REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Prawo do bycia zapomnianym w praktyce

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Fundacja Panoptykon
Katarzyna Szymielewicz
Katarzyna Szymielewicz
Wspólpraca Maria Wróblewska
Internet, prawo do bycia zapomnianym, RODO/ Fot. Fotolia
Internet, prawo do bycia zapomnianym, RODO/ Fot. Fotolia

REKLAMA

REKLAMA

Granice tzw. prawa do bycia zapomnianym według RODO są dość intuicyjne. Tak długo, jak pozostajemy z firmą albo publiczną instytucją w relacji, która wymaga naszych danych, nie możemy powiedzieć „zapomnij o mnie!”. Wbrew nazwie prawo do bycia zapomnianym to przede wszystkim prawo do usunięcia danych wtedy, kiedy przestają być potrzebne albo kiedy ustaje podstawa, na której ich przetwarzanie było oparte (np. kończy się umowa albo zmienia prawo).

O prawie do bycia zapomnianym i zabrania danych ze sobą

Internet nie zapomina. Nikt, kto w nim żyje, nie ma co do tego złudzeń. Łatwo sobie wyobrazić, co by było, gdybyśmy poprosili sieć o zapomnienie kompromitującej informacji na nasz temat. Nic dobrego, wystarczy wspomnieć sprawę Barbry Streisand czy Hiszpana Maria Costei Gonzáleza. A więc o co tak naprawdę chodzi z „prawem do zapomnienia” w nowej unijnej regulacji? Kiedy będziemy mogli skutecznie usunąć swoje dane, a kiedy będziemy musieli się pogodzić z tym, że żyją własnym życiem? W zakresie usuwania/zapominania tak naprawdę niewiele się zmieni, ale za to pojawi się nowa możliwość: prawo do zabrania danych ze sobą, kiedy decydujemy się zmienić bank czy portal społecznościowy. Jak z tych praw korzystać? Wyjaśniamy ludzkim językiem.

REKLAMA

REKLAMA

Zasady, które wynikają z RODO, przypominają te, które intuicyjnie stosujemy w relacjach z ludźmi

Mówiąc o relacji administratora i osoby, której dane są przetwarzane (tzw. podmiotu danych), lubimy posługiwać się analogią do uczuciowego związku dwóch osób. Nie tylko dlatego, że marzymy o świecie, w którym firmy i instytucje zbierające nasze dane traktują nas podmiotowo. Też dlatego, że zasady, które wynikają z RODO, w wielu momentach przypominają te, które intuicyjnie stosujemy w relacjach z ludźmi. Ta regulacja próbuje przywrócić racjonalność, zaufanie i dialog w obszarze, w którym przez ostatnie lata dominowało podejście oparte na przeświadczeniu, że dane nie mają nic wspólnego z człowiekiem, więc można je swobodnie eksploatować. No więc nie można, a przynajmniej nie zawsze… 

Polecamy: RODO. Ochrona danych osobowych. Przewodnik po zmianach

Kiedy mamy prawo powiedzieć „zapomnij o mnie/ usuń moje dane”?

Granice tzw. prawa do bycia zapomnianym – a tak naprawdę znanego od dawna prawa do usunięcia danych – według RODO są dość intuicyjne. Tak długo, jak pozostajemy z firmą albo publiczną instytucją w relacji, która wymaga naszych danych, nie możemy powiedzieć „zapomnij o mnie!”. Nie możemy przyjść do banku albo ZUS-u i zażądać wymazania wszelkich naszych danych z bazy, jednocześnie oczekując, że nadal będziemy korzystać z rachunku, kredytu czy ubezpieczenia społecznego. To dość logiczne, prawda?

