Nieważność małżeństwa w Kościele

Kto może wnosić o nieważność małżeństwa?

Stwierdzenie nieważności małżeństwa przez sąd kościelny mogą żądać oboje małżonkowie razem lub też osobno, każdy z nich. W odróżnieniu od sądu cywilnego i procesu o rozwód, nie ma znaczenia czy druga strona wyraża zgodę na stwierdzenie nieważności małżeństwa.

W trakcie sprawy przed sądem kościelnym bada się czy zawarte małżeństwo było ważne. Każda ze stron ma możliwość przedstawić swoje dowody i swoje racje.

W przypadku, gdy osoba pozwana w procesie nie stawi się w sądzie kościelnym, nie wstrzymuje to samego procesu. Sąd w takim przypadku orzeka pod jej nieobecność.

Gdzie toczy się proces?

Sprawy o nieważność małżeństwa rozpatruje sad kościelny. Osoba, która chce zaskarżyć swoje małżeństwo musi wybrać właściwy trybunał czyli sąd kościelny. Zazwyczaj każda diecezja posiada swój sąd, który nazywany jest sądem diecezjalnym lub biskupim.

Osoba, która wnosi o uznanie jej małżeństwa za nieważne nazywana jest stroną powodową lub inaczej powodem. Pozwanym nazywamy drugą stronę sporu. Powód ma do wyboru cztery trybunały:

• w pierwszej kolejności trybunał diecezji, na terenie której zawarto małżeństwo,
• następnie trybunał miejsca stałego lub tymczasowego pobytu strony pozwanej,
• trybunał stałego pobytu strony powodowej,
• ostatecznie trybunał, na terenie którego ma być zebrana większość dowodów (np. mieszkają tam wszyscy świadkowie).

Zobacz: Rozwiązanie małżeństwa pełnią władzy papieskiej

Skarga powodowa

Sprawy o stwierdzenie nieważności małżeństwa rozpatruje trybunał kolegialny w składzie 3 sędziów. Przewodnictwo sprawuje wikariusz sądowy, to on decyduje czy skarga powodowa zostanie przyjęta, czy odrzucona.

Skarga powodowa może być odrzucona tylko wtedy, gdy:

• sędzia lub trybunał są niewłaściwe,
• nie ma pewności, że powód nie ma zdolności występowania w sądzie,
• skarga nie została sporządzona zgodnie z przepisami kanonów, czyli nie spełnia wymagań formalnych (jedynie dopuszcza się brak podania miejsca zamieszkania strony pozwanej),
• z samej skargi powodowej jasno wynika, że roszczenie jest pozbawione jakiejkolwiek podstawy i nie jest możliwe, aby w trakcie procesu jakaś podstawa się ujawniła.

Po przyjęciu skargi

1. W przypadku przyjęcia skargi przewodniczący powinien powiadomić obie strony o tzw. dekrecie cytacyjnym. Jest innymi słowy wezwanie do stawienia się stron w sądzie kościelnym. Celem tego wezwania jest ustalenie tzw. formuły wątpliwości.