Środki przymusu stosowane przez służbę celną

Ogólne zasady

Ustawa o służbie celnej z dn. 27 sierpnia 2009 zastrzega, że stosowanie środków przymusu bezpośredniego przez funkcjonariuszy służby celnej jest uzasadnione wobec osób, które nie chcą podporządkować się ich poleceniom. Oznacza to, że przymus bezpośredni może być zastosowany jedynie w ostateczności, kiedy nie ma innej możliwości wyegzekwowania od osoby czynności jakich wymagają celnicy. Co więcej środki użyte mogą być jedynie w zakresie niezbędnym do osiągnięcia podporządkowania się poleceniom lub do skutecznego odparcia bezpośredniego i bezprawnego zamachu na funkcjonariusza, osobę lub mienie. Stosowane środki przymusu muszą być również proporcjonalne do zaistniałej sytuacji i odpowiadać jej potrzebom. Wszelkie działania podjęte przez celników muszą być adekwatne do zaistniałego niebezpieczeństwa. Powinny powodować jak najmniejszą dolegliwość dla osób wobec których są stosowane. Dodatkowo ustawodawca zaznacza, że środki przymusu mogą być stosowane po wezwaniu do zachowania się zgodnego z prawem oraz po bezskutecznym poinformowaniu o zamiarze ich użycia. Wyjątkowym przypadkiem jest sytuacja, w której zwłoka na wezwanie danej osoby do zachowania zgodnego z prawem lub ostrzeżenie o użyciu środków przymusu groziłaby niebezpieczeństwem dla życia, zdrowia lub mienia – wówczas ostrzeżenie o użyciu przymusu nie jest niezbędne.

Zobacz serwis: Policja

Katalog środków

Uprawnienia funkcjonariuszy służby celnej do stosowania przymusu bezpośredniego są bardzo szerokie. Podstawowym środkiem jest siła fizyczna. Celnicy mogą używać chwytów obezwładniających oraz innych technik obrony lub ataku. Mogą również używać różnych środków technicznych, takich jak: kajdanki, prowadnice, siatki obezwładniające, pałki czy paralizatory elektryczne. Poza tym funkcjonariusze upoważnieni są do używania indywidualnych chemicznych środków obezwładniających (należą do nich np. gazy łzawiące czy miotacze gazowe). Do zadań służbowych celnicy mogą także korzystać z pomocy psów służbowych, a w razie potrzeby mogą się nimi posłużyć do odparcia ataku lub udaremnienia ucieczki. Celnicy wyposażeni są również w broń palną, jednak mogą jej używać jedynie z użyciem tzw. pocisków niepenetracyjnych (czyli gumowych).  Ustawa zawiera ponadto wskazanie, że poza środkami wymienionymi powyżej celnikom przysługuje prawo do korzystania z wszelkich technicznych urządzeń przeznaczonych do zatrzymywania i unieruchamiania pojazdów i innych środków przewozowych. Chodzi tu więc m.in. o blokady na koła, czy kolczatki drogowe.