Ulga na leki 2023/2024 – dla kogo i ile można odliczyć wydatków na lekarstwa

• Odliczenie wydatków na lekarstwa – powyżej 100 zł miesięcznych wydatków
• Ulga na leki - przykład
• Ulga na leki - dla kogo
• Także wydatki za granicą w obcych walutach
• Jak dokumentować wydatki na lekarstwa?
• Nie tylko lekarstwa związane z niepełnosprawnością
• Sumować w jednym miesiącu można wydatki na swoje leki i leki osoby niepełnosprawnej przez nas utrzymywanej
• Nie można odliczyć wydatków na leki, jeżeli ktoś inny sfinansował zakup
• Ulga na leki - druk PIT
• Ulga na leki dla emerytów
• Ulga na leki w 2024 roku

Odliczenie wydatków na lekarstwa – powyżej 100 zł miesięcznych wydatków

W ramach tzw. ulgi rehabilitacyjnej można odliczyć (od dochodu – w przypadku podatników PIT lub od przychodu – w przypadku osób opodatkowanych ryczałtem ewidencjonowanym) m.in. wydatki poniesione na leki (o których mowa w ustawie z dnia 6 września 2001 r. – Prawo farmaceutyczne) – w wysokości stanowiącej różnicę pomiędzy faktycznie poniesionymi wydatkami w danym miesiącu a kwotą 100 zł, jeśli lekarz specjalista stwierdzi, że osoba niepełnosprawna powinna stosować określone leki (stale lub czasowo). Wynika to z art. 26 ust. 7a pkt 12) ustawy o PIT.

Zatem osoby niepełnosprawne i osoby utrzymujące osoby niepełnosprawne (bo tylko one mogą odliczać wydatki na lekarstwa) mogą skorzystać z tej ulgi (odliczenia) tylko wtedy, gdy suma ich wydatków na lekarstwa w danym miesiącu przekroczy kwotę 100 zł. Odliczyć można właśnie tylko nadwyżkę ponad 100 zł w miesiącu. 

Przykładowo jeżeli niepełnosprawny zakupił w lipcu 2022 r. przepisane przez lekarza specjalistę leki za łączną kwotę 190 zł, to może odliczyć za ten miesiąc kwotę 90 zł. Ale gdy w listopadzie 2022 r. zakupił lekarstwa za 100 zł to nie może odliczyć za ten miesiąc ani złotówki.

Co ważne, nie można sumować wydatków poniesionych w jednym miesiącu z wydatkami poniesionymi w następnym miesiącu, czy w innych miesiącach – liczy się suma z danego miesiąca. 

Ulga na leki - przykład

Przykład wydatków na lekarstwa jednej niepełnosprawnej osoby w roku 2023 i przysługujące kwoty odliczenia za poszczególne miesiące i cały rok

Zatem w całym 2023 roku niepełnosprawny wydał na leki przepisane przez lekarza specjalistę 1100 zł ale może odliczyć tylko 342 zł. 

Uwaga! Gdyby wszystkie te wydatki poniósł w jednym miesiącu, to mógłby odliczyć aż 1000 zł. (1100 zł – 100 zł = 1000 zł). 

Widać więc wyraźnie z tego przykładu, że w kontekście tego odliczenia opłaca się kumulować wydatki na leki w jak najmniejszej liczbie miesięcy. Oczywiście nie zawsze jest to możliwe.

Ulga na leki - dla kogo

Z ulgi rehabilitacyjnej mogą korzystać tylko osoby niepełnosprawne oraz osoby utrzymujące osoby niepełnosprawne. Dotyczy to także odliczenia wydatków na lekarstwa.
Kto jest osobą niepełnosprawną, a kto osobą utrzymującą osobę niepełnosprawną? Wyjaśniamy dokładnie w artykule: Ulga podatkowa dla niepełnosprawnych - ulga rehabilitacyjna - co można odliczyć

Także wydatki za granicą w obcych walutach

Ministerstwo Finansów informuje, że w ramach ulgi rehabilitacyjnej można odliczyć również wydatki poniesione za granicą. Dotyczy to również wydatków na leki.
Do przeliczenia poniesionych wydatków w walucie obcej na złotówki trzeba stosować średni kurs Narodowego Banku Polskiego z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień poniesienia wydatku.

Jak dokumentować wydatki na lekarstwa?

