REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Odrzucenie spadku i tak nie uchroni przed długami po zmarłym

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Kinga Piwowarska
Doktor nauk prawnych, adwokat, adiunkt na Wydziale Prawa Uniwersytetu Andrzeja Frycza Modrzewskiego w Krakowie w Katedrze Prawa Pracy i Zabezpieczenia Społecznego
odrzucenie spadku, długi, zmarły
Odrzucenie spadku i tak nie uchroni przed długami po zmarłym
shutterstock

REKLAMA

REKLAMA

Odrzucenie spadku i tak nie uchroni przed długami po zmarłym - dlaczego? Cóż, kwestie dziedziczenia po bliskich budzą wiele emocji, a nierzadko również obaw. Choć przyjęcie spadku kojarzy się z korzyścią, niewiedza i skomplikowane przepisy mogą prowadzić do poważnych problemów finansowych, zwłaszcza gdy w grę wchodzą długi zmarłego. Zawiłości prawa spadkowego potrafią zaskoczyć, o czym świadczą kontrowersyjne orzeczenia sądowe, które wymagają interwencji nawet Rzecznika Praw Obywatelskich.

rozwiń >

Odrzucenie spadku i tak nie uchroni przed długami po zmarłym

Kwestie dziedziczenia po bliskich budzą wiele emocji, a nierzadko również obaw. Choć przyjęcie spadku kojarzy się z korzyścią, niewiedza i skomplikowane przepisy mogą prowadzić do poważnych problemów finansowych, zwłaszcza gdy w grę wchodzą długi zmarłego. Zawiłości prawa spadkowego potrafią zaskoczyć, o czym świadczą kontrowersyjne orzeczenia sądowe, które wymagają interwencji nawet Rzecznika Praw Obywatelskich.

REKLAMA

REKLAMA

Dziedziczenie z długami: jak uniknąć pułapki i co robić, gdy sąd popełni błąd?

Dobitnym przykładem systemowej pułapki jest głośna sprawa, w której sąd przyznał córce cały spadek po matce, mimo że ta wcześniej złożyła formalne oświadczenie o jego odrzuceniu. Ponieważ spadek był obciążony znacznymi długami, wierzyciele niemal natychmiast zgłosili się do kobiety z żądaniem zapłaty.

Mimo że zgodnie z art. 1020 Kodeksu cywilnego osoba odrzucająca spadek jest traktowana tak, jakby nie dożyła jego otwarcia, sąd zasadniczo zignorował ten fakt. W obronie praw kobiety stanął Rzecznik Praw Obywatelskich, który złożył skargę nadzwyczajną do Sądu Najwyższego. RPO zarzucił sądowi rażące naruszenie prawa do ochrony własności i dziedziczenia (art. 64 Konstytucji RP) oraz niezastosowanie kluczowych przepisów Kodeksu cywilnego w zakresie odrzucenia spadku. Sprawa ta pokazuje, że nawet przy dopełnieniu formalności, obywatele mogą być narażeni na niesprawiedliwe i brzemienne w skutki decyzje.

Jakie są prawa spadkobierców po śmierci spadkodawcy?

Zgodnie z Kodeksem cywilnym (art. 1012) spadkobierca ma trzy możliwości:

REKLAMA

  • Przyjęcie spadku wprost – Oznacza to pełną odpowiedzialność za długi spadkowe całym swoim majątkiem, obecnym i przyszłym. Majątek osobisty łączy się ze spadkowym.
  • Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza – To bezpieczniejsza opcja. Odpowiedzialność za długi jest ograniczona do wartości aktywów wchodzących w skład spadku. Uwaga: nadal odpowiada się całym swoim majątkiem, ale tylko do tej określonej kwoty. Jest to domyślna forma dziedziczenia, jeśli w ciągu 6 miesięcy nie złoży się żadnego oświadczenia.
  • Odrzucenie spadku – Powoduje całkowite wyłączenie od dziedziczenia. Jest się traktowanym tak, jakby nie było się spadkobiercą.

Jak i kiedy odrzucić spadek? Kluczowe zasady

Aby skutecznie odrzucić spadek, należy działać w ściśle określonych ramach czasowych i formalnych. Termin: Ma się na to 6 miesięcy od dnia, w którym uzyskało się informację o swoim tytule do dziedziczenia (najczęściej od dnia śmierci spadkodawcy lub od dnia, w którym dowiedzieliśmy się o odrzuceniu spadku przez kogoś, kto był przed nami w „kolejce”).