REKLAMA

Dopóki dane są potrzebne i przetwarzane zgodnie z prawem, żądanie usunięcia nie zadziała

Wbrew nazwie prawo do bycia zapomnianym to przede wszystkim prawo do usunięcia danych wtedy, kiedy przestają być potrzebne albo kiedy ustaje podstawa, na której ich przetwarzanie było oparte (np. kończy się umowa albo zmienia prawo). Łatwiej to wytłumaczyć na konkretnych przykładach.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Oto typowe sytuacje, w których możemy zażądać od firmy albo publicznej instytucji, żeby usunęła nasze dane:

  • Dane przestały być potrzebne

Dane zawsze są zbierane w określonym celu (a przynajmniej tak być powinno) i na określony czas – np. po to, żeby zrealizować zamówioną przez nas usługę (wysłać książkę, którą kupiliśmy online czy umożliwić korzystanie z portalu społecznościowego), albo po to, żeby wypełnić prawny obowiązek (rozliczyć podatek czy zweryfikować naszą zdolność kredytową). W momencie, w którym ten cel zostanie zrealizowany, dane przestają być potrzebne. Wtedy, co do zasady (por. wyjątki opisane poniżej), możemy zażądać ich usunięcia. Inna sprawa, że w dobrze działającym systemie takie żądanie nie powinno być potrzebne: każda firma/instytucja powinna z własnej inicjatywy usuwać dane, które przestały jej być potrzebne.

  • Wcześniej zgodziliśmy się przekazać dane, ale zmieniamy zdanie

W relacjach z firmami często jesteśmy proszeni o zgodę na przetwarzanie dodatkowych danych (czyli takich, które nie są potrzebne do realizacji umowy czy wywiązania się z prawnych obowiązków – RODO na tacy. Odcinek 2). Czasem się zgadzamy, a potem przychodzi refleksja: po co im w zasadzie te dane? Nic straconego: raz daną zgodę w każdej chwili możemy wycofać i zażądać usunięcia danych, które wcześniej dobrowolnie przekazaliśmy.

  • Chodzi o dane, które służyły celom marketingowym

Jedną z podstaw przetwarzania danych, z których często korzystają firmy (nie mogą tego zrobić instytucje publiczne), jest tzw. uzasadniony interes administratora, w tym marketing własnych produktów. Zgodnie z RODO administrator powinien zważyć własny interes (np. korzyści wynikające z marketingu) i stopień naruszenia naszych praw i wolności (np. czy nie wkracza nadmiernie w prywatność swoich klientów, śledząc bez przerwy ich lokalizację). W takiej sytuacji mamy prawo sprzeciwu, a więc powiedzenia: „nie zgadzam się na wykorzystywanie moich danych w tak zdefiniowanym interesie administratora”. I zażądania usunięcia profilu marketingowego.

  • Firma/instytucja nie ma podstawy, żeby te dane przetwarzać

Prawo się zmienia, a wraz z nim podstawy przetwarzania danych. To, co wczoraj było legalne, jutro może się stać problematyczne. Zdarza się też, niestety, że administrator sięga po dane, których w ogóle nie powinien przetwarzać. Na przykład zaciąga nasze dane z sieci w celach marketingowych, twierdząc, że to nie są dane osobowe (bo nie ma wśród nich naszego imienia i nazwiska). Jeśli się zorientujemy, że taka sytuacja ma miejsce, możemy nie tylko zażądać usunięcia bezprawnie przetwarzanych danych, ale też wnieść skargę do prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych, ewentualnie od razu do sądu (tym możliwościom poświęcimy kolejny odcinek Rodo na tacy!).

  • Chodzi o dane dzieci w sieci

Zgodnie z RODO dzieci, które ukończyły 16 lat, mogą samodzielnie decydować o przekazywaniu swoich danych osobowych firmom internetowym. Ustawodawca wyszedł jednak z założenia, że należy im się szczególna ochrona, bo mogą nie być świadome ryzyka i konsekwencji z tym związanych (szczególnie kiedy w grę wchodzi wykorzystywanie danych do celów marketingowych lub tworzenia profili osobowych). Dlatego dziecku przysługuje bezwzględne prawo rozmyślenia się i zażądania usunięcia przekazanych wcześniej danych.

