REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Jak ZUS powinien przeliczyć emeryturę i wyrównanie po wyroku TK z 4 czerwca 2024 r. Adwokat pokazuje to na konkretnych przykładach i kwotach

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
emerytura
Jak ZUS powinien przeliczyć emeryturę i wyrównanie po wyroku TK z 4 czerwca 2024 r. Adwokat pokazuje to na konkretnych kwotach
Shutterstock

REKLAMA

REKLAMA

Po kilku miesiącach obowiązywania wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 4 czerwca 2024 r. w sprawie SK 140/20 można już pokusić się o pewne podsumowania, a także wskazać, jak w praktyce powinien funkcjonować ten wyrok - pisze adwokat Konrad Giedrojć.

rozwiń >

Wyrok Trybunału Konstytucyjnego w sprawie SK 140/20 - jakich osób dotyczy

Przypomnę tylko, że Trybunał uznał, że narusza Konstytucję odliczanie od "kapitału emerytalnego" (kapitał początkowy wypracowany do 1998 r. + składki na ubezpieczenie emerytalne) kwot emerytur wcześniejszych (w tym górnicze, nauczycielskie), pobieranych przed ukończeniem 60 (kobiety) i 65 lat (mężczyźni) osobom, które złożyły wniosek o takie emerytury wcześniejsze przed dniem 6 czerwca 2012 r. Konstytucja to zaś nadrzędna norma prawa, która reguluje jak nasze Państwo ma funkcjonować, ograniczając władzę, w tym wykonawczą i ustawodawczą w jej poczynaniach. Umówiliśmy się zaś, zgadzając na treść Konstytucji, że Państwo ma szanować pewne wartości, w tym podkładane w nim zaufanie obywateli i decyzje rodzące długofalowe skutki podejmowane na podstawie treści przepisów prawa. To jednak zostało zawiedzione, poprzez wprowadzenie w 2013 r. zmian w systemie emerytalnym, które zaskoczyły tych emerytów, którzy wcześniej przeszli na wcześniejsze emerytury.

Niezależnie od kontrowersji dotyczących TK, publikacji wyroku itd., trzeba podkreślić, że wyrok ten jest w istocie rozwinięciem wcześniejszych poglądów wyrażanych w wyrokach sądów powszechnych, a także innych orzeczeniach TK. Nie jest więc tak, że mamy do czynienia z jakimś „politycznym” wyrokiem, który chce tylko wbić kij w szprychy bieżącej władzy.

Dodam jeszcze tylko, że wskazany na wstępie „kapitał emerytalny” w nowym systemie (dotyczącym zasadniczo osób, które urodziły się po 1948 r.) jest dzielony przez wskaźnik średniego dalszego trwania życia, ustalany przez GUS, a zatem czym wyższy „kapitał emerytalny” (licznik ułamka), a dalsze średnie życie niższe, tym emerytura wyższa.

REKLAMA

ZUS odmawia przeliczenia emerytury ale sądy uwzględniają odwołania emerytów

Z mojej praktyki wynika, że większość sądów okręgowych, do których trafiają odwołania emerytów, którym ZUS odmawia przeliczenia emerytury w zw. z wyrokiem TK, uwzględnia takie odwołania, choć oczywiście nie wszystkie. Jednocześnie rzadko sądy przyznają prawo do wyrównania, które są uzależnione od wykazania „błędu” (w sensie prawnym) ZUS przy ustalaniu wysokości emerytury, o czym dalej. Nie mamy jeszcze ukształtowanej linii orzeczniczej, w tym większej ilości wyroków sądów apelacyjnych, czy też Sądu Najwyższego.

Różne skutki wyroku TK dla różnych grup emerytów

Skutki wyroku TK mogą być też odmienne w odniesieniu do pewnych podgrup emerytów. Wziąć bowiem należy pod uwagę:
1) akcentowaną przez niektóre sądy możliwość uniknięcia skutków regulacji nakazującej wskazane odliczenie (co wymaga jednak osobnej, szerszej analizy, w tym m.in. pod kątem tego, czy można wymagać od obywatela, aby aktywnie musiał unikać skutków niekonstytucyjnej regulacji i podejmować działania w tym kierunku, czy też to jednak Państwo powinno ponosić konsekwencje swoich decyzji zaskakujących obywatela), a także np.
2) skutki wyroku w przypadku takich emerytów, którzy dopiero teraz, po wielu latach od nabycia uprawnień, składają pierwszorazowe wnioski o emeryturę powszechną.

