oraz zakres uprawnień przysługujących z tego tytułu pracownikowi zależy od decyzji pracodawcy. Decyzję taką musi zatem podjąć pracodawca albo osoba wykonująca w imieniu pracodawcy czynności z zakresu prawa pracy.

Pracodawca może wydać pracownikowi skierowanie na naukę w szkole w dowolnej formie, również ustnie.

Zobacz: Bezpłatna pomoc prawna

Pracownik na podstawie ustnego skierowania pracodawcy rozpoczął studia wyższe. Pracodawca udzielał pracownikowi urlopu szkoleniowego zgodnie z przepisami. Po dwóch latach studiów pracownika zmienił się jego przełożony. Nowy pracodawca zaczął negować fakt skierowania pracownika na studia.W takim przypadku należy przyjąć, że zakład pracy skutecznie wyraził zgodę – w formie ustnej - na naukę na zasadach pracownika skierowanego. Nowy pracodawca powinien nadal przyznawać pracownikowi płatny urlop szkoleniowy - aż do zakończenia studiów w szkole wyższej i przystąpienia do egzaminu dyplomowego.

Skierowanie może być wydane na każdym etapie nauki, np. w ostatnim semestrze akademickim.

Autopromocja

Kodeks pracy 2025. Praktyczny komentarz z przykładami

Sprawdź

Uprawnienia pracownika

Pracownikowi, który podejmuje naukę w szkole na podstawie skierowania pracodawcy ma prawo do:

• urlopu szkoleniowego
• zwolnienia z części dnia pracy

płatnych według zasad obowiązujących przy obliczaniu wynagrodzenia za urlop wypoczynkowy.

Urlop szkoleniowy

Wymiar urlopu szkoleniowego jest uzależniony od rodzaju szkoły i egzaminów, do których przystępuje pracownik. I tak:

Urlop szkoleniowy może być udzielony jednorazowo (na przygotowanie się do egzaminu) lub w częściach (na udział w zajęciach).

Urlop szkoleniowy powinien być wykorzystany przez pracownika w czasie roku szkolnego. Jeżeli pracownik nie wykorzysta w całości urlopu szkoleniowego to traci prawo do niewykorzystanej części urlopu.

Urlop szkoleniowy jest szczególnego rodzaju urlopem, przysługującym wyłącznie pracownikom podejmującym naukę w celu podnoszenia swoich kwalifikacji zawodowych. W związku z tym pracownik nie może wykorzystywać urlopu szkoleniowego na inne cele, np. wyjazd wypoczynkowy z rodziną.

Wykorzystanie urlopu szkoleniowego niezgodnie z jego przeznaczeniem powoduje utratę prawa do wynagrodzenia za czas tego urlopu. Takie działanie pracownika, oprócz odpowiedzialności związanej z naruszeniem warunków łączącej strony umowy o podnoszenie kwalifikacji, może powodować odpowiedzialność za naruszenie obowiązków pracowniczych.

Zwolnienie z części dnia pracy

Prawo do zwolnienia z części dnia pracy przysługuje pracownikowi, który na podstawie skierowania pracodawcy, podejmuje naukę w szkole wieczorowej. Zwolnienie obejmuje czas nie przekraczający 5 godzin tygodniowo, jeżeli czas pracy pracownika nie pozwala na punktualne przybycie na zajęcia.

Prawo do zwolnienia z części dnia pracy przysługuje także pracownikowi pobierającemu naukę w systemie mieszanym. Pracownik ten może skorzystać z urlopu szkoleniowego lub zwolnienia z części dnia pracy:

• na czas trwania obowiązkowych zajęć - kształcenie w systemie dziennym
• w wymiarze proporcjonalnym do czasu trwania nauki w danym systemie - kształcenie w systemie wieczorowym i zaocznym.

Świadczenia dodatkowe

Pracodawca i pracownik, który rozpoczął naukę na podstawie skierowania, zawierają umowę określającą szczegółowo prawa i obowiązki stron. W umowie tej pracodawca może przyznać pracownikowi inne, dodatkowe świadczenia, poza opisanym powyżej urlopem szkoleniowym i prawem do zwolnienia z części dnia pracy. Mogą to być w szczególności:

• zwrot kosztów przejazdu, zakwaterowania i wyżywienia na zasadach obowiązujących przy podróżach służbowych na obszarze kraju, o ile nauka odbywa się w innej miejscowości niż miejsce zamieszkania i miejsce pracy pracownika,
• pokrycie kosztów podręczników i innych materiałów szkoleniowych,
• pokrycie opłaty za naukę, pobierane przez szkołę;
• dodatkowy urlop szkoleniowy.

Jeżeli pracownik będzie powtarzał semestr (rok) nauki z powodu niezadowalających wyników w nauce, to pracodawca może odmówić udzielenia urlopu szkoleniowego, zwolnienia z części dnia pracy, a także świadczeń dodatkowych określonych w umowie, przez okres powtarzania semestru (roku) nauki.

Obowiązek zwrotu kosztów

Pracownik, który został skierowany przez pracodawcę do szkoły w celu podnoszenia kwalifikacji zawodowych i z tego tytułu otrzymał urlop szkoleniowy oraz inne świadczenia przyznane mu przez pracodawcę, musi liczyć się z tym, że w określonych przypadkach może zostać zobowiązany do zwrotu kosztów szkolenia poniesionych przez pracodawcę.

Jeżeli w trakcie nauki lub po jej ukończeniu w terminie określonym w umowie, nie dłuższym niż 3 lata:

• pracownik rozwiąże stosunek pracy za wypowiedzeniem,
• pracodawca rozwiąże z pracownikiem stosunek pracy w trybie natychmiastowym z winy pracownika,

wówczas pracownik ma obowiązek do zwrotu kosztów poniesionych przez pracodawcę na jego naukę w wysokości proporcjonalnej do czasu pracy po ukończeniu nauki lub czasu pracy w czasie nauki.

Pracodawca może odstąpić od żądania zwrotu kosztów poniesionych na szkolenie w części lub w całości.

Pracownik ma obowiązek, na wniosek pracodawcy, zwrócić koszty poniesione na jego szkolenie w części lub całości, jeżeli bez uzasadnionych przyczyn przerwie naukę w szkole lub jej w ogóle nie podejmie.

Zobacz serwis: Umowa o pracę

Pracownik nie ma obowiązku zwrotu kosztów poniesionych na jego szkolenie, mimo rozwiązania stosunku pracy, jeżeli zostało ono spowodowane:

• szkodliwym wpływem wykonywanej pracy na zdrowie pracownika, stwierdzonym orzeczeniem lekarskim wydanym w trybie odrębnych przepisów, w razie gdy zakład pracy nie przeniósł go do innej pracy odpowiedniej ze względu na stan zdrowia i kwalifikacje zawodowe w terminie wskazanym w orzeczeniu lekarskim,
• brakiem możliwości dalszego zatrudnienia ze względu na inwalidztwo lub utratę zdolności do wykonywania dotychczasowej pracy,
• przeprowadzeniem się pracownika do innej miejscowości w związku ze zmianą miejsca zatrudnienia małżonka,
• przeprowadzeniem się pracownika do innej miejscowości ze względu na zawarcie związku małżeńskiego z osobą zamieszkałą w tej miejscowości.

Pracodawca ułatwia pracownikom podnoszenie kwalifikacji zawodowych w zakresie i na warunkach ustalonych w Rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej oraz Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 12 października 1993 r. w sprawie zasad i warunków podnoszenia kwalifikacji zawodowych i wykształcenia ogólnego dorosłych

Radca Prawny Anna Jędrzejczak

www.kancelaria-radcy.com