Dalszy ciąg materiału pod wideo
Ważne

Możliwość uchylenia się od skutków prawnych niezachowania terminu do złożenia oświadczenia o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku, co na to sąd? W postanowieniu Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 21 czerwca 2023 r., II CSKP 1826/22, czytamy, że u podstaw szczególnej instytucji, jaką jest możliwość uchylenia się od skutków prawnych niezachowania terminu do złożenia oświadczenia o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku, w założeniu ustawodawcy, uwzględniającym przeciętny, raczej niski stan świadomości prawnej społeczeństwa, możliwość ta ma równoważyć (łagodzić) konsekwencje przypisania milczeniu spadkobiercy skutków przyjęcia spadku. Im bardziej skutki zastosowania fikcji milczącego przyjęcia spadku mogą zagrażać interesom spadkobiercy, tym mniej rygorystycznie powinny być wykładane przesłanki powołania się na błąd. W przypadku niezłożenia oświadczenia o przyjęciu albo odrzuceniu spadku otwartego przed dniem 18 października 2015 r., podlegającego art. 1015 § 2 KC, który co do zasady zrównywał brak oświadczenia spadkobiercy z prostym przyjęciem spadku, zagrożenie dla interesów spadkobiercy było bardzo poważne ze względu na nieograniczoną odpowiedzialność za długi spadkowe (por. art. 1031 § 1 KC).

Gdzie złożyć oświadczenie o odrzuceniu spadku?

Oświadczenie o odrzuceniu spadku można złożyć w sądzie rejonowym właściwym dla miejsca zamieszkania zmarłego lub u notariusza.

Notariusz, odrzucenie spadku

Notariusz, odrzucenie spadku

Shutterstock

Ile kosztuje oświadczenie o odrzuceniu spadku?

Opłata za złożenie oświadczenia wynosi 100 zł od każdej osoby.

Co musi zawierać oświadczenie o odrzuceniu spadku?

Oświadczenie musi zawierać:

  1. Dane spadkodawcy (imię, nazwisko, data i miejsce śmierci).
  2. Tytuł powołania do spadku (np. dziedziczenie ustawowe).
  3. Jasną treść oświadczenia o odrzuceniu spadku.
  4. Informacje o wszystkich znanych ci pozostałych spadkobiercach i ewentualnych testamentach.

Co się dzieje po odrzuceniu spadku?

Należy zapamiętać, że odrzucenie spadku przez jedną osobę uruchamia tzw. "efekt domina". Spadek przechodzi na kolejne osoby w linii dziedziczenia.

Ważne

Ważne: Jeśli odrzucasz spadek po rodzicu, a masz dzieci, to właśnie one stają się następnymi spadkobiercami. Aby uchronić całą rodzinę przed długami, każdy kolejny uprawniony musi również złożyć oświadczenie o odrzuceniu spadku.

Trzeba więc wiedzieć, że w postępowaniu o stwierdzenie nabycia spadku sąd jest związany wnioskiem tylko co do osoby spadkodawcy. Sposób dziedziczenia i krąg spadkobierców jest ustalany z urzędu. Obowiązek zbadania, kto jest spadkobiercą, dotyczy spadkobierców zarówno powołanych do spadku z ustawy, jak i z testamentu. Przy dziedziczeniu ustawowym konieczne jest ustalenie głównie związku rodzinnego określonych osób fizycznych ze spadkodawcą, o których mowa w art. 931-937 KC oraz okoliczności wyłączających poszczególne osoby od dziedziczenia. Stąd też tak ważne jest dokładne rozeznanie w sytuacji rodzinnej, co może być niejednokrotnie sporym problemem w praktyce.

Szczególny przypadek: ochrona małoletnich przed długami spadkowymi

Odrzucenie spadku w imieniu dziecka jest bardziej skomplikowane, ponieważ wymaga zgody sądu opiekuńczego. Niestety, postępowania sądowe bywają przewlekłe, co rodzi ryzyko przekroczenia 6-miesięcznego terminu. Sąd Najwyższy wielokrotnie podkreślał, że dobro dziecka jest nadrzędne, a opieszałość procedur nie może pozbawiać małoletniego prawa do ochrony przed zadłużonym spadkiem.

Postanowienie Sądu Najwyższego - Izba Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych z dnia 7 lipca 2022 r., I NSNc 158/21: Dobro dziecka jako zasada konstytucyjna odgrywa kluczowe znaczenie w procesie wykładni przepisów ustawowych. Długotrwałość, a niekiedy nawet przewlekłość procedury związanej z odrzuceniem spadku przez małoletniego spadkobiercę nie może pozbawiać go ustawowego prawa wynikającego z art. 1015 § 1 KC i „ochrony przed spadkiem” (art. 64 ust. 1 i 2 Konstytucji RP), którego przyjąć nie chce.

W praktyce ze względu na zawiłość przepisów czy niewiedzę pojawiają się różne problemy czy wręcz dość rażące błędy, które jeszcze bardziej pogarszają sytuację

Przykład

• Odrzucenie spadku a zrzeczenie się dziedziczenia: To dwie różne instytucje. Spadek odrzucasz po śmierci spadkodawcy. Natomiast dziedziczenia możesz zrzec się za życia przyszłego spadkodawcy poprzez umowę notarialną zawartą z nim.

