REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Jak dostać w ZUS wyższą emeryturę po wyroku TK z 4 czerwca 2024 r.? Stosować k.p.a. czy art. 114 ustawy o emeryturach?

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Jak uzyskać od ZUS-u wyższą emeryturę po wyroku TK z 4 czerwca 2024 r.? Stosować k.p.a. czy art. 114 ustawy o emeryturach?
Jak uzyskać od ZUS-u wyższą emeryturę po wyroku TK z 4 czerwca 2024 r.? Stosować k.p.a. czy art. 114 ustawy o emeryturach?
Shutterstock

REKLAMA

REKLAMA

Ważny dla wielu emerytów wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 4 czerwca 2024 r. (SK 140/20) budzi szereg wątpliwości prawnych. W szczególności nie jest jasne, z jakich przepisów powinien skorzystać emeryt, by móc skutecznie dochodzić swoich praw. Zdaniem adwokata Konrada Giedrojcia stosowanie kodeksu postępowania administracyjnego jest w tym przypadku niekorzystne dla emerytów i problematyczne. Jego zdaniem nie powinno się tego wariantu promować, bo jest lepszy i „skrojony na miarę” przepis art. 114 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, który może być stosowany zgodnie z orzecznictwem sądów powszechnych i Sądu Najwyższego. Publikujemy poniżej polemikę mecenasa Giedrojcia z wcześniej opublikowanym na naszym portalu artykułem radcy prawnego dr Katarzyny Kalaty.

rozwiń >

W serwisie infor.pl ukazał się niedawno artykuł autorstwa radcy prawnej dr Katarzyny Kalaty odnoszący się do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 4 czerwca 2024 r. w sprawie SK 140/20. Wyrok ten dotyczy osób, które przed 6 czerwca 2012 r. wystąpiły z wnioskiem o wcześniejszą emeryturę, a następnie pobrane wcześniejsze emerytury zostały odliczone od podstawy emerytur powszechnych, przyznawanych w normalnym wieku emerytalnym. 
Artykuł dostępny jest pod tym linkiem: https://www.infor.pl/prawo/prawa-seniora/emerytura/6714259,co-zrobic-aby-zus-podwyzszyl-emeryture-po-wyroku-tk-z-4-czerwca-2024-roku-wzor-wniosku-do-zus-i-odpowiedzi-na-pytania-emerytow.html.

Autorka wskazuje, że jej zdaniem wyrok TK nie stanowi nowej okoliczności powodującej przeliczenie emerytury w trybie art. 114 ustawy o emeryturach i rentach z FUS (dalej powoływana jako „ustawa”) i stąd wniosek oparty o ten przepis jest nieprawidłowy i komplikuje sytuację prawną poszkodowanych emerytów, a w związku z tym na skutek składania przez emerytów takich wniosków zapadają niekorzystne wyroki oddalające odwołania od decyzji ZUS. Zdaniem autorki „Taki sposób wyrokowania nie powinien dziwić czy tym bardziej oburzać (...)”, bo jest zgodny z prawem, gdyż art. 114 ustawy nie ma tu zastosowania. 
Autorka sugeruje stosowanie w tego rodzaju sprawach przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego.

REKLAMA

REKLAMA

Można stosować  art. 114 ustawy o emeryturach i rentach. Polemika

Jako że jestem autorem jednego z wzorów opartych na art. 114 ustawy uznaję, że zostałem wywołany do tablicy. Mam bowiem odmienny pogląd, który podtrzymuję i twierdzę, że należy, a przynajmniej można stosować art. 114 ustawy o emeryturach i rentach, bo jest to: 
(1) dopuszczalne prawnie, o czym dalej; 
(2) o wiele korzystniejsze dla emerytów niż opieranie wniosków o przeliczenie emerytury na przepisach k.p.a.

