Nowelizacja ustawy o podatku od spadków i darowizn 2025 – rząd szykuje rewolucję: łatwiejsze zasady dziedziczenia, przywracanie terminów i koniec z pułapkami podatkowymi

• Nowelizacja wpisuje się w plan gospodarczy „Polska. Rok przełomu” – mniej biurokracji i większa przejrzystość dla podatników
• Możliwość przywrócenia terminu do zgłoszenia nabycia spadku – długo wyczekiwana zmiana w polskim prawie
• Moment powstania obowiązku podatkowego – koniec z nieświadomym przyjmowaniem spadku i pułapką terminów
• Europejskie poświadczenie spadkowe i sprawy transgraniczne – większa przejrzystość także za granicą
• Doprecyzowanie obowiązku składania zeznań podatkowych – reakcja na uchwałę NSA
• Co oznacza nowelizacja dla podatników – praktyczne skutki i nowe obowiązki
• Czy nowelizacja rozwiąże wszystkie problemy związane z podatkiem od spadków i darowizn?

Na stronie Rządowego Centrum Legislacji ukazał się projekt nowelizacji ustawy o podatku od spadków i darowizn. To obszerna propozycja, która – jeśli wejdzie w życie – zmieni sposób, w jaki Polacy będą rozliczać spadki i darowizny. Najważniejsze elementy projektu dotyczą doprecyzowania momentu powstania obowiązku podatkowego przy nabyciu spadku, a także wprowadzenia możliwości przywrócenia terminu na zgłoszenie dziedziczenia. Dla wielu podatników oznacza to realne ułatwienia i eliminację niebezpiecznych sytuacji, w których – mimo braku winy – tracili prawo do zwolnienia podatkowego.

Nowelizacja wpisuje się w plan gospodarczy „Polska. Rok przełomu” – mniej biurokracji i większa przejrzystość dla podatników

Zmiana ustawy z 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn nie jest oderwana od szerszego kontekstu. Stanowi element filaru VI „Wsparcie dla biznesu i deregulacja” w planie gospodarczym rządu na 2025 rok – „Polska. Rok przełomu”. Dokument zakłada eliminację zbędnych procedur administracyjnych, obniżenie kosztów prowadzenia działalności gospodarczej oraz uproszczenie systemu podatkowego.

W praktyce oznacza to, że rząd chce nie tylko zmienić przepisy podatkowe, ale też zbudować więcej pewności prawnej dla obywateli. Dzisiejszy system często rodzi wątpliwości, a podatnicy niejednokrotnie działają w niepewności, nie wiedząc, od kiedy dokładnie liczy się termin na złożenie zeznania spadkowego. Nowelizacja ma zakończyć te problemy, wprowadzając jasne reguły.

Co istotne, projekt odpowiada również na postulaty zgłaszane przez organy podatkowe, Rzecznika Praw Obywatelskich, a także samych obywateli, którzy wskazywali, że obecne przepisy bywają krzywdzące i nie uwzględniają sytuacji losowych.

Możliwość przywrócenia terminu do zgłoszenia nabycia spadku – długo wyczekiwana zmiana w polskim prawie

Jednym z kluczowych rozwiązań w projekcie jest wprowadzenie możliwości przywrócenia terminu na zgłoszenie nabycia własności rzeczy lub praw majątkowych przez członków najbliższej rodziny. Obecnie, choć osoby te są zwolnione z podatku, muszą dochować sztywnego terminu sześciu miesięcy na złożenie formularza zgłoszeniowego. Jeśli nie zdążą – nawet z przyczyn od siebie niezależnych – tracą zwolnienie i muszą zapłacić podatek.

Nowelizacja przewiduje dodanie art. 4c do ustawy, który pozwoli podatnikom złożyć wniosek o przywrócenie terminu, o ile wykażą, że uchybienie nastąpiło bez ich winy. Będą miały tu zastosowanie przepisy Ordynacji podatkowej o przywracaniu terminów procesowych.

To szczególnie ważne, bo w życiu zdarzają się sytuacje, które uniemożliwiają dochowanie terminu – np. choroba, nagły wyjazd czy zwykła niewiedza o spadku. Dotychczas przepisy były bezwzględne, a skutki – bardzo dotkliwe. Po zmianie będzie możliwe ochronienie prawa do zwolnienia nawet wtedy, gdy zgłoszenie spadku złożone zostanie po upływie sześciu miesięcy.

Co więcej, jeśli organ podatkowy odmówi przywrócenia terminu, a później sąd administracyjny jednak przyzna rację podatnikowi, przewidziano mechanizm umożliwiający uchylenie decyzji podatkowej i umorzenie postępowania. To sprawia, że system będzie znacznie bardziej sprawiedliwy i spójny.

Moment powstania obowiązku podatkowego – koniec z nieświadomym przyjmowaniem spadku i pułapką terminów

Drugim fundamentem nowelizacji jest doprecyzowanie momentu, w którym powstaje obowiązek podatkowy. Dotąd przepisy były bardzo nieprecyzyjne – obowiązek powstawał w chwili przyjęcia spadku, co często następowało nieświadomie.

