Czym jest umowna właściwość sądu

Właściwość miejscowa jest podstawowym elementem, który musi być ustalony przed wniesieniem pozwu. Wyznaczają przepisy Kodeksu postępowania cywilnego. Według zasady ogólnej sądem właściwym jest sąd miejsca zamieszkania lub siedziby pozwanego.

W przypadku roszczeń wynikających z umowy możliwe jest skorzystanie z art. 34 Kodeksu postępowania cywilnego, zgodnie z którym powództwo można wytoczyć przed sąd miejsca jej wykonania. W razie wątpliwości miejsce wykonania powinno być stwierdzone dokumentem.

Jan zawiera umowę o dzieło, której miejscem wykonania jest jego mieszkanie. Jeżeli wykonawca nie wykona dzieła do którego się zobowiązał, Jan wnosząc pozew o wykonanie zobowiązania może wybrać sąd według właściwości ogólnej, czyli miejsca zamieszkania wykonawcy. Jednak oprócz tego może również wnieść pozew do sądu właściwego według miejsca wykonania umowy, czyli w okręgu w którym zamieszkuje.

Oprócz tego przepisy dają możliwość dobrowolnego ustalenia sądu właściwego w samej treści umowy. Zgodnie z art. 46 Kodeksu postępowania cywilnego strony mogą umówić się na piśmie o poddaniu sprawy sądowi pierwszej instancji, który nie jest właściwy na podstawie przepisów.

Umowa o właściwość powinna być sporządzona na piśmie.

Zobacz również: Jakie są skutki niedochowania formy pisemnej

Możliwość modyfikacji właściwości miejscowej sądów może mieć bezpośredni wpływ na prawa konsumenta. Cel zamieszczenia takiego postanowienia może być zniechęcenie konsumenta do ochrony własnych praw.

W umowie z konsumentem firma X zamieściła postanowienie wskazujące jako właściwy sąd siedziby przedsiębiorcy, czyli Szczecin. W przypadku, gdy konsument mieszka w Warszawie, wtedy też ewentualną sprawę musiałby wnieść do sądu oznaczonego w umowie.

Zgodnie z art. 385³ pkt. 23 Kodeksu cywilnego postanowienia takie mogą być jednak uznane za niedozwolone klauzule umowne. Jeżeli zatem postanowienia danej umowy zostały przedstawione konsumentowi we wzorcu, a on sam nie miał wpływu na ustalenie ich treści, to może on w trakcie sprawy powołać się na fakt, iż do treści umowy została włączona klauzula niedozwolona, która rażąco narusza jego interesy

Zobacz również: Uznanie klauzuli za niedozwoloną

Podstawy prawne:

Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 1964 nr 43 poz. 296 z późn. zm.),

Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. 1964 nr 16 poz. 93 z późn. zm.).