REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Upadłość konsumencka w pigułce - nie tylko dla frankowiczów

Wanda Sielewicz
Prawnik specjalizujący się w sprawach frankowiczów i odszkodowaniach dla osób represjonowanych
Mateusz Opaliński
W przypadku osób, które nie są przedsiębiorcami lub planują swoją działalność zamknąć, zawsze wyjściem z trudnej sytuacji może wydawać się ogłoszenie upadłości konsumenckiej./Fot. Shutterstock
W przypadku osób, które nie są przedsiębiorcami lub planują swoją działalność zamknąć, zawsze wyjściem z trudnej sytuacji może wydawać się ogłoszenie upadłości konsumenckiej./Fot. Shutterstock

REKLAMA

REKLAMA

Mimo pandemii Covid-19 i wyhamowania polskiej gospodarki położenie osób, które popadły w długi, nie jest tak tragiczne, jak mogłoby się wydawać. Upadłość konsumencka jest instrumentem, który umożliwia działania, aby się z niego wydostać – niezależnie, co jest powodem zadłużenia: kredyt we frankach czy inna niełatwa sytuacja.

Upadłość konsumencka w pigułce

W przypadku osób, które nie są przedsiębiorcami lub planują swoją działalność zamknąć, zawsze wyjściem z trudnej sytuacji może wydawać się ogłoszenie upadłości konsumenckiej. Co ciekawe, rozwiązanie to w swoim początkowym kształcie w ogóle nie funkcjonowało – zaobserwowano mniej niż 20 ogłoszonych postępowań w całej Polsce w pierwszym roku od wprowadzenia.

REKLAMA

REKLAMA

Problem ten został jednak dostrzeżony przez ustawodawcę i przepisy zostały wielokrotnie znowelizowane. W obecnym kształcie ogłoszenie upadłości konsumenckiej daje szansę na drugi start każdemu, chyba że zadłużenie wynika z odpowiedzialności odszkodowawczej. Grzywny, nawiązki, obowiązki naprawienia szkody oraz alimenty nie podlegają umorzeniu, jak wynika z art. 49121 ust. 2 ustawy Prawo upadłościowe z dnia 28 lutego 2003 r. (Dz. U. 2003 Nr 60 poz. 535) (dalej jako: ustawa Prawo upadłościowe).

Od 24 marca 2020 roku jedyne wymogi, jakie musi spełnić osoba fizyczna, by móc ogłosić upadłość konsumencką, to bycie w chwili złożenia wniosku niewypłacalną – czyli musi posiadać przynajmniej jedno zobowiązanie, którego nie jest w stanie uregulować oraz musi być konsumentem – nie może prowadzić działalności gospodarczej.

W momencie przedłożenia wniosku nie ma znaczenia czy konsument przyczynił się do powstania stanu niewypłacalności lub powiększył go np. biorąc kolejne kredyty na spłatę poprzednich. Moment badania rzetelności dłużnika zostaje bowiem przesunięty na etap ustalania tzw. planu spłaty, o czym piszemy dalej.

REKLAMA

Procedurę rozpoczyna złożenie wniosku o upadłość konsumencką. Należy przy tym pamiętać, że postępowanie upadłościowe, kończące się oddłużeniem, rozciąga się w swoich skutkach tylko w stosunku do osoby upadłego. Sama wierzytelność jednak nie przestaje istnieć, co może powodować następczą niewypłacalność poręczyciela. Zatem w przypadku, gdy dłużnik ogłosi upadłość, wierzyciele najprawdopodobniej skierują swoje roszczenia właśnie do poręczyciela.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Analogiczna sytuacja może zadziać się w przypadku ogłoszenia upadłości tylko jednego z małżonków pozostających we wspólnocie majątkowej, gdyż drugi małżonek będzie nadal odpowiadał za długi upadłego małżonka.

Dlatego w tych przypadkach od razu powinno się złożyć dwa wnioski, aby obie strony zostały oddłużone: w pierwszym – dłużnika i poręczyciela, w drugim – obojga małżonków. Należy też pamiętać, że z chwilą ogłoszenia upadłości ustaje między małżonkami wspólnota majątkowa, na mocy art. 124 ust. 1 ustawy Prawo upadłościowe.

Nawet frankowicze, czyli kredytobiorcy we frankach szwajcarskich, mogą rozważyć ogłoszenie upadłości konsumenckiej, jeśli ich sytuacja jest już naprawdę trudna lub nie wierzą w powodzenie innych. W końcu kurs franka szwajcarskiego umacnia się wskutek ostatnich zawirowań na świecie (epidemia, kryzys), a to niestety wpływa na zwiększenie rat kredytowych. Koszt wniosku to ledwie 30 zł.