Zgodnie z Kodeksem cywilnym, brak złożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku w ciągu sześciu miesięcy od powzięcia informacji o dziedziczeniu oznacza jego automatyczne przyjęcie z dobrodziejstwem inwentarza. To prowadziło do sytuacji, w których spadkobierca nawet nie wiedział, że już jest zobowiązany podatkowo.

Projekt nowelizacji rozwiązuje ten problem, wskazując, że obowiązek podatkowy powstaje dopiero z chwilą uprawomocnienia się postanowienia sądu o stwierdzeniu nabycia spadku, zarejestrowania aktu poświadczenia dziedziczenia lub wydania europejskiego poświadczenia spadkowego.

To rozwiązanie ma wiele zalet:

• jasno wskazuje moment, od którego liczy się termin podatkowy,
• daje spadkobiercy realny czas na przygotowanie się do złożenia zeznania,
• eliminuje niebezpieczeństwo odpowiedzialności karnej za niezłożenie dokumentu w terminie, którego podatnik nie mógł nawet znać.

W praktyce oznacza to, że podatnik nie musi się już martwić, iż przeoczy termin liczony od chwili, o której nawet nie miał świadomości.

Europejskie poświadczenie spadkowe i sprawy transgraniczne – większa przejrzystość także za granicą

Nowelizacja przewiduje także szczególne regulacje dla spadków transgranicznych. Dziś sytuacja takich spadkobierców jest skomplikowana – różne kraje mają odmienne zasady potwierdzania praw do spadku.

Projekt zakłada, że w przypadku, gdy nabycie spadku zostanie stwierdzone przez organ inny niż sąd w państwie obcym, dokument taki będzie traktowany jak zarejestrowany akt poświadczenia dziedziczenia. To oznacza, że podatnik nie będzie musiał przechodzić dodatkowych, skomplikowanych procedur w Polsce.

Co ważne, polskie prawo uzna także orzeczenia sądów zagranicznych oraz europejskie poświadczenie spadkowe, co wprowadzi jednolitość i ułatwi życie spadkobiercom posiadającym majątek w różnych krajach Unii Europejskiej.

Doprecyzowanie obowiązku składania zeznań podatkowych – reakcja na uchwałę NSA

Niejasności dotyczyły także obowiązku składania samego zeznania podatkowego. Naczelny Sąd Administracyjny w uchwale z 26 maja 2025 r. (III FPS 2/25) uznał, że podatnik, który nie złożył zeznania w pierwotnym terminie, nie musi go składać ponownie po uprawomocnieniu się postanowienia o nabyciu spadku.

Nowelizacja chce przeciąć te wątpliwości. W art. 17a ma zostać jasno zapisane, że podatnik zawsze musi złożyć zeznanie w terminie miesiąca od dnia powstania obowiązku podatkowego, także wtedy, gdy obowiązek ten powstał ponownie – np. po ujawnieniu niezgłoszonego wcześniej spadku.

To oznacza, że:

• nawet w przypadku ponownego powstania obowiązku podatkowego, podatnik ma miesiąc na złożenie formularza,
• brak zgłoszenia w terminie przez członków rodziny powoduje utratę zwolnienia i konieczność złożenia zeznania SD-3,
• jeżeli podatnik wystąpi o przywrócenie terminu, a organ odmówi, miesiąc na złożenie zeznania liczy się od daty uprawomocnienia się tej odmowy.

Takie rozwiązanie kończy z różnymi interpretacjami i wprowadza pełną klarowność.

Co oznacza nowelizacja dla podatników – praktyczne skutki i nowe obowiązki

Podsumowując, nowelizacja ustawy o podatku od spadków i darowizn wprowadza trzy kluczowe zmiany, które odczują podatnicy:

• możliwość przywrócenia terminu na zgłoszenie nabycia spadku lub przedsiębiorstwa, jeśli uchybienie nastąpiło bez winy podatnika,
• jasne określenie momentu powstania obowiązku podatkowego – dopiero po uzyskaniu dokumentu stwierdzającego nabycie spadku,
• doprecyzowanie obowiązku złożenia zeznania podatkowego i wyeliminowanie wątpliwości interpretacyjnych.

Dzięki temu system podatkowy stanie się bardziej przewidywalny, a podatnicy będą mogli lepiej planować swoje działania, unikając przykrych niespodzianek.

Czy nowelizacja rozwiąże wszystkie problemy związane z podatkiem od spadków i darowizn?

Choć projekt jest krokiem w dobrą stronę, należy pamiętać, że podatek od spadków i darowizn wciąż budzi kontrowersje. Krytycy wskazują, że samo istnienie podatku w przypadku dziedziczenia w rodzinie jest nieuzasadnione, bo majątek został już wcześniej opodatkowany.

Z drugiej strony, rząd stoi na stanowisku, że podatek pełni funkcję porządkującą i zapobiega nieuczciwym transferom majątkowym. Dlatego całkowita likwidacja daniny nie wchodzi w grę, ale ułatwienia proceduralne mają sprawić, że system będzie bardziej przyjazny dla obywatela.