Z uwagi na to, że przepisy określają ww. limit wydatków na lekarstwa, trzeba zbierać faktury, rachunki, paragony za lekarstwa na wypadek ew. kontroli fiskusa i trzeba mieć kopie recept wystawionych przez lekarza specjalistę lub zaświadczenie lekarskie o potrzebie stosowania danych leków. 
Ministerstwo Finansów wskazuje, że wysokość wydatków w ramach ulgi rehabilitacyjnej (w tym ulgi na leki) trzeba ustalać na podstawie dokumentów, które potwierdzają ich poniesienie. Może to być np. faktura, rachunek, dowód wpłaty na poczcie lub potwierdzenie przelewu bankowego, o ile wynika z nich kto, kiedy, komu, ile oraz za co zapłacił.

Zatem najlepiej prosić o fakturę lub rachunek, z którego będzie wynikać nie tylko ile kosztowały konkretne leki ale kto poniósł ten wydatek. 

Przy czym - jak informuje Ministerstwo Finansów - gdy z ulgi rehabilitacyjnej (w tym ulgi na leki) korzysta osoba, która ma na utrzymaniu osobę niepełnosprawną (np. rodzic niepełnosprawnego dziecka), to dokument stwierdzający poniesienie wydatku uprawniającego do odliczenia, może być wystawiony na osobę niepełnosprawną, jak i na osobę, która utrzymuje osobę niepełnosprawną.

Nie tylko lekarstwa związane z niepełnosprawnością

Warto wiedzieć, że zdaniem organów podatkowych (zob. broszura Ministerstwa Finansów dot. ulgi rehabilitacyjnej) prawo do ulgi przysługuje na wszystkie lekarstwa, których konieczność stosowania stałego bądź tymczasowego zaleci lekarz specjalista - niezależnie od tego, czy leki związane są ze schorzeniem, w związku z którym orzeczono niepełnosprawność, czy też z jakimkolwiek innym schorzeniem. Tę tezę MF potwierdziło także w najnowszych wyjaśnieniach dot. ulgi rehabilitacyjnej.

Sumować w jednym miesiącu można wydatki na swoje leki i leki osoby niepełnosprawnej przez nas utrzymywanej

Ministerstwo w ww. broszurze informuje również, że jeśli podatnik jest osobą niepełnosprawną i ponosi wydatki na zakup leków dla siebie, jak również kupuje leki dla osoby niepełnosprawnej, którą ma na utrzymaniu, to w takiej sytuacji podatnik sumuje kwotę wszystkich poniesionych wydatków z tego tytułu w danym miesiącu (zarówno za własne leki, jak i leki osoby, którą ma na utrzymaniu), a następnie ustala nadwyżkę ponad 100 zł, która podlega odliczeniu w ramach ulgi rehabilitacyjnej.

Warto zauważyć, że cytowane fragmenty broszury z 2020 roku są nadal aktualne bo akurat te zasady odliczania nie uległy zmianie.
Od 2022 roku w zakresie odliczania wydatków na lekarstwa zmieniło się tylko to, że w art. 26 ust. 7a ustawy o PIT doprecyzowano, że odliczać można leki, o których mowa w Prawie farmaceutycznym. Wcześniej brak było odwołania do przepisów ustawy – Prawo farmaceutyczne, co powodowało spory podatników z organami podatkowymi. 

Nie można odliczyć wydatków na leki, jeżeli ktoś inny sfinansował zakup

Ministerstwo Finansów przypomina też, że nie można odliczyć w ramach ulgi rehabilitacyjnej wydatków, które zostały:

- w całości zapłacone ze środków zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych, zakładowego funduszu aktywności, Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych lub ze środków Narodowego Funduszu Zdrowia, zakładowego funduszu świadczeń socjalnych lub

- zwrócone podatnikowi w całości w jakiejkolwiek formie.

A gdy wydatki były częściowo sfinansowane (dofinansowane) z tych funduszy (środków), odliczeniu podlega różnica pomiędzy poniesionymi wydatkami a kwotą sfinansowaną (dofinansowaną) z tych funduszy (środków) lub zwróconą w jakiejkolwiek formie.