Jeżeli chodzi o dopuszczalność prawną wniosku opartego na przepisie art. 114 ustawy, to w wielu prowadzonych przeze mnie sprawach emerytalnych sądy uznawały, że można go stosować. Nie było to w ogóle kwestionowane i podnoszone przez  ZUS jako jakikolwiek zarzut, a sprawa koncentrowała się na kwestiach merytorycznych, a nie na trybie postępowania. Oczywiście, zawsze można znaleźć parę wyroków pod przeciwną tezę (to nic nadzwyczajnego w prawie — różnice w orzecznictwie istnieją od zawsze), ale mi chodzi raczej o uchwycenie trendu i dominującej linii orzeczniczej, a nie  prezentowanie wyjątków. 

Kluczowe postanowienie Sądu Najwyższego z 29 października 2020 r.

Nie jestem w powyższym poglądzie odosobniony. Opieram się bowiem na ważnym postanowieniu Sądu Najwyższego z 29 października 2020 r., III UZP 4/20, które wydano po to, aby rozwiać prawne wątpliwości, co jest właśnie zadaniem SN. 

Postanowienie to zostało opublikowane w oficjalnym publikatorze Sądu Najwyższego, Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych (OSNP 2021 nr 6, poz. 71, str. 125). Ma to istotny walor, bo publikator ten (Orzecznictwo Sądu Najwyższego. Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych) służy ujednolicaniu orzecznictwa. Z opublikowanymi w nim orzeczeniami zapoznaje się większość sędziów sądów powszechnych, a orzeczenia dotyczą bieżących problemów w stosowaniu prawa.

Z tego postanowienia wynika (a wydano je w składzie osobowym, który nie budzi żadnych wątpliwości, Prezes SN Józef Iwulski, SSN Bohdan Bieniek i SSN Dawid Miąsik), że w przypadku niewykonywania przez ustawodawcę wyroku Trybunału Konstytucyjnego, podstawę prawną zmiany przez ZUS decyzji o wysokości emerytury na korzyść emeryta stanowi właśnie art. 114 ustawy, gdy nie jest możliwe uchylenie decyzji organu rentowego na podstawie k.p.a., np. z powodu upływu terminu 5 lat od daty decyzji, a nową okolicznością istniejącą przed wydaniem wzruszanej decyzji organu rentowego (art. 114 ust. 1 pkt 1 ustawy) jest nieuwzględnienie przez organ rentowy obowiązującego standardu konstytucyjnego potwierdzonego późniejszym wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego.

Postanowienie to dotyczyło właśnie poprzedniego, istotnego wyroku TK w sprawie art. 25 ust. 1b ustawy – rocznika 53. Wówczas z uwagi na datę wyroku TK (6 marca 2019 r.) i daty przeważającej większości decyzji emerytalnych (2013, 2014) zastosowanie k.p.a. nie byłoby możliwe, bo wznowienie postępowania w tym trybie nastąpiłoby po 5 latach od daty wydania decyzji, a przepisy k.p.a. to wykluczają. Wtedy doradzałem emerytkom zwracanie się z wnioskami z art. 114 ustawy i to działało. Nikt tego nie kwestionował. Najwyraźniej prawnicy ZUS teraz zmienili taktykę.

Komentarz do ustawy

Moje stanowisko wspierają też uznani komentatorzy prawa ubezpieczeń społecznych (por. G. Gudowska, K. Ślebzak (red.), Emerytury i renty z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Komentarz, Warszawa 2013), którzy przyjmują, że właśnie przepis art. 114 ustawy został w sprawach emerytalnych wprowadzony zamiast wznowienia postępowania administracyjnego z art. 145 k.p.a. 

REKLAMA

Korzyści ze stosowania art. 114 ustawy

Postanowienie SN i poglądy komentatorów przedmiotu stanowią zatem istotne wsparcie zwłaszcza dla tych emerytek i emerytów, którzy nie będą mogli skorzystać z przepisów k.p.a. z powodu upływu dwóch przewidzianych w k.p.a. terminów. 