• Niewiedza o długach: Radość z odziedziczenia majątku może być przedwczesna. Zawsze należy zachować ostrożność i w miarę możliwości zweryfikować stan spadku. Nieznajomość prawa lub faktów (np. istnienia długów) co do zasady nie jest usprawiedliwieniem i nie chroni przed negatywnymi konsekwencjami.

• Zbyt wczesne oświadczenie: Nie można odrzucić spadku za życia spadkodawcy (byłaby to nieważna czynność mortis causa). Bezskuteczne jest także oświadczenie złożone, zanim dana osoba faktycznie wejdzie do kręgu spadkobierców (np. zanim spadek odrzuci osoba dziedzicząca w pierwszej kolejności).

Jakie zmiany w prawie spadkowym?

Ministerstwo Sprawiedliwości pracuje nad nowelizacją Kodeksu cywilnego, która ma wejść w życie w latach 2025-2026. Proponowane zmiany dotyczą m.in. uproszczenia zasad sporządzania testamentów ustnych oraz wprowadzenia możliwości tworzenia testamentów w formie audiowizualnej (tzw. videotestamentów). Celem jest dostosowanie przepisów do współczesnych realiów i ułatwienie obywatelom rozporządzania majątkiem.

Zapisz się na newsletter
Najlepsze artykuły, najpoczytniejsze tematy, zmiany w prawie i porady. Skoncentrowana dawka wiadomości z różnych kategorii: prawo, księgowość, kadry, biznes, nieruchomości, pieniądze, edukacja. Zapisz się na nasz newsletter i bądź zawsze na czasie.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Rewolucja dla osób z niepełnosprawnościami: Rząd szykuje ustawę o asystencji osobistej, która zmieni życie tysięcy Polaków

Już jutro, 28 października 2025 roku, Rada Ministrów zajmie się projektem ustawy o asystencji osobistej osób z niepełnosprawnościami, co zapowiada prawdziwą rewolucję w systemie wsparcia w Polsce. Informację tę przekazał w piątek wiceminister rodziny i pełnomocnik rządu ds. osób z niepełnosprawnych, Łukasz Krasoń, który podkreślił wagę tego wydarzenia. Jak zapowiadają eksperci i sam resort rodziny, nowa ustawa może wreszcie ujednolicić dostęp do usług asystenckich, który do tej pory był rozproszony i zależny od czasowych programów realizowanych przez samorządy oraz organizacje pozarządowe.

Obowiązki pracodawcy w zakresie ochrony zdrowia pracowników – aktualne przepisy 2025

Badania okresowe, szkolenia BHP, profilaktyka i zdrowie psychiczne – to nie przywilej, lecz obowiązek pracodawcy. Zobacz, jak firmy w 2025 roku muszą dbać o bezpieczeństwo i dobrostan swoich pracowników.

Ostatnie dwa miesiące na uzyskanie decyzji o warunkach zabudowy dla swojej działki – właściciele nieruchomości, którzy to przeoczą, później już tylko stracą [LISTA NAJWAŻNIEJSZYCH ZMIAN I TERMINÓW]

Decyzję o warunkach zabudowy, której uzyskanie jest niezbędne m.in. do posadowienia na swojej działce domu (o ile na danym obszarze nie obowiązuje miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego), na „starych zasadach”, które dawały właścicielowi nieruchomości największą „wolność” w zakresie realizowanej przez niego inwestycji – będzie można uzyskać jeszcze tylko przez najbliższe dwa miesiące. Decyzje WZ wydane przez gminy po tym terminie, będą już bowiem podlegały nowym, zdecydowanie bardziej restrykcyjnym regulacjom.

Koniec z leasingiem auta na full wypas. To już nie będzie się tak opłacać

Niezły samochód za atrakcyjną cenę. Taki dobry biznes mogli do końca grudnia robić przedsiębiorcy, którzy korzystali z aut w ramach umowy leasingowej. Kiedy leasing się kończył kupowali auta do celów prywatnych, po oferowanych przez firmy, preferencyjnych stawkach. Te praktyki, które pozwalały na niepłacenie podatków zostały ukrócone trzy lata temu. Nieskutecznie? Prawna furtka pozwala na ich ominięcie. Teraz i ona zostanie zatrzaśnięta.

REKLAMA

Przełomowy wyrok NSA - skarbówka przegrywa w sądzie, bo stosowała zawyżone stawki akcyzy dla samochodów osobowych. Takie samochody powinny być tańsze

Przełomowy wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego (NSA) jest faktem. NSA stwierdził, że stawki akcyzy od tysięcy aut były błędnie określane przez skarbówkę na zawyżonym poziomie. To powodowało finalnie wyższą cenę samochodu, za co płacił klient. Wszystko oczywiście przez niekorzystną dla podatników interpretację przepisów stosowaną latami.