Jednak musimy uczciwie dodać, że poza upadłością frankowicze dysponują jeszcze szeregiem innych możliwości, z czego najbardziej korzystnym wydaje się pozwanie banku, aby stwierdzić nieważność umowy kredytowej. Niestety na to potrzeba czasu, cierpliwości i środków, choćby niewielkich na sam start.

Jeśli jednak frankowicze zdecydują się na upadłość, zobaczmy, jak ten proces będzie dokładnie wyglądać w praktyce.

Postępowanie upadłościowe – formy i etapy

Po pozytywnym rozpatrzeniu wniosku i ogłoszeniu upadłości konsumenta rozpoczyna się właściwe postępowanie upadłościowe. Obecnie może ono przyjąć trzy formy:

  1. Uproszczone postępowanie upadłościowe – jest to forma domyślna postępowania konsumenckiego, którą omawiamy dalej, a o której wspomina art. 4911 ust. 1 ustawy Prawo upadłościowe;
  2. Postępowanie prowadzone według procedury przewidzianej dla przedsiębiorcóww przypadku, gdy jest to podyktowane znacznym rozmiarem majątku dłużnika, znaczną liczbą wierzycieli lub innymi uzasadnionymi przewidywaniami co do zwiększonego stopnia skomplikowania postępowania, jak wynika z art. 4911 ust. 2 ustawy Prawo upadłościowe;
  3. W formie zawarcia układu z wierzycielami – jest to forma przedstawienia wierzycielom propozycji redukcji zadłużenia do rozmiarów, które dłużnik będzie w stanie spłacać, jednak w praktyce bywa rzadko stosowana (art. 49122 i następne ustawy Prawo upadłościowe).

W uproszczonym postępowaniu upadłościowym zostanie powołany syndyk, który obejmie zarząd nad majątkiem upadłego, a do jego zadań należeć będzie z jednej strony ustalenie wszystkich składników tego majątku, z drugiej katalogu wierzycieli. W dalszej kolejności nastąpi spieniężenie majątku i przekazanie uzyskanych sum wierzycielom w formie planów podziału. Po zakończeniu tego etapu nastąpi ostatni, charakterystyczny dla upadłości konsumenckiej, tzw. etap planu spłat, który może przybrać cztery formy:

  1. Ustalenie planu spłat wierzycieli (art. 49114 ustawy Prawo upadłościowe);
  2. Umorzenie planu spłat wierzycieli bez ustalaniu planu spłat (art. 49116 ust. 1 ustawy Prawo upadłościowe);
  3. Warunkowe umorzenie zobowiązania upadłego bez ustalania planu spłat wierzycieli (art. 49116 ust. 2 ustawy Prawo upadłościowe);
  4. Umorzenie postępowania (art. 49114a ust. 1 ustawy Prawo upadłościowe).

W tym momencie sąd będzie badał dwie kwestie. Po pierwsze zdolności zarobkowe upadłego oraz jego rzetelność. Jeśli chodzi o pierwsze kryterium, sąd bierze pod uwagę takie kwestie jak: zarobki upadłego, liczbę osób pozostających na jego utrzymaniu, sytuację ekonomiczną na rynku, stan zdrowia upadłego.

Jeśli w wyniku tej analizy okaże się, że upadły jest trwale (bez szans na zmianę tego stanu) niezdolny do zaspokajania wierzycieli, to następuje wariant numer dwa – umorzenie zobowiązań bez ustalania planu spłat, co kończy całe postępowanie. Dotyczy to zarówno sytuacji, w której upadły jest przewlekle chory, jak również takiej, gdy jego zarobki wystarczają jedynie na utrzymanie jego oraz osób pozostających na jego utrzymaniu (np. dzieci) czy też, że z powodu kryzysu gospodarczego nie ma obecnie perspektyw na znalezienie pracy.

Jeżeli w chwili wydania orzeczenia upadły będzie niezdolny do zaspokojenia wierzycieli, lecz nie będzie miało to charakteru trwałego, to nastąpi wariant trzeci – warunkowe umorzenie zobowiązań. Oznacza to, że jeśli w okresie 5 lat od uprawomocnienia się orzeczenia nastąpi poprawa zdolności zarobkowych, to zarówno upadły, jak i wierzyciele będą mogli złożyć wniosek o ustalenie planu spłat i ponownie wejdziemy w wariant pierwszy. W tym pięcioletnim okresie upadły będzie zobowiązany do składania w kwietniu corocznych sprawozdań ze swojej sytuacji finansowej.

