REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Jak napisać skuteczny testament?

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Agata Koschel-Sturzbecher
Adwokat, publicystka i szkoleniowiec.
Jak napisać skuteczny testament? /Fot. Shutterstock
Jak napisać skuteczny testament? /Fot. Shutterstock
fot. Shutterstock

REKLAMA

REKLAMA

Dla wielu ludzi sporządzenie ważnego testamentu wydaje się prostą czynnością. Jednak często spisanie ostatniej woli bez konsultacji z adwokatem powoduje, że już na pierwszy rzut oka okazuje się, że testament nie będzie ważny w świetle prawa, gdyż nie zachowuje wymagań w kwestii formy lub treści. Wtedy rozporządzenie majątkiem spadkodawcy może nie być przeprowadzone w zgodzie z jego ostatnią wolą. Wbrew pozorom, testament jest pismem ściśle sformalizowanym i wymaga zachowania odpowiednich warunków.

W pierwszej kolejności należy odpowiedzieć na pytanie kto, zgodnie z prawem, może sporządzić testament ważny w świetle prawa. Zgodnie z przepisem art. 944 kodeksu cywilnego sporządzić i odwołać testament może tylko osoba mająca pełną zdolność  do czynności prawnych. Co to oznacza? Prawo do rozporządzania swoim majątkiem ma jedynie osoba, która jest pełnoletnia i nie jest ubezwłasnowolniona. Pamiętać trzeba też, że jeden testament może zawierać ostatnią wolę tylko jednego małżonka, jest pismem osobistym, zatem każdy z małżonków musi sporządzić osobny testament. Nieważny będzie jakikolwiek testament wspólny.

REKLAMA

Kiedy jeszcze testament będzie uznany za nieważny?

Testament będzie uznany za nieważny m.in. wtedy, gdy:

- w stanie wyłączającym świadome lub swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli, czyli np. stan zdrowia osoby składającej testament był tak ciężki, że domniemywać można, iż  w zasadzie nie wiedziała co mówi, czy pisze,

- pod wpływem groźby, np. gdy osoba mająca dostać spadek groziła nożem osobie sporządzającej testament, by zapisała jej większą część majątku,

- pod wpływem błędu (ale tylko wtedy, gdy istnieje wiarygodne przypuszczenie, że gdyby spadkodawca nie był pod wpływem błędu to nie sporządziłby testamentu o danej treści).

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Należy jednak pamiętać, że skutecznie ważność testamentu można podważyć jedynie przez trzy lata, od dnia, w którym osoba mająca interes w podważeniu ważności testamentu, dowiedziała się o przyczynie nieważności testamentu, nie później niż w ciągu dziesięciu lat od otwarcia spadku. Zatem w sytuacji, gdy mamy jakiekolwiek wątpliwości co do ważności przedłożonego nam przez krewnych testamentu rozsądnie byłoby udać się do adwokata, który przeanalizuje dokładnie, czy istnieje możliwość, że testament jest nieważny. Nieważność testamentu może natomiast skutkować tym, iż podział majątku między krewnymi będzie zdecydowanie inny od tego przedstawionego w testamencie.

Formy sporządzenia testamentu

Podkreślenia wymaga, iż polskie prawo cywilne wskazuje na dwie formy sporządzenia testamentu, jest to forma zwykła i forma szczególna. Forma szczególna może być zastosowana jedynie wtedy, gdy pozwalają na to przepisy prawa, w innym wypadku testament w formie szczególnej nie będzie ważny. Można zatem wysnuć generalną zasadę, iż testament sporządza się w formie zwykłej, a jedynie w szczególnie uzasadnionych przypadkach może być sporządzony w formie szczególnej.