A co, jeśli nasze dane zostały opublikowane?

Skuteczne usunięcie danych nigdy nie jest proste, szczególnie jeśli mówimy o usuwaniu ich z serwera, a nie tabelki w Excelu. Zwykle dochodzi do nadpisania danych, co – przy odpowiedniej determinacji – umożliwia odzyskanie tego, co było wcześniej. W przypadku serwera, do którego dostęp ma nieograniczona liczba osób, jest jeszcze trudniej. Jeśli dane zostały opublikowane w sieci, administrator nie ma kontroli nad tym, gdzie i przez kogo została stworzona ich kopia. Co można zrobić w takich sytuacji? Niewiele, w zasadzie lepiej uznać, że mleko się wylało.

Jeśli dane trafiły na publiczny serwer, niewiele da się w tej sprawie zrobić...

Zgodnie z RODO, jeśli zgłaszamy się do firmy lub instytucji z żądaniem usunięcia danych, które wcześniej zostały przez nią upublicznione, ta firma/instytucja powinna podjąć tzw. rozsądne działania, by poinformować innych administratorów przetwarzających nasze dane, że żądamy ich usunięcia. Chodzi o usunięcie wszelkich linków i kopii, jakie mogą się znajdować w internecie. Co to oznacza w praktyce? Zobaczymy, jak RODO zacznie w pełni być stosowane. Nie spodziewajmy się jednak cudów. Rozsądne działania zapewne ograniczą się do poinformowania dużych internetowych graczy, takich jak Google, o tym, że żądamy usunięcia swoich danych (np. z wyników wyszukiwania), a nie tropienia prywatnych kopii czy archiwalnych stron.

Kiedy żądanie usunięcia danych nie zadziała?

Niezależnie od technicznych ograniczeń są jeszcze ograniczenia prawne. Kiedy nasze żądanie usunięcia danych (mimo że spełnia warunki, o których pisaliśmy wyżej) może napotkać prawną barierę? Oto typowe ograniczenia, z którymi musimy się liczyć:

  • Nie możemy usunąć wcześniej upublicznionych danych, jeśli naruszałoby to prawo innych osób do korzystania z wolności wypowiedzi lub prawa do informacji. To ograniczenie dotyczy tych, którzy marzą o wymazaniu się z wyników wyszukiwania czy archiwalnych wydań gazet. Oczywiście, podobnie jak Mario Costeja González, zawsze możemy powalczyć o swoje racje w sądzie.
  • Organy publiczne i instytuty naukowe mogą przetwarzać nasze dane w celach archiwalnych, badań naukowych i historycznych oraz celach statys­tycznych.
  • Prawo podatkowe i przepisy o rachunkowości nakazują firmom przechowywać nasze faktury, rachunki i paragony przez 5 lat od zamknięcia roku podatkowego.
  • Firma, z którą się rozstajemy, ma prawo przechowywać nasze dane (treść umowy, rachunki, historię płatności etc.) aż do przedawnienia ewentualnych roszczeń. Okres przedawnienia zależy od umowy, jaką zawarliśmy, ale najczęściej są to 3 lata.
  • Bank może przechowywać dane osobowe, które są mu niezbędne do oceny zdolności kredytowej, jeszcze przez 5 lat od momentu zamknięcia rachunku i przez 12 lat do celów statystycznych.
  • Od 2018 r., w związku ze zmianami w kodeksie pracy, pracodawcy będą musieli przechowywać dane swoich pracowników na potrzeby ustalenia wysokości emerytury przez 10 lat od zakończenia stosunku pracy. To w sumie dobra wiadomość, bo do tej pory musieli je przechowywać aż 50 lat!

Kiedy mamy prawo zabrać dane ze sobą?