Kodeks ten przewiduje bowiem tylko miesiąc na złożenie wniosku od daty wejścia w życie wyroku TK (art. 145a § 2 k.p.a.), a przyjmuje się niekiedy, że wyrok TK obowiązuje od daty jego wydania i wtedy wchodzi w życie. Wówczas, przy niekorzystnej interpretacji (zawsze możliwej niestety), termin zakończyłby bieg 4 lipca 2024 r. 

Ponadto z art. 146 § 1 k.p.a. wynika, że uchylenie decyzji nie może nastąpić, jeżeli od dnia doręczenia lub ogłoszenia decyzji upłynęło pięć lat, co zwykle ma miejsce, bo przedmiotowy wyrok TK dotyczy wielu emerytów, którym ZUS wydał decyzje o przyznaniu emerytury powszechnej ponad 5 lat temu, a zatem niezależnie od tego, czy można przyjąć upływ terminu miesięcznego, to w wielu wypadkach na pewno upłynął termin 5 letni.

ZUS skwapliwie wykorzystuje te możliwości odmowy wznowienia postępowania w trybie k.p.a., czego dowodzi moje doświadczenie (od sierpnia otrzymałem wiele decyzji ZUS od emerytów, którym ZUS napisał, że minął miesiąc na wznowienie postępowania, a nadto że i tak wyrok TK nie obowiązuje), a także powołane wyżej postanowienie SN.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Zasada falsa demonstratio non nocet

Niezależnie od powyższego trzeba wskazać, że ubezpieczonych w sprawach z zakresu ubezpieczenia społecznego (tj. w tym emerytów) chroni zasada falsa demonstratio non nocet. Wynika z niej, że nawet błędne oznaczenie sprawy nie powinno pociągać za sobą automatycznie odmowy jej rozpoznania czy też szkodzić emerytowi. Czyli mylnie nazwany wniosek itd. nie powinien oznaczać, że ZUS odmawia rozpoznania sprawy, gdy możliwe jest zastosowanie innego trybu. Postępowanie w sprawach ubezpieczeń społecznych jest dalece odformalizowane i ZUS nie powinien odmawiać rozpoznania wniosków z uwagi na to, że emeryt wybrał zły tryb, gdy wiadomo, że chodzi o wznowienie postępowania, które ma prowadzić do zmiany wysokości świadczenia. Dobór właściwego „instrumentarium prawnego” powinien należeć do ZUS.

Podsumowanie

Stosowanie k.p.a. jest więc niekorzystne dla emerytów i problematyczne. Nie powinno się tego wariantu promować, bo jest lepszy i „skrojony na miarę” przepis art. 114 ustawy, który może być stosowany zgodnie z orzecznictwem sądów powszechnych i Sądu Najwyższego. W wielu sprawach ten art. 114 ustawy „działał” i nigdy nikt tego nie kwestionował, więc dlaczego teraz to zmieniać albo próbować zmieniać.

Zaś odmowy ZUS, o których napisano w artykule r. pr. dr Katarzyny Kalaty, są niestety wyrazem dezynwoltury prawnej tego organu, obliczonej na to, że wielu emerytów się nie odwoła, a czasem nawet niektórzy sędziowie podzielą jego racje. ZUS nie ma bowiem środków na wypłatę tych emerytur. Nie ma to niestety wiele wspólnego z praworządnością. 

Brak też na razie prawomocnych wyroków w tych sprawach, które potwierdzałyby zasadność stanowiska ZUS. Co więcej, składam odwołania w takich sprawach od sierpnia 2024 r. i do tej pory żaden sąd nie wydał jeszcze żadnego wyroku, a więc przedwcześnie mówić, że sądy oddalają odwołania. Na prawomocne rozstrzygnięcia przyjdzie nam jednak poczekać.