Do testamentów w formie zwykłej zalicza się:

  • TESTAMENT RĘCZNY (HOLOGRAFICZNY) – jest to testament pisemny sporządzony przez osobę chcącą rozporządzić swoim majątkiem na wypadek śmierci, jednakże testament taki musi być sporządzony odręcznie, niedopuszczalne jest wydrukowanie ostatniej woli na komputerze i jedynie go podpisanie, nikt nie może też podpisać się za osobę sporządzającą testament. Nieważny byłby też testament, który byłby sporządzony pisemnie przez kogoś innego, a jedynie podpisany przez spadkodawcę. Nie jest tu ważny materiał, na którym sporządzono testament, może to być zarówno kartka wyrwana z zeszytu, a także elegancki sztywny papier. Kluczowe jest tutaj odręczne pismo, podpis i data. Co ważne, jakiekolwiek dopiski dokonane pod podpisem nie są w żadnym wypadku wiążące. Jeśli chodzi o datę, ma ona znaczenie jedynie przy wątpliwościach dot. zdolności spadkodawcy do sporządzenia testamentu, samej treści testamentu, czy w sytuacji, gdy spadkodawca sporządził kilka testamentów. Jeśli nie ma takich wątpliwości w tych kwestiach to testament będzie ważny mimo braku zapisania w nim daty.

Jest to dość częsty rodzaj testamentu stosowany przez testatorów (osób sporządzających testament), gdyż jego sporządzenie jest w zasadzie bezpłatne i nie wymaga angażowania w to osób trzecich. Jednakże łatwo popełnić błąd, który skutkować może tym, że ostatnia wola spadkodawcy nie będzie wypełniona w zgodzie z treścią testamentu. Dlatego też rozsądne wydaje się skonsultowanie napisanego testamentu z doświadczonym adwokatem - wtedy można mieć pewność, że wszystkie zapisy będą po śmierci ważne i zostaną wykonane.

  • TESTAMENT URZĘDOWY (ALLOGRAFICZNY) – jest to testament, który sporządzany jest ustnie w obecności urzędnika i dwóch świadków. Jednakże przepisy określają dokładnie  jaki urzędnik może być obecny przy sporządzeniu tego typu testamentu, może to być wójt, burmistrz, prezydent miasta, starosta, marszałek województwa, sekretarz gminy albo kierownik urzędu stanu cywilnego. Nie mogą to być zastępcy wymienionych urzędników. Testament sporządzony przed innym urzędnikiem będzie nieważny. Nie może mieć też miejsca sytuacja, w której urzędnik działa przez pełnomocnika, musi dokonać czynności osobiście. Ustne oświadczenie spadkodawcy spisywane jest w protokole, który opatrzony jest datą, a następnie jest odczytywany spadkodawcy w obecności świadków. Protokół taki podpisuje spadkodawca oraz osoba, wobec której wola została oświadczona (urzędnik) oraz świadkowie. Co ważne, osoby głuche lub nieme nie mogą sporządzić testamentu w takiej formie.

REKLAMA

Jeśli chodzi o świadków obecnych przy sporządzeniu testamentu alograficznego, muszą to być osoby mające pełną zdolność do czynności prawnych, nie mogą być głuche lub nieme, a także niepiśmienne. Świadek musi porozumiewać się językiem, w którym złożone jest oświadczenie woli. Co ważne, świadkiem nie może być osoba skazana prawomocnym wyrokiem za składanie fałszywych zeznań, ani małżonek testatora, jego krewni i powinowaci pierwszego i drugiego stopnia (m.in. dzieci) oraz osoby pozostające z nim w stosunku przysposobienia. Taki sam zakaz odnosi się do osób, które mają otrzymać na mocy testamentu jakąkolwiek korzyść.

Zatem podsumowując, ważny testament urzędowy musi spełniać wszystkie wymogi formalne- oświadczenie woli testatora musi być złożone ustnie w obecności odpowiedniego urzędnika i świadków, a protokół z tej czynności podpisany musi być przez osoby biorące w niej udział.

Ten rodzaj testamentu najczęściej jest sporządzany w sytuacji, gdy osoba mająca złożyć oświadczenie ostatniej woli nie jest w stanie (np. ze względu na stan zdrowia) już pisać, ale nadal jest w pełni świadoma.