W przypadku tych ostatnich bowiem nie mamy do czynienia ze wznowieniem postępowania/ponownym ustaleniem wysokości emerytury, lecz przyznaniem świadczenia w błędnej wysokości i po odwołaniu sąd powinien nie tylko stosować wyrok TK, ale również sam ocenić, czy kwestionowana regulacja może być stosowana; jest to tzw. rozproszona kontrola konstytucyjności.

Nie ma jeszcze jednolitej linii orzeczniczej – czasem nawet w tym samym wydziale jednego sądu

Dość osobliwym i trudnym do zrozumienia, w tym zwłaszcza przez emerytów, którzy tak jak pełnomocnicy nie są do tego przyzwyczajeni, są przypadki zupełnie odmiennego orzekania w tym samym wydziale jednego sądu. Jeden sędzia bowiem uwzględnia odwołania, a drugi uznaje, że wyrok TK nie obowiązuje – choć przecież już z chwilą jego podpisania przepis traci domniemanie konstytucyjności, a argumentów prawnych pozwalających na uznanie niekonstytucyjności w ramach rozproszonej kontroli konstytucyjności nie brakuje.

Jak ZUS powinien przeliczyć emeryturę - przykład

Warto też przytoczyć przykład obrazujący praktyczne skutki wyroku TK, w tym to jak powinien zachować się ZUS i na czym cała operacja ponownego ustalenia emerytury polega.

Można posłużyć się przykładem kobiety urodzonej w 1954 r., która od 2008 r. uzyskała uprawnienia i decyzję o przyznaniu emerytury wcześniejszej (emerytura nauczycielska), która wówczas wynosiła 2.104,11 zł. Emeryturę obliczono, uwzględniając okresy składkowe, nieskładkowe, a także biorąc pod uwagę ustaloną podstawę wymiaru składek z 10 lat – do 2007 r., tzw. wskaźnik WWPW i kwotę bazową. Była to zatem tzw. emerytura obliczona na starych zasadach.

Po ukończeniu 60 lat emerytka ta w 2016 r. (czyli nie od razu po ukończeniu 60 lat) złożyła wniosek o przyznanie emerytury powszechnej (potocznie nazywane przeliczeniem emerytury).

Emerytura, liczona już na tzw. nowych zasadach, jest liczona znacznie prościej. ZUS bowiem podsumował kapitał początkowy emerytki (to jest odtworzoną kwotę składek opłaconych do 1 stycznia 1999 roku) w wysokości 567.432 zł (zwaloryzowany do 2015 r.) i składki płacone od 1 stycznia 1999 r. (również zwaloryzowane rocznie i kwartalnie) w wysokości 211.442 zł, a następnie – jak już wyżej wskazano i czego cała sprawa dotyczy – odjął od sumy tych pozycji sumę pobranych od 2008 r. emerytur wcześniejszych w kwocie 201.994,56 zł, dzieląc następnie wynik tego działania, a więc kwotę 576.879,44 zł (kapitał + składki - minus pobrane emerytury), przez średnią dalszą długość trwania życia naszej emerytki, mającej już 62 lata, w wysokości 236 miesięcy.
Emerytura powszechna wówczas, w 2016 r., wyniosła 2.444,40 zł brutto, a zatem była niższa niż wcześniejsza, wynosząca w 2016 r., po waloryzacjach od 2009 r., 2.691,10 zł. ZUS kontynuował zatem wypłatę emerytury wcześniejszej (można mieć kilka emerytur, ale pobiera się tylko jedno świadczenie, które jest wyższe).