A co jeśli chcemy odejść (zmienić bank, operatora telekomunikacyjnego czy serwis społecznościowy), a swoje dane osobowe zabrać ze sobą? RODO wychodzi naprzeciw takiej potrzebie i przyznaje nam prawo do przeniesienia danych (w ustrukturyzowanym, powszechnie używanym formacie) pod dwoma warunkami:

  • dane są przetwarzane w sposób zautomatyzowany;
  • są to dane, które sami dostarczyliśmy – albo z własnej inicjatywy (w oparciu o udzieloną zgodę), albo na podstawie umowy (dane niezbędne do realizacji umowy).

To oznacza, że nie możemy wymagać pomocy w przeniesieniu danych, jeśli firma czy instytucja, o którą chodzi, sama trzyma je w papierowej bazie danych albo w grę wchodzą dane, których sami jej nie dostarczyliśmy. O ile ten pierwszy warunek jest dość archaiczny i mało która firma będzie się mogła na niego powołać, o tyle drugi może przysporzyć realnych trudności. Czy chodzi tylko o dane, które sami wpisujemy w formularze internetowe, ale już nic więcej? Co z historią transakcji bankowych, zakupów online czy rachunkami za prąd, skoro generujemy je swoją aktywnością, ale danych osobowych, które się w nich pojawiają, własnoręcznie nie dostarczamy? 

Dane „dostarczone”, dane wygenerowane, dane pochodne...

Na te wątpliwości próbuje odpowiedzieć Grupa Robocza art. 29 (ciało skupiające europejskie organy ochrony danych osobowych) w swoich wytycznych. Zdaniem Grupy wyrażenie „dostarczone przez podmiot danych”, które pojawia się w RODO, trzeba interpretować szeroko. A zatem chodzi nie tylko o te dane, które świadomie i aktywnie podaliśmy (np. adres mailowy, imię i nazwisko, wiek etc. wpisywane w formularzach internetowych), ale również o te, które wygenerowała nasza aktywność w ramach danej usługi lub fakt, że byliśmy przez jej dostawcę obserwowani. Zgodnie z tą interpretacją prawo do przeniesienia danych obejmie np. nasze wpisy na portalu społecznościowym i związane z nimi metadane, historię wyszukiwania czy dokonane transakcje. Jeśli urządzenie lub aplikacja śledzi naszą lokalizację, sposób poruszania się, prędkość i inne parametry, to także są dane, które możemy zabrać ze sobą.

Możemy zabrać swoją historię transakcji, ale już nie wyniki scoringu czy profil marketingowy

Niestety, nie możemy zabrać ze sobą tego, co w świecie usług internetowych jest najcenniejsze: wiedzy, jaką firmy pozyskują obserwując i analizując nasze zachowanie. W tej kwestii przepisy RODO i wytyczne Grupy Roboczej art. 29 są zgodne: dane, które zostały wygenerowane przez samego administratora, zostają u niego. Chodzi przede wszystkim o dane pochodne, czyli takie, których sami nie ujawniamy, ale które można na nasz temat ustalić dzięki profilowaniu i analizie statystycznej (np. wiarygodność kredytową, zainteresowania, skłonności zakupowe czy stan konta). Tych danych ze sobą nie zabierzemy, ale nadal możemy powalczyć o ich ujawnienie, korzystając z podstawowego prawa do informacji. O tym już w kolejnym odcinku :-)

Polecamy serwis: Konsument w sieci

Zapisz się na newsletter
Najlepsze artykuły, najpoczytniejsze tematy, zmiany w prawie i porady. Skoncentrowana dawka wiadomości z różnych kategorii: prawo, księgowość, kadry, biznes, nieruchomości, pieniądze, edukacja. Zapisz się na nasz newsletter i bądź zawsze na czasie.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
50 tys. zł grzywny i brak możliwości uczęszczania do publicznej placówki przez niezaszczepione dziecko – 17 października 2025 r. wchodzą w życie nowe zasady dotyczące szczepień ochronnych