REKLAMA

Wśród testamentów wyróżniamy też testament notarialny- testament sporządzony przez notariusza w formie aktu notarialnego. Spadkodawca poniekąd dyktuje w obecności notariusza swoją ostatnią wolę w kancelarii notarialnej (wyjątkowo np. w przypadku choroby- może być poza lokalem, wtedy notariusz może przyjechać do mieszkania osoby chcącej złożyć testament). Notariusz potwierdza tożsamość testatora i sprawdza czy ma on zdolność testowania- zdolność do rozporządzenia swoim majątkiem na wypadek śmierci - czy jego świadomość nie jest ograniczona, czy nie jest ubezwłasnowolniony itp.

Jak wspominano, oprócz testamentów w formie zwykłej wyróżniamy też testamenty szczególne: testament ustny, podróżny i wojskowy. Z uwagi na fakt, że to najczęściej sporządzany jest testament ustny, zostanie on szerzej opisany.

  • TESTAMENT USTNY – jest to testament sporządzany w obecności co najmniej trzech świadków. Taka forma testamentu dopuszczalna jest jedynie wtedy, gdy istnieje obawa rychłej śmierci osoby chcącej rozporządzić swym majątkiem lub jeżeli sporządzenie testamentu w formie zwykłej jest szczególnie utrudnione. Aby tego typu testament był ważny, jego postanowienia muszą być spisane przed upływem roku od jego sporządzenia przez świadka lub osobę trzecią wraz z podaniem miejsca i daty sporządzenia testamentu ustnego, a pismo to musi podpisać spadkodawca i co najmniej dwóch świadków. Testament ustny można też potwierdzić poprzez złożenie zgodnego potwierdzenia przez wszystkich obecnych świadków przed sądem w ciągu pół roku od otwarcia spadku, czyli od daty śmierci osoby, która sporządziła testament.

Jeśli chodzi o warunki formalne - świadkowie przy sporządzaniu tego rodzaju testamentu muszą mieć zdolność do czynności prawnych- muszą być pełnoletni i nieubezwłasnowolnieni, nie mogą być głuchoniemi i muszą potrafić czytać i pisać. Bardzo częstym błędem jest powoływania jako świadków osób, które na mocy testamentu mają otrzymać jakąkolwiek korzyść, czy krewnych. Wtedy testament będzie nieważny, gdyż świadkiem nie może być osoba, która miałaby otrzymać korzyści po spadkodawcy, a także świadkiem nie może być krewny spadkodawcy tj. małżonek/małżonka oraz krewny i powinowaty pierwszego i drugiego stopnia, czy osoba pozostająca w stosunku przysposobienia.

Pamiętać trzeba też, że testament ustny traci swoją moc prawną po 6 miesiącach od ustania okoliczności, które uzasadniały niedopełnienie zachowania formy testamentu zwykłego.

Podsumowując, na ważność testamentu wpływają przede wszystkim warunki formalne, które muszą być spełnione, by był on ważny w świetle prawa. Wady testamentu powodują zazwyczaj jego nieważność, co w konsekwencji pozwala na skuteczne jego podważenie. Dlatego też warto skonsultować się z doświadczonym adwokatem, który doradzi w kwestii spisania ostatniej woli i zadba, by była ona spełniona zgodnie z intencjami spadkodawcy.

Niektóre wady testamentów można wykryć na pierwszy rzut oka, inne mogą wiązać się z długotrwałym postępowaniem sądowym.

Jak już wspominano, najczęstszymi wadami testamentu to np. sporządzenie testamentu wspólnego, czyli w sytuacji, gdy testament sporządzili razem np. małżonkowie i razem podpisali się pod swoją ostatnią wolą, czy brak podpisu pod testamentem własnoręcznym. W naszej praktyce często spotykamy takie przypadki.

Wspomnieć trzeba też o opatrzenie testamentu w datę, nie jest to warunek konieczny, jednak może mieć znaczenie w sytuacji, gdy osoba chcąca podważyć testament będzie powoływać się na niepoczytalność lub brak świadomości testatora, wtedy data będzie kluczowa, gdyż wiadomo będzie jaki w tym okresie był dokładny stan testatora.