Moje poprzednie doświadczenie i znane mi orzecznictwo raczej podpowiadają, że problemem w tych sprawach nie będzie jednak tryb postępowania (art. 114 versus k.p.a.), lecz ocena obowiązywania wyroku TK – to jednak przekracza ramy niniejszego artykułu. Mogę tylko stwierdzić, że ZUS „nie uwzględnia obowiązującego standardu konstytucyjnego”, który tylko teraz potwierdził wyrok Trybunału Konstytucyjnego. Ten standard zakłada, że prawo nie działa wstecz, ani nie powinno zaskakiwać obywateli, którzy w oparciu o inne przepisy ułożyli na wiele lat swoje życie. Nie trzeba publikować nawet wyroku TK, aby sądy mogły to stwierdzać – emeryci do 6 czerwca 2012 r. nie wiedzieli, że ich wcześniejsze emerytury zaważą na wysokości docelowych emerytur, przyznawanych po ukończeniu powszechnego wieku emerytalnego.

adw. Konrad Giedrojć 
Kontakt: giedrojc.eu

Zapisz się na newsletter
Najlepsze artykuły, najpoczytniejsze tematy, zmiany w prawie i porady. Skoncentrowana dawka wiadomości z różnych kategorii: prawo, księgowość, kadry, biznes, nieruchomości, pieniądze, edukacja. Zapisz się na nasz newsletter i bądź zawsze na czasie.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Od 240 zł do 960 zł za pomoc radcy prawnego z urzędu od 1 stycznia 2026 r. Zmiany dotyczą tej grupy spraw

Radca prawny z urzędu po 1 stycznia 2026 r. weźmie za sprawy z zakresu prawa rodzinnego od 240 zł do 960 zł. Są nowe stawki kosztów pomocy prawnej. Sprawdź za co, ile zapłacisz w 2026 r.

Bon ciepłowniczy 2025: 500, 1000 albo 1750 zł. Wnioski od 3 listopada

Już 3 listopada 2025 r. gminy zaczną przyjmowanie wniosków o bony ciepłownicze za okres od 1 lipca 2025 r. do 31 grudnia 2025 r. Drugi nabór wystartuje na początku przyszłego roku. Czym jest bon ciepłowniczy i ile wynosi? Jakie warunki trzeba spełnić, aby otrzymać takie wsparcie? Kiedy można spodziewać się wypłaty środków?

Osoby niepełnosprawne i ich rodziny: Dlaczego nam to robicie? Komisje orzecznicze uzdrawiają

PZON: Przez 10 lat stopień znaczny niepełnosprawności. I nagle w 2025 r. cudowne ozdrowienie. Stan zdrowia bez zmian osoby niepełnosprawnej, ale orzeczenia o znacznym stopniu już nie. W mojej ocenie (być może mylnej) narasta problem „cudownych” ozdrowień dzieci i młodych ludzi obciążonych zespołem Aspergera. To samo dotyczy autyzmu. Chodzi o to, że PZON zmieniły praktykę orzeczniczą. Przy niezmienonym stanie zdrowia 10-latek otrzymywał znaczny stopień niepełnosprawności, a dziś już tak nie jest (drugi wariant takiej sytuacji to zabranie z orzeczenia pkt 7 i 8). Wczoraj był stopień znaczny niepełnosprawności i świadczenie pielęgnacyjne. Dziś cudowne uzdrowienie i nie ma znacznego stopnia niepełnosprawności.

Czy, gdyby Tato wystąpił po świadczenie wspierające, to czy ja nadal mogłabym otrzymywać świadczenie pielęgnacyjne, jak dotychczas?

Założeniem obecnego systemu wspierania osób niepełnosprawnych jest wygaszenie świadczenia pielęgnacyjnego (starego) dla opiekunów niepełnosprawnych osób dorosłych. Tylko osoby dorosłe mogą otrzymać świadczenie wspierające. Więc osoba niepełnosprawna (dorosła) składając wniosek o świadczenie wspierające "zabiera" np. swojej córce świadczenie pielęgnacyjne (stare). Nowe świadczenie pielęgnacyjne jest tylko dla opiekunów opiekujących się dziećmi do 18. życia (które nie mają prawa do świadczenia wspierającego).