Wspominany wyrok TK został wydany w czerwcu 2024 r. i po złożeniu wniosku o ponowne ustalenie tej emerytury w sierpniu 2024 r. na podstawie art. 114 ustawy o emeryturach i rentach z FUS ZUS powinien ponownie obliczyć emeryturę, ale już bez odliczenia kwoty 201.994,56 zł. ZUS powinien przy tym zadziałać tak, jakby już w 2016 r. obliczał emeryturę bez tego odliczenia. Wówczas, przy ponownym ustaleniu wysokości, emerytura wyniosłaby nie 2.444,40 zł, lecz 3.300,31 ((211.442 zł + 567.432 zł)/236 m-cy = 3.300,31 zł).

Różnica między poprawnie i błędnie obliczoną emeryturą w 2016 r. wynosiła zatem 855,91 zł. Dodając waloryzacje za okres od 2017 r. do 2024 r., emerytura powszechna wynosiłaby dziś 5.219,38 zł brutto. Z kolei emerytura wcześniejsza obecnie wypłacana wynosi 4.255,92 zł (po waloryzacjach). Różnica na korzyść emerytury powszechnej poprawnie obliczonej wynosi 963,46 zł miesięcznie.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Nie tylko podwyżka emerytury ale także wyrównanie

Dodatkowo ZUS powinien, gdyby uznać, że jego działanie w 2014 r. stanowiło „błąd” w sensie prawnym, przyznać wyrównanie za 3 lata wstecz, licząc od dnia złożenia wniosku (powiedzmy w sierpniu 2024 r.) o ponowne ustalenie emerytury powszechnej, a zatem za okres od lipca 2021 do lipca 2024 r.

Stanowi o tym przepis art. 133 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, z którego wynika, że w razie ponownego ustalenia prawa do świadczeń lub ich wysokości, przyznane lub podwyższone świadczenia wypłaca się, poczynając od miesiąca, w którym powstało prawo do tych świadczeń lub do ich podwyższenia, jednak nie wcześniej niż za okres 3 lat poprzedzających bezpośrednio miesiąc, w którym zgłoszono wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy, jeżeli odmowa lub przyznanie niższych świadczeń były następstwem błędu organu rentowego lub odwoławczego.

Pojęcie „błędu” może być rozumiane jako zastosowanie przepisu prawa, który nie jest zgodny z Konstytucją, bo obiektywnie rzecz ujmując, decyzja ZUS jest wówczas wynikiem błędu: zastosowano przepis nieobowiązujący w danym wypadku, a nie np. obliczono emeryturę na podstawie błędnych danych otrzymanych przez ZUS od innego podmiotu (np. błędne zapisy wysokości składek otrzymanych od płatnika/pracodawcy). „Błąd” ZUS nie musi być zatem zawiniony przez ZUS, aby uzyskać wyrównanie za 3 lata. Jednak z pewnością oceny sądów będą się różnić, gdyż w tym zakresie istnieją różne linie orzecznicze.

Wyrównanie za 3 lata wstecz należy obliczyć poprzez odjęcie od sumy kwot, które otrzymywałoby się w tych latach, gdyby ZUS poprawnie ustalił wysokość emerytury sum faktycznie otrzymanych. W podanym przykładzie różnica ta wniosłaby 29.712 zł brutto. Takie byłoby więc wyrównanie przysługujące emerytce oprócz podwyższonej emerytury od sierpnia 2024 r.

adw. Konrad Giedrojć
Kontakt: giedrojc.eu

Źródło: Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 4 czerwca 2024 r. (sygn. SK 140/20)

Zapisz się na newsletter
Najlepsze artykuły, najpoczytniejsze tematy, zmiany w prawie i porady. Skoncentrowana dawka wiadomości z różnych kategorii: prawo, księgowość, kadry, biznes, nieruchomości, pieniądze, edukacja. Zapisz się na nasz newsletter i bądź zawsze na czasie.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Co kandydaci na Prezydenta RP zamierzają zmienić w ochronie zdrowia? Szczegółowa relacja debaty prezydenckiej Trzaskowski-Nawrocki z dnia 23 maja 2025 r. [wybory prezydenckie w 2025 r.]

W dniu 23 maja br. w Telewizji Polskiej, odbyła się debata prezydencka z udziałem dwóch kandydatów II tury wyborów prezydenckich w 2025 r. – Rafała Trzaskowskiego i Karola Nawrockiego. Była ona podzielona na sześć bloków tematycznych, wśród których jednym była ochrona zdrowia. W tym segmencie, każdy z kandydatów udzielił odpowiedzi na trzy pytania przeciwnika. Oto szczegółowa relacja.