Koniec z opłatami za wjazd na cmentarz – na Wszystkich Świętych zaparkujesz za darmo. Przełomowy wyrok WSA w Olsztynie [Święto Zmarłych 2025]

Organy samorządowe nie mogą ustanawiać (a cmentarze – na tej postawie) pobierać jakichkolwiek opłat, które są niezwiązane z pochówkiem zmarłych, tj. m.in. opłat za wjazd na cmentarz i korzystanie z cmentarza – orzekł WSA w Olsztynie. W związku ze zbliżającym się Wszystkich Świętych i wzmożonym ruchem na cmentarzach – warto, aby osoby, które będą odwiedzać groby swoich bliskich, znały te zasady.

Komisja w PZON i WZON uzdrawia niepełnosprawnych ze świadczenia pielęgnacyjnego. Trzema pytaniami. Tak prostymi, że trudno wierzyć w medycynę

Jeżeli dziecko odpowie, to rodzice tracą około 40 000 zł - to przybliżona roczna wartość świadczenia pielęgnacyjnego, które po takim badaniu tracą rodzice. Badanie medyczne w postaci trzech pytań lekarze stosują wobec dzieci ze spektrum autyzmu. Jeżeli dziecko odpowie zostaje automatyczne uznane za niebędące osobą niepełnosprawną. Piszą do nas o tym rodzice dzieci, którym odbiera się w 2025 r. orzeczenia o niepełnosprawności w taki sposób, aby rodzice nie mieli świadczenia pielęgnacyjnego 3287 zł miesięcznie. Podobnie odbierane są orzeczenia dzieciom z zespołem Aspergera, Chodzi tu o dzieci, które dysponowały właściwymi (dla tego świadczenia) orzeczeniami w okresie kilku ostatnich lat. Rodzice uważają, że ich dzieci zostały cudownie "uzdrowione". Najczęściej odbywa się to poprzez tzw. punkt 7 orzeczenia. Jest to wskazanie "konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji". Jeżeli dziecko nie wymaga tego, to nie ma świadczenia pielęgnacyjnego. Z listów rodziców wynika, że usunięcie z orzeczenia pkt 7 toobecnie nie incydenty a seria orzeczeń w PZON i WZON w całej Polsce.

Osoby niepełnosprawne walczą o rozszerzenie dodatku dopełniającego. I dla socjalnej renty. I dla osób niezdolnych do pracy

Podwyżka ta podniosłaby rentę socjalną w 2026 r. do kwoty 4806 zł brutto. Nie została zrealizowana. Do redakcji Infor.pl trafiają stale listy osób niepełnosprawnych walczących o przeprowadzenie przez Sejm dwóch ustaw (albo nowelizacji istniejących) w związku z obietnicą z 2023 r. zrównania renty socjalnej i pensji minimalnej : 1) ZMIANY W RENCIE CHOROBOWEJ w postaci obiecanej ustawy wprowadzającej dodatek dopełniający w kwocie 2610,72 zł brutto miesięcznie każdemu renciście socjalnemu (dziś tylko dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji mających rentę socjalną). 2) ZMIANY W RENCIE CHOROBOWEJ. Druga ustawa dotyczy rencistów chorobowych (renta z tytułu niezdolności do pracy) i jej nowelizacji tak, aby osoby z tym świadczeniem także otrzymały odpowiednik dodatku dopełniającego. Będący w identycznej sytuacji renciści chorobowi nie mają tego dodatku. Z listów do Infor.pl wynika bezradność osób niepełnosprawnych i prośba do dziennikarzy o to, aby ich próba przekonania najważniejszych ośrodków władzy była znana społeczeństwu. Aby ich starania nie przykryło milczenie i cisza. Przykładowe prośby o wsparcie informacyjne w artykule.

REKLAMA

ZUS dla osób z niepełnosprawnościami. Świadczenia i planowane zmiany na 2026 rok

Jakie świadczenia mogą otrzymać z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych osoby z niepełnosprawnościami? Jak uzyskać orzeczenie? Co może się zmienić w 2026 roku? Oto najważniejsze przepisy i kwoty!

Resort klimatu uspokaja samorządy: system kaucyjny pomoże osiągnąć cele recyklingowe

Wdrożenie systemu kaucyjnego ma pozytywnie wpłynąć na możliwość osiągania przez gminy wymaganych poziomów recyklingu i pomóc im uniknąć kar za niezrealizowane cele – zapewniła wiceminister klimatu Anita Sowińska. Wiceszefowa resortu odniosła się w ten sposób do interpelacji posłów Prawa i Sprawiedliwości, którzy wskazali na szereg wątpliwości związanych z wdrażaniem nowego systemu.

REKLAMA