Jeśli jednak sąd ustali, że upadły jest zdolny do zaspokajania wierzycieli, to nastąpi wariant numer jeden – ustalenie planu spłat wierzycieli – czyli kwoty, którą co miesiąc upadły będzie przekazywać na ich rzecz. Może to trwać co do zasady od 3 do 7 lat. Jednak, jeśli w wyniku postępowania upadły spłaci 75% swoich zobowiązań, przewidziany na to horyzont czasowy nie będzie mógł trwać dłużej niż rok, jak wynika z art. 49115 ust. 1b ustawy Prawo upadłościowe, jeśli zaś w 50%, to nie dłużej niż 2 lata, co określa art. 49115 ust. 1c ustawy Prawo upadłościowe.

Ocena rzetelności dłużnika

Poniżej opisujemy kwestię, którą wielu autorów podkreśla jako niebezpieczeństwo upadłości konsumenckiej, gdyż istnieje ryzyko umorzenia postępowania, wskutek którego długi nie zostaną umorzone, mimo że majątek został już sprzedany. Warto jednak przyjrzeć się tej kwestii dokładnie. Istnieją jedynie dwie przesłanki uznania upadłego za nierzetelnego, co określa art. 49114a ustawy Prawo upadłościowe, mianowicie:

  1. upadły doprowadził do swojej niewypłacalności lub istotnie zwiększył jej stopień w sposób celowy, w szczególności przez trwonienie części składowych majątku oraz celowe nieregulowanie wymagalnych zobowiązań

lub

  1. w okresie 10 lat przed dniem zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości w stosunku do upadłego prowadzono postępowanie upadłościowe, w którym umorzono całość lub część jego zobowiązań.

Jednakże te przesłanki nie mają charakteru bezwzględnego, to znaczy sąd może zdecydować się je „zignorować”, jeśli przemawiają za tym „względy słuszności lub względy humanitarne” (tzw. klauzula humanitaryzmu). W tym miejscu warto zacytować jednego z komentatorów prawa upadłościowego mecenasa Piotra Zimmermana: Najbardziej dobitnym wyrazem szerokiego otwarcia drogi do umorzenia zobowiązań dla konsumentów jest przewidziane w art. 49114a ust. 1 PrUp bardzo istotne zawężenie podstaw do odmowy oddłużenia upadłego dłużnika” („Prawo Upadłościowe. Prawo Restrukturyzacyjne. Komentarz”, Piotr Zimmerman wyd. 6 2020). W praktyce oznacza to, że w bardzo niewielu przypadkach sąd zdecyduje się na umorzenie postępowania.

Przedsiębiorcy prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą

Od 24 marca 2020 roku ustawodawca zdecydował się rozciągnąć postępowanie konsumenckie na przedsiębiorców prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą. Zgodnie z obecnymi przepisami, jeśli postępowanie upadłościowe przedsiębiorcy nie doprowadziło do zaspokojenia wszystkich wierzycieli (po upadłości przedsiębiorstwa pozostały nadal długi obciążające osobę fizyczną), może on skorzystać z:

- ustalenia planu spłaty na wniosek, co określa art. 369 ustawy Prawo upadłościowe;

- umorzenia zobowiązań bez ustalenia planu spłaty wierzycieli, przy oczywistej i trwalej niezdolności do dokonywania jakichkolwiek spłat przez upadłego, jak wynika z art. 369 ust. 1a ustawy Prawo upadłościowe.

Podsumowując, dzięki rozwiązaniom, jakie daje nam prawo, każdy z nas (z pewnymi wyjątkami wspomnianymi wyżej w tekście) ma szansę na rozpoczęcie wszystkiego od nowa, niezależnie od tego, co spowodowało zadłużenie. A my, jako prawnicy, jesteśmy od tego, by pomóc, nie oceniać, nie osądzać. Chcielibyśmy, by jasno to wybrzmiało, bo niestety nadal spotykamy się z pojęciem wstydu ze strony klientów w naszej praktyce. Powód? Świadomość prawa jest wśród Polaków niewielka, mamy jednak nadzieję to zmienić.

Autorzy: Wanda Sielewicz, prawnik, i Mateusz Opaliński, prezes Instytutu Badań Wartości Przedsiębiorstw sp. z o. o.