Chociaż poddawanie dziecka obowiązkowym szczepieniom ochronnych – co do zasady – nie może nastąpić pod przymusem bezpośrednim, nie oznacza to jednak, że rodzicom, którzy nie wywiązują się z powyższego obowiązku (wobec dziecka, u którego nie występują przeciwwskazania do wykonania szczepienia) – nie grożą żadne konsekwencje. Mogą oni bowiem zostać ukarani grzywnami w łącznej wysokości sięgającej przeszło 50 tys. zł, ograniczeniem władzy rodzicielskiej, a już niebawem – w jednym z miast w Polsce, niezaszczepione dzieci nie będą również przyjmowane do publicznych żłobków.

688,00 złotych – co najmniej tyle podatku zapłaci pracownik, który dostanie od pracodawcy prezent. O jakie przypadki chodzi?

Pracownicy i pracodawcy długo starali się o to, by organy podatkowe przyznały, że nie każde nieodpłatne świadczenie, które pojawia się w ich relacji jest przychodem ze stosunku pracy. Dziś już jest jasne kiedy nie trzeba w takich przypadkach płacić PIT. Ale to nie koniec podatków.

Zastrzyk finansowy dla rodziców: dodatkowo dla uczniów od 4200 do 7200 zł na rok szkolny 2025/2026. Wnioski do 22 października 2025 r.

W wybranych województwach obowiązują regionalne programy wsparcia finansowego dla uczniów. Można uzyskać dodatkowo dla uczniów od 4200 do 7200 zł na rok szkolny 2025/2026. Wnioski można składać tylko do 22 października 2025 r. Warto jednak zauważyć, że to nie tylko zastrzyk środków finansowych, lecz także kompleksowe podejście: rozwój utalentowanych dzieci, w trudnej sytuacji. To również wsparcie warsztatowe, pomoc psychologiczna, pomoc pedagogiczna i działania wzmacniające motywację uczniów. W praktyce stypendium ma otworzyć drzwi dla młodych talentów, które bez dodatkowego wsparcia mogą pozostać nieodkryte. To ważne, aby JST inwestowały w edukację i uczniów, bo to stanowi o przyszłości i rozwoju naszego kraju.

Rząd: Bez rewolucji w pomocy społecznej. Zmiany będą, ale nie te oczekiwane

Osoby niepełnosprawne, osoby starsze i osoby w niedostatku korzystające ze świadczeń w MOPS liczyły na korzystne dla nich zmiany w polskim prawie. Najnowsza propozycja rządu w mojej ocenie rozmija się z tymi oczekiwaniami. Zapowiadana nowelizacja ustawy o pomocy społecznej ma charakter porządkujący, a jedyna interesująca dla szerokiego grona klientów MOPS zmiana dotyczy rodzinnych wywiadów środowiskowych - obowiązek ograniczą oświadczenia zamiast rodzinnego wywiadu środowiskowego (przy kierowaniu do niektórych form wsparcia). W nowelizacji nie ma zaszytych podwyżek starych świadczeń oraz wprowadzenia nowych. Osoby korzystające ze świadczeń z MOPS oczekują dostosowania wsparcia z MOPS do problemów 2025 roku (np. były oczekiwane urealnione zasady ustalania progów dochodowych, ich coroczna waloryzacja, nowego typu dodatki rekompensujące wysokie czynsze, opłaty za centralne ogrzewanie, opłaty za prąd).

REKLAMA

Co nowego dla osób z niepełnosprawnościami? Plany na 2026, 2027 i 2028 r. [FAQ]

Trwają prace legislacyjne nad nowymi rozwiązaniami dla osób starszych i niepełnosprawnych. Co już wiemy o ustawowej asystencji osobistej? Kto będzie mógł skorzystać z bonu senioralnego? Czy wsparciem zostaną również objęte osoby pobierające świadczenie wspierające? Prezentujemy odpowiedzi na ważne pytania. Warto też pamiętać, iż planowane zmiany są w fazie projektów, a zatem ich kształt może jeszcze ulec zmianie.