Warto także dysponować próbkami pisma spadkodawcy np. listy, zwłaszcza wtedy, gdy podważana będzie oryginalność testamentu. Wtedy w postępowaniu opinię przeprowadza biegły z dziedziny piśmiennictwa, która stwierdzi, czy rzeczywiście testament sporządził zmarły.

Nie można zapomnieć też o świadkach obecnych przy sporządzaniu testamentu, bliscy często zapominają, że nie mogą oni zazwyczaj być świadkami sporządzenia takiego dokumentu swoich krewnych, gdyż przeważnie otrzymają korzyść na mocy tego testamentu, a to powoduje jego nieważność. Trzeba dokładnie przeanalizować przepisy, by nie narazić się na możliwość podważenia testamentu.

Jak opisywano powyżej, testament jest nieważny i będzie nadawał się do podważania też wtedy, gdy był sporządzony w stanie wyłączającym świadome i swobodne powzięcie decyzji, pod wpływem błędu lub pod wpływem groźby. Z brakiem świadomości testatora mamy do czynienia, gdy nie potrafi on, czy to ze względu na zły stan zdrowia, czy chorobę decydować o swoim postępowaniu, wtedy można łatwo zmusić taką osobę do napisania testamentu. Najczęściej taki stan określa się na podstawie dokumentacji medycznej i robi to w postępowaniu sądowym biegły, który sporządza opinię. Trzeba pamiętać, że nie każda choroba testatora skutkuje od razu nieważnością testamentu, często dopiero sporządzenie testamentu przy nasilających się objawach choroby będzie dopiero możliwością do podważenia testamentu. Jeśli brak odpowiedniej dokumentacji medycznej, biegły może też oprzeć się na zeznaniach świadków, którzy mieli do czynienia z testatorem za życia.

Sprawy o podważenie testamentu to sprawy zazwyczaj niezwykle trudne, więc warto zasięgnąć pomocy profesjonalnego adwokata, który zajmie się sprawą.

O sporządzeniu testamentu powinien myśleć każdy, kto jest pełnoletni i ma pełną zdolność do czynności prawnych oraz jeśli posiada jakikolwiek majątek. Jednak warto skonsultować jego sporządzenie z adwokatem, który doradzi i zagwarantuje, że ostatnia wola zostanie spełniona zgodnie z intencją spadkodawcy, co pozwoli na zabezpieczenie interesów osób najbliższych.

Kancelaria Adwokacka Koschel - Sturzbecher
http://zachowekpoznan.pl/

Zapisz się na newsletter
Najlepsze artykuły, najpoczytniejsze tematy, zmiany w prawie i porady. Skoncentrowana dawka wiadomości z różnych kategorii: prawo, księgowość, kadry, biznes, nieruchomości, pieniądze, edukacja. Zapisz się na nasz newsletter i bądź zawsze na czasie.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Krwiodawcy nie zawodzą – statystyki mówią jasno: Polacy chcą pomagać!

W ubiegłym roku ponad 650 tysięcy osób oddało krew w Polsce – to więcej niż kiedykolwiek wcześniej. Rośnie liczba donacji i zaangażowanie społeczne. Polacy coraz częściej decydują się na ten bezcenny gest, ratując życie innym i pokazując prawdziwą solidarność.

Długi seniorów biją rekordy. Każdy z nich ma średnio ponad 33 tys. zł zaległości

Choć liczba zadłużonych seniorów spada, ich łączne zobowiązania rosną w zastraszającym tempie – sięgają już ponad 12,3 mld zł. Przeciętny 65-latek ma dziś do oddania blisko 34 tys. zł, a wielu z nich wpada w spiralę długów przez oszustwa, wyłudzenia i rosnące koszty życia. Eksperci alarmują: sytuacja finansowa starszego pokolenia staje się coraz bardziej dramatyczna.

Świadczenie wspierające od 752 zł. Dla kogo, kiedy wniosek? Kolejne zmiany już w 2026 roku – kto zyska prawo do wsparcia?