REKLAMA

Mitem jest, że MOPS daje tylko jeden zasiłek na osobę. W przykładzie wypłacił 6 zasiłków. Na jedzenie, buty, ciuchy, leki i lekarz, czynsz

Czy jedna osoba z MOPS otrzymuje średnio tylko jeden rodzaj zasiłku? A może jest możliwa kumulacja świadczeń i jedna osoba potrzebująca otrzyma ich wiele rodzajów (albo na różne cele)? W artykule przykład na drugą sytuację - wyrok sądu dla osoby, która otrzymała z MOPS 6 zasiłków w trzy miesiące. Jedzenie, buty, ciuchy, leki i lekarz, czynsz. Beneficjentka zasiłków poszła do sądu nie dlatego, że nie otrzymała zasiłku. Spierała się (skutecznie) o zbyt niską jego wartość.

Zdolność kredytowa w październiku 2025 r. Kolejny rekord pobity: prawie milion złotych dla rodziny ze średnimi zarobkami

W ciągu roku zdolność kredytowa trzyosobowej rodziny dysponującej dwiema średnimi krajowymi wzrosła o 1/4. Najmocniej sytuacja poprawiła się w ciągu ostatnich 6 miesięcy, w trakcie których mediana zdolności kredytowej konsekwentnie wyznaczała kolejne historyczne rekordy. Dziś kwota, którą banki skłonne są pożyczyć na zakup mieszkania rodzinie z dwiema średnimi krajowymi, to 940 tysięcy złotych. Choć nominalnie jest to najwyższy zanotowany wynik, to po korekcie o inflację do rekordu wciąż brakuje kilkunastu procent.

Ile weźmiesz trzynastki w 2026 - nowa wysokość świadczenia

Nie jest wprawdzie jeszcze oficjalnie wiadome, ile dokładnie wyniesie trzynastka w 2026 roku, ale na podstawie dostępnych danych gospodarczych z GUS oraz przepisów, można już oszacować z dużą dokładnością tę kwotę świadczenia. Dowiedz się już teraz, ile wyniesie nowa trzynastka. W artykule znajdziesz szczegółowe obliczenia oparte o dotychczas dostępne dane makroekonomiczne.

Uwaga na nowe oszustwo! Bazuje na zmianie przepisów. Każdy powinien wiedzieć i ostrzec seniorów przed naciągaczami

Koniec roku to moment, w którym oszuści działają bardziej intensywnie. W tym okresie często bazują na informacjach o tym, że od nowego roku ma nastąpić zmiana przepisów, w związku z którą na obywateli zostaną nałożone nowe obowiązki. Warto więc być na bieżąco z planowanymi zmianami prawa i odpowiednio reagować oraz ostrzec seniorów.

REKLAMA

31 października – ważna data dla studentów z rentą rodzinną. ZUS: Z tym obowiązkiem nie można się spóźnić

Jak co roku, do końca października część studentów pobierających rentę rodzinną z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych ma obowiązek dostarczenia do ZUS-u zaświadczenia z uczelni potwierdzającego kontynuowanie nauki. Brak takiego dokumentu spowoduje wstrzymanie wypłaty renty rodzinnej.

Sylwester bez fajerwerków? Toczą się prace na nowymi przepisami. Chodzi o dobro zwierząt dzikich i domowych

Rząd popiera zmiany zmierzające do ograniczenia możliwości używania fajerwerków i petard. Prace nad nowymi przepisami są w toku. Chodzi o materiały pirotechniczne klas F1, F2 i F3. Czy to znaczy, że nie będzie można strzelać w Sylwestra? Od kiedy?

REKLAMA