Zagraniczna emerytura. Jak otrzymać świadczenie z kilku różnych państw?

Jeśli pracowałeś w innym kraju lub kilku innych krajach UE, Twoje składki emerytalne nie przepadają. Gwarantują Ci to przepisy unijne, które określają też sposób, w jaki należy złożyć wniosek o zagraniczną emeryturę. Nie uwierzysz, jakie to proste.

To już przesądzone: Co najmniej dwie niedziele handlowe w miesiącu, zakupy w pierwszą i trzecią niedzielę każdego miesiąca, koniec z zakazem handlu w kolejne 20 niedziel w roku?

Na III czytanie sejmowej Komisji Gospodarki i Rozwoju oczekuje projekt ustawy o zmianie ustawy o ograniczeniu handlu w niedziele i święta oraz w niektóre inne dni oraz ustawy - Kodeks pracy (druk sejmowy nr 384), który ma na celu zmianę regulacji dotyczących zasad prowadzenia handlu i czynności związanych z handlem w niedziele, poprzez wprowadzenie co najmniej dwóch niedziel handlowych w każdym miesiącu roku kalendarzowego. Dotychczasowe 4 niedziele handlowe – zostałyby zatem zastąpione aż 24 takimi niedzielami, w które nie obowiązywałby zakaz handlu. W związku z deklaracjami Prezydenta Karola Nawrockiego, jakie padły podczas jego kampanii prezydenckiej odnośnie jego stosunku do złagodzenia zakazu handlu w niedziele – wydaje się, że dalsze losy tego projektu są już jednak przesądzone.

System kaucyjny przejął 5 mld puszek. Wartość każdej to 7 groszy. Grosz do grosza daje przychód kilkaset milionów

Polacy oskarżają nowy system kaucyjny o kradzież wartości "złomowej" puszek. To około 7 groszy na puszce. Tyle można szacunkowo otrzymać za nią w skupie złomu (za 1 kg około 5 zł, na kilogram wchodzi około 65-70 puszek o wadze około 14-16 gramów, co daje 7 groszy za puszkę). Oczywiście prawie nikt nie oddaje puszek na złom. I dla Kowalskiego 7-8 groszy to pomijalne kwoty. Co innego jak zsumujemy grosiki. Daje to duże przychody rocznie (od których trzeba odjąć koszty funkcjonowania systemu kaucyjnego).

REKLAMA

Seryjne przeliczanie emerytur przez ZUS: 176 korzystnych wyroków. 36 jest prawomocnych [sprawa TK z 4 czerwca 2024 r. SK 140/20]

W sądach cywilnych (okręgowych i apelacyjnych) ZUS przegrał prawie 200 spraw z emerytami. To już seria. To konsekwencje braku publikacji wyroku TK z 4 czerwca 2024 r. SK 140/20. I zmuszenia poszkodowanych emerytów do pójścia do sądów. Szacuje się, że liczba osób poszkodowanych pomniejszeniem emerytury w okresie 2013 - 2025 r. może wynosić nawet 150 000 - 200 000 osób. Więc 200 spraw przegranych przez ZUS to kropla w morzu.

1300 zł co miesiąc dla każdego? MF oszacowało koszty BDP dla wszystkich Polaków

1300 zł plus, czyli bezwarunkowy dochód podstawowy w kwocie 1300 złotych na każdego dorosłego obywatela kosztowałby 480 mld zł rocznie. Tak wynika z odpowiedzi wiceministra finansów Juranda Dropa na interpelację poselską. Dodał, że Ministerstwo Finansów nie planuje obecnie wprowadzenia takiego rozwiązania.

REKLAMA