Ulga na leki - druk PIT

Odliczeń wydatków na lekarstwa można dokonać w rocznym zeznaniu podatkowym:

• PIT-37 – przychody opodatkowane wg skali podatkowej za pośrednictwem płatnika (np. z umowy o pracę, zlecenia, emerytury),
• PIT-36 – przychody opodatkowane wg skali podatkowej bez pośrednictwa płatnika (np. z działalności gospodarczej, najmu, podnajmu, dzierżawy),
• PIT-28 - przychody opodatkowane w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych (np. z działalności gospodarczej, najmu, podnajmu, dzierżawy),
do których trzeba dołączyć załącznik PIT/O.

Ulga na leki dla emerytów

Wielu emerytów i rencistów korzysta z ulgi rehabilitacyjnej (a więc także z odliczenia wydatków na leki) ale nie dlatego, że są emerytami lub rencistami ale z uwagi na ich niepełnosprawność. Ministerstwo Finansów podkreśla, że samo posiadanie statusu emeryta lub rencisty nie wystarcza do odliczenia wydatku w ramach ulgi rehabilitacyjnej.

Warto też odnieść się do wpływu wysokiej kwoty wolnej od podatku (30 tys. zł) w podatku dochodowym od osób fizycznych (PIT), obowiązującej od 2022 roku (także w 2023 roku) – na ulgę rehabilitacyjną. Wpłynęło to zwłaszcza na emerytów i rencistów. Otóż z uwagi na podniesienie wysokości kwoty wolnej od podatku wielu emerytów i rencistów (których emerytury i renty nie przekraczają kwoty 2500 zł brutto) nie musi już od 2022 roku płacić podatku dochodowego. Jeżeli nie płacą podatku, to co do zasady nie mogą już korzystać z dotychczasowych ulgi i odliczeń (w tym np. ulgi rehabilitacyjnej i ulgi na leki). Dodatkowo od lipca 2022 r. (ze skutkiem odnośnie wszystkich dochodów osiągniętych w 2022 roku) obniżona została niższa stawka PIT w skali podatkowej – z 17 proc. do 12 proc.

Ministerstwo Finansów wyjaśnia, że ww. podwyższenie kwoty wolnej i jednoczesne obniżenie stawki podatku PIT jest co do zasady korzystne dla podatników - niezależnie od tego, czy dotychczas korzystali z ulg podatkowych czy nie. Poza tym ulgi podatkowe (np. ulga rehabilitacyjna) są z reguły rozliczane dopiero po zakończeniu roku w rocznym zeznaniu podatkowym. A zatem w ciągu roku nie pomniejszą zaliczek na podatek. Inaczej niż kwota wolna od podatku ulgi nie działają automatycznie - aby z nich skorzystać należy spełnić określone w ustawie PIT warunki, specyficzne dla danej ulgi.

Resort finansów informuje, że emeryt, którego roczne dochody mieszczą się w całości w kwocie wolnej od podatku, zyskuje na skutek ww. zmian podatkowych (w porównaniu do 2021 roku) rocznie 2250 zł. Tej wielkości zysk przekłada się na wydatek kwalifikowany do ulgi np. rehabilitacyjnej w wysokości 18 750 zł rocznie, czyli 1562,50 zł miesięcznie. 

Jak wskazuje wiceminister finansów Artur Soboń: Wysoka kwota wolna wynosząca aż 30 tys. zł powoduje, że podatnicy, których dochody nie przekraczają tej kwoty nie muszą stosować ulg podatkowych i mogą korzystać z preferencji na bieżąco, a nie dopiero przy rozliczeniu rocznego podatku. 

Zatem w 2022 roku emeryt osiąga więc taki sam skutek (podatek dochodowy = 0 zł) ale bez konieczności dokonywania odliczeń. Co więcej korzysta z tego zerowego podatku na bieżąco, otrzymując co miesiąc wyższą emeryturę do ręki. a na bieżąco (nie musi czekać na zwrot podatku po skorzystaniu z ulgi - co mogło mieć miejsce nawet w połowie następnego roku - jeżeli np. składał PIT-a w kwietniu). 

Ulga na leki w 2024 roku

W 2023 roku w przepisach regulujących zasady odliczania ulgi na leki nie zaszły zmiany. Zatem już teraz można powiedzieć, że w 2024 roku obowiązywać będą te same, co wyżej opisane zasady.

Więcej na temat zasad odliczania ulgi rehabilitacyjnej: Ulga podatkowa dla niepełnosprawnych - ulga rehabilitacyjna - co można odliczyć.

Paweł Huczko