Podnoszenie kwalifikacji zawodowych

Podnoszenie kwalifikacji zawodowych - definicja

Podnoszenie kwalifikacji zawodowych (dokształcanie) to, wg ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz.U. 1974 nr 24 poz. 141), zdobywanie lub uzupełnianie wiedzy i umiejętności przez pracownika, z inicjatywy pracodawcy albo za jego zgodą. Dalsza edukacja odbywa się w ramach pracy aktualnie wykonywanej, również gdy planowany jest awans pracownika lub zmiana warunków jego pracy.

Wskazany przepis realizuje wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 31 marca 2009 r. (sygn. akt K 28/08). TK zobligował ustawodawcę do uregulowania problematyki podnoszenia kwalifikacji zawodowych przez pracowników bezpośrednio w przepisach Kodeksu pracy, nie jak dotychczas w regulacjach aktu wykonawczego – rozporządzenia.

Zobacz również: Podnoszenie kwalifikacji zawodowych na koszt pracodawcy

Zgoda pracodawcy

Warunek korzystania ze świadczeń gwarantowanych ustawowo stanowi inicjatywa/ zgoda pracodawcy na podnoszenie kwalifikacji zawodowych przez pracownika.

Zgoda obejmować powinna cały etap kształcenia (np. studia licencjackie) nie zaś jedynie jego fragment (np. jeden semestr studiów). Bowiem dopiero zakończenie pewnego etapu edukacji pozwala na uzyskania odpowiedniego wykształcenia zawodowego/ kierunkowego i świadczy o wyższych kwalifikacjach. Może być udzielona zarówno przez rozpoczęciem nauki jak i w trakcie jej trwania. Kodeks pracy nie przewiduje żadnej szczególnej formy wyrażenia woli przez pracodawcę. Zgodnie z regulacjami prawa cywilnego wyrażenie zgody może nastąpić w dowolny sposób.

Polecamy serwis: Praca

Dokształcanie zawodowe pracowników

Na podstawie regulacji zawartych w art. 17 i 94 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz.U. 1974 nr 24 poz. 141) pracodawca został zobowiązany do ułatwiania podnoszenia kwalifikacji zawodowych pracowników. Ustawa nie wskazuje jednak żadnych konkretnych obowiązków w tym zakresie. Bardziej szczegółowe uregulowania stosunków pomiędzy dokształcającym się pracownikiem a firmą powinny znaleźć się w łączących ich umowach (umowie o pracę i umowie szkoleniowej).

Na pracodawcy ciąży obowiązek ułatwiania pracownikom podnoszenia kwalifikacji zawodowych.

Autopromocja

Kodeks pracy 2025. Praktyczny komentarz z przykładami

Sprawdź

Umowa szkoleniowa z pracownikiem

POBIERZ: Wzór umowy szkoleniowej

Umowa szkoleniowa jest kontraktem dwustronnym. Zawierana jest pomiędzy stronami stosunku pracy, tj. pracodawca a pracownikiem. Dotyczy ich wzajemnych praw i obowiązków związanych z podnoszeniem kwalifikacji zawodowych przez pracownika. Co do zasady umowa powinna zostać zawarta przed początkiem kształcenia, najpóźniej do czasu rozpoczęcia korzystania z dodatkowych uprawnień. Umowę, dla celów dowodowych, sporządzić należy w formie pisemnej. Nie może ona zawierać postanowień mniej korzystnych dla pracownika niż te gwarantowane przepisami prawa pracy.

W umowie wskazany jest katalog świadczeń dodatkowych związanych z podjęciem nauki przez pracownika. Do udogodnień zaliczyć należy:

• urlop szkoleniowy; w przypadku egzaminów eksternistycznych, maturalnych oraz potwierdzających kwalifikacje zawodowe przysługuje w wymiarze 6 dni, przed egzaminem dyplomowym na ostatnim roku studiów – w wymiarze 21 dni. Zasady i tryb udzielania tego urlopu powinny zostać uregulowane przepisami wewnątrzzakładowymi. Kodeks nie wskazuje bowiem szczegółowych zasad w tym zakresie;
• zwolnienie z dnia pracy lub jego części, na czas niezbędny, by punktualnie przybyć na obowiązkowe zajęcia, oraz na czas ich trwania;
• dodatkowe świadczenia, w szczególności pokrywające opłaty za kształcenie, przejazd, podręczniki i zakwaterowanie. Jest to wyliczenie jedynie o charakterze przykładowym, co oznacza, że strony mogą ustalić także inne świadczenia związane z dokształcaniem;

Warto podkreślić, że zarówno absencja w pracy z powodu urlopu szkoleniowego jak i z tytułu uczestnictwa w zajęciach jest nieobecnością usprawiedliwioną i płatną.

Podnoszenie kwalifikacji zawodowych a "lojalka"

Pracodawca jest uprawniony do uzależnienia decyzji o finansowaniu studiów/ kursów pracownika od jego woli długotrwałej współpracy. Stąd możliwe jest postawienie pracownikowi warunku odpracowania okresu dodatkowego kształcenia. Umowa, w której pracownik zobowiązuje się do pracy na rzecz danej firmy przez okres np. 3 lat w zamian za pomoc w pokryciu kosztów studiów, zdaniem Sądu Najwyższego (wyrok z dnia 21 listopada 2011 r., sygnatura akt II PK 48/11), nie stoi w opozycji do prawa ani zasad współżycia społecznego. Jeśli pracownik podejmie decyzję o wcześniejszym odejściu od pracodawcy, poniesie negatywne konsekwencje finansowe. Będzie bowiem zobowiązany do zwrotu części środków przeznaczonych na podnoszenie kwalifikacji. Wyjątek stanowi odejście z pracy z powodu mobbingu, szkodliwego wpływu pracy na zdrowie lub ciężkiego naruszenia obowiązków pracodawcy.

Umowa pomiędzy stronami konieczna jest jedynie w sytuacji, gdy pracodawca chce zobowiązać pracownika do pozostania w firmie przez określony czas.

Zadaj pytanie na: Forum

Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz.U. 1974 nr 24 poz. 141).

Wyrok SN z dnia 21 listopada 2011 r., sygnatura akt II PK 48/11.

Wyrok TK z dnia 31 marca 2009 r. (sygn. akt K 28/08).