Polecamy serwis: Prawa konsumenta

Autopromocja

REKLAMA

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

Wynagrodzenie minimalne 2023 [quiz]
certificate
Jak zdobyć Certyfikat:
  • Czytaj artykuły
  • Rozwiązuj testy
  • Zdobądź certyfikat
1/15
Kiedy będą miały miejsce podwyżki minimalnego wynagrodzenia w 2023 roku?
od 1 stycznia i od 1 lipca
od 1 stycznia i od 1 czerwca
od 1 lutego i od 1 lipca
Następne
Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Czy oskładkowanie umów cywilnoprawnych da wyższe emerytury w przyszłości? Polacy w to nie wierzą, chcą renegocjacji KPO

Aż 71,5% Polaków nie wierzy, że przyszła państwowa emerytura pozwoli im na godne życie, wynika z najnowszych badań dla Useme.com. Za to coraz więcej rodaków zaczyna oszczędzać na emeryturę poza systemem ZUS. Co więcej, Polacy oczekują od rządu renegocjacji z Komisją Europejską kamienia milowego KPO dot. oskładkowania umów cywilnoprawnych.

12 rat dla powodzian. Rząd pomoże spłacić kredyt hipoteczny

Rząd zapowiedział możliwości wsparcia dla kredytobiorców poszkodowanych w wyniku powodzi. Rozwiązanie zakłada, że Fundusz Wsparcia Kredytobiorców spłaci 12 rat kredytu hipotecznego dla powodzian. Rząd pracuje też nad wprowadzeniem ulg dla powodzian w spłatach także innych zobowiązań – nie tylko tych hipotecznych.

Zasiłek opiekuńczy na zdrowe dziecko. Do 60 dni w roku. ZUS przypomina, który rodzic może dostać te pieniądze. Sprawdź zasady

Zasiłek opiekuńczy na zdrowe dziecko. Do 60 dni w roku. ZUS przypomina, że każdy może dostać te pieniądze. Jest to informacja szczególnie istotna dla osób z terenów dotkniętych powodzią, na których zajęcia w przedszkolach i szkołach zostały zawieszone.

ZUS: Świadczenia na zalanych terenach wypłacane są na bieżąco

Rzecznik Prasowy ZUS Paweł Żebrowski poinformował, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych na bieżąco wypłaca świadczenia na terenach dotkniętych powodzią, w tym 14 emerytury. Obecnie około 85 proc. emerytów w ZUS otrzymuje emeryturę bezpośrednio na rachunek bankowy

REKLAMA

MON: Ubrać szpiega - kwoty na zakup cywilnego ubrania przez funkcjonariuszy Służby Wywiadu Wojskowego

Zmieni się wysokość równoważnika pieniężnego i kwota na zakup ubrania typu cywilnego w zamian za umundurowanie przyznawanego funkcjonariuszom Służby Wywiadu Wojskowego. W Ministerstwie Obrony Narodowej trwają prace nad nowelizacją przepisów.

Rewolucja w szkołach! Czy biologia, chemia i geografia znikną ze szkół podstawowych? MEN stawia sprawę jasno

Rewolucja w szkołach! Czy biologia, chemia i geografia znikną ze szkół podstawowych? Ministerstwo Edukacji Narodowej stawia sprawę jasno. Założenia dotyczące profilu absolwenta przedszkola i szkoły podstawowej są już przygotowane.

Lex Kamilek: Niespójne przepisy powodują problemy organizacyjne w szkołach. Środowisko pedagogiczne skupia się na biurokracji

Ustawa Kamilka, lub inaczej lex Kamilek, wywołała pewne zamieszanie w kręgach m.in. nauczycieli i dyrektorów szkół. Ich wątpliwości budzi m. in. przepis o konieczności przedstawienia zaświadczenia z Krajowego Rejestru Karnego. Ten fragment ustawy pozostawia szerokie pole do interpretacji.

Wcześniejsze emerytury dla tych pracowników w 2025 r.

Wcześniejsze emerytury dla tych pracowników w 2025 r. Kto może liczyć na wcześniejszą emeryturę w 2025 r.? Czy pracownik musi osiągnąć powszechny wiek emerytalny, by uzyskać prawo do emerytury? Co z emeryturami stażowymi?

REKLAMA

Zmiany w wypłatach emerytur. Niektórzy szybciej dostaną pieniądze. Może się zmienić sposób wypłaty. Sprawdź zasady.

Zmiany w procesie wypłat emerytur. Wiele osób szybciej dostanie pieniądze. Może się też zmienić sposób wypłaty. Wcześniejsza wypłata i specjalne punkty poboru świadczeń – sprawdź, czy to dotyczy również ciebie.

Większość Polaków nie liczy na godne życie z emerytury. Przygnębiające wyniki badania

W argumenty o odkładaniu na godną, państwową emeryturę nie wierzy blisko 3/4 Polaków. Ich zdaniem waloryzacja emerytur nigdy nie dogoni wzrostu realnych cen. Polacy nie wierzą też w argumenty rządu za wprowadzeniem pełnego ozusowania umów o dzieło i zleceń.

REKLAMA