W 2025 roku rozszerzono program świadczenia wspierającego. Od stycznia prawo do comiesięcznego wsparcia zyskały osoby z ustalonym poziomem potrzeby wsparcia na poziomie 78–86 punktów. Świadczenie przysługuje pełnoletnim osobom z niepełnosprawnością, niezależnie od dochodu – a wniosek można złożyć wyłącznie online.

Rynek kryptoaktywów – polski sceptycyzm kontra unijna otwartość. Co zmieni nowa ustawa?

Rada Ministrów przyjęła 24 czerwca 2025 r. projekt ustawy o rynku kryptoaktywów. Ustawa wdraża do krajowego systemu unijne regulacje dotyczące nadzoru nad rynkiem krypto. Czy ta ustawa zmieni podejście polskich organów do rynku kryptoaktywów? Jak polskie państwo patrzy na kryptoaktywa i czy to dobra perspektywa?

REKLAMA

Przypadkowe zakupy nastolatków w sieci. Przykładowe sprawy i wskazówki

Nieświadome zawieranie umów lub przypadkowe subskrypcje mogą prowadzić do niechcianych kosztów i problemów prawnych, o których młodzież często nie ma pojęcia. Z jakimi sytuacjami spotyka się Europejskie Centrum Konsumenckie (ECK)?

Od 5 lipca nowe przepisy. Zakaz sprzedaży wszystkich rodzajów papierosów elektronicznych oraz pojemników zapasowych. Kiedy i dla kogo? Ustawa z podpisem Prezydenta

Ustawa z dnia 21 maja 2025 r. o zmianie ustawy o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych (Dz.U. 2025 poz. 799) została podpisana przez Prezydenta, a już od 5 lipca 2025 r. wchodzi w życie. Będzie zakaz sprzedaży wszystkich rodzajów papierosów elektronicznych oraz pojemników zapasowych. Kiedy i dla kogo?

Zniecierpliwienie o nowy dodatek do renty. Petycje i interpelacje nic nie dają. Rząd wciąż konsultuje

Osoby niesamodzielne (renciści) są zniecierpliwione postawą rządu co do obiecanego drugiego dodatku dla rencistów. Obecnie taki dodatek jest przypisany do renty socjalnej. Rząd obiecał go także dodać do renty z tytułu niezdolności do pracy. Niestety od miesięcy rząd jednolicie komunikuje - "trwają konsultacje".

Kiedy kwota wolna od podatku 60 000 zł? Czy nowo wybrany prezydent Karol Nawrocki wyprzedzi rząd?

Nowo wybrany prezydent Karol Nawrocki nie czeka z działaniem. Już w kampanii zapowiadał, że jednym z jego priorytetów będzie podwyższenie kwoty wolnej od podatku do 60 tys. zł rocznie. Teraz potwierdza: jeśli rząd nie przedstawi odpowiedniego projektu ustawy, sam podejmie inicjatywę.

REKLAMA

Potrącenie – przepisy i orzecznictwo

W polskim prawie są przewidziane różne sposoby na wygaśnięcie zobowiązania. Oczywiście, jednym z nich jest między innymi zapłata zobowiązania pieniężnego. Oprócz tego są także inne sposoby. Przykładem kolejnego jest potrącenie.

Sejm: Projekt ustawy po śmierci 4-miesięcznego syna kobiety odbywającej karę więzienia

W Sejmie posłowie PIS złożyli projekt nowelizacji przepisów, który ma wykluczyć takie sytuacje jak śmierć 4-miesięcznego Oskara w rodzinie zastępczej. Informacja o odebraniu przez policję niemowlęcia matce, a następnie śmierci dziecka w rodzinie zastępczej wstrząsnęła Polską. Posłowie PIS proponują wprowadzenie generalnej zasady (nie tylko dotyczącej bieżących interwencji policji), aby pierwszeństwo w przekazywaniu dzieci odbieranym rodzicom mieli krewni dzieci. I dopiero w ich braku dzieci trafiały do rodziny zastępczej.

REKLAMA