Po jakim czasie nie można odwołać darowizny?

Termin na odwołanie przekazanej darowizny jest dość krótki. Od czego zależy? Kiedy jest możliwe odwołanie darowizny?

Kiedy złożenie przysięgi przez nowo wybranego prezydenta RP? [WYBORY 2025]

Zgodnie z art. 128 Konstytucji, kadencja prezydenta RP rozpoczyna się w dniu objęcia przez niego urzędu. Pytanie brzmi: co to dokładnie oznacza i kiedy ten moment następuje? Kto stwierdza ważność wyborów na prezydenta RP?

Tusk obiecuje: Kwota wolna wzrośnie do 60 tys. zł, ale nie w tym roku

Premier Donald Tusk nie owija w bawełnę: podniesienie kwoty wolnej od podatku to jego priorytet, ale w 2025 roku Polacy nie mają na co liczyć. „To moja twarda obietnica – zrealizuję ją w tej kadencji” – zapowiada. Warunek? Deficyt musi trzymać się w ryzach, bo inaczej grozi nam utrata miliardów z UE.

REKLAMA

Tydzień, maksymalnie dwa. Wielu pracowników nie czeka dłużej na wynik rekrutacji

6 na 10 badanych pracowników fizycznych deklaruje, iż maksymalny czas rekrutacji, jakiego oczekują od potencjalnego pracodawcy, to dwa tygodnie. Tak wynika z badania „Rynek pracowników fizycznych”, przeprowadzonego na zlecenie serwisu Pracuj.pl.

Obniżenie wieku emerytalnego dla kolejnej grupy zawodowej już w 2026 r.? Resort pracy daje minus Senatorom [PROJEKT]

Trwają prace nad obniżeniem wieku emerytalnego dla kolejnej grupy zawodowej. Chodzi o projekt nowelizacji o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz ustawy o emeryturach pomostowych wniesiony przez senatorów 18 grudnia 2024 r. Projekt trafił do sejmu na początku maja 2025 r.

Specjalny dodatek z ZUS trafił do 133,6 tys. osób w Polsce. Sprawdź konto

Specjalny dodatek z ZUS trafił do 133,6 tys. osób w Polsce. Warto zweryfikować swoje konto, ponieważ w wielu przypadkach ZUS wypłacił świadczenie automatycznie, bez składania wniosku. Wielu osobom należą się bowiem z urzędu dodatkowe pieniądze i to nie miało, bo z wyrównaniem od stycznia i z uwzględnieniem marcowej waloryzacji.

Zmiany w e-ZLA już od 15 czerwca 2025 r. Zwolnienia lekarskie będą wyłącznie akceptowane w protokole HTTP/1.1

Od 15 czerwca 2025 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych wymusi korzystanie wyłącznie z protokołu HTTP/1.1 przy przesyłaniu elektronicznych zwolnień lekarskich (e-ZLA). O co chodzi z tą zmianą techniczną? ZUS odpowiada: Pacjenci mogą czuć się spokojnie.

REKLAMA

Niemcy ujawnili ilu mają migrantów. To już ponad jedna czwarta mieszkańców

Ilu migrantów jest u naszego zachodniego sąsiada? Z danych ujawnionych przez Federalny Urząd Statystyczny wynika, że ubiegłym roku w Niemczech mieszkało około 21,2 miliona osób z historią migracji. A zatem jest to już ponad jedna czwarta mieszkańców Niemiec.

Pokaźne zyski z PPK: 135-181 % przez ponad 5 lat. Jak sprawdzić stan rachunku PPK? Wypłacić można zawsze ale przed 60 urodzinami są potrącenia

Zysk statystycznego uczestnika PPK od grudnia 2019 roku do kwietnia 2025 r. wyniósł 135-181 proc. - biorąc pod uwagę kwoty, które uczestnik sam wpłacił. Taka informacja została podana w opublikowanym 21 maja 2025 r. nr 5 (43) biuletynu miesięcznego Pracowniczych Planów Kapitałowych.

REKLAMA