REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Jak napisać skuteczny testament?

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Agata Koschel-Sturzbecher
Adwokat, publicystka i szkoleniowiec.
Jak napisać skuteczny testament? /Fot. Shutterstock
Jak napisać skuteczny testament? /Fot. Shutterstock
fot. Shutterstock

REKLAMA

REKLAMA

Dla wielu ludzi sporządzenie ważnego testamentu wydaje się prostą czynnością. Jednak często spisanie ostatniej woli bez konsultacji z adwokatem powoduje, że już na pierwszy rzut oka okazuje się, że testament nie będzie ważny w świetle prawa, gdyż nie zachowuje wymagań w kwestii formy lub treści. Wtedy rozporządzenie majątkiem spadkodawcy może nie być przeprowadzone w zgodzie z jego ostatnią wolą. Wbrew pozorom, testament jest pismem ściśle sformalizowanym i wymaga zachowania odpowiednich warunków.

W pierwszej kolejności należy odpowiedzieć na pytanie kto, zgodnie z prawem, może sporządzić testament ważny w świetle prawa. Zgodnie z przepisem art. 944 kodeksu cywilnego sporządzić i odwołać testament może tylko osoba mająca pełną zdolność  do czynności prawnych. Co to oznacza? Prawo do rozporządzania swoim majątkiem ma jedynie osoba, która jest pełnoletnia i nie jest ubezwłasnowolniona. Pamiętać trzeba też, że jeden testament może zawierać ostatnią wolę tylko jednego małżonka, jest pismem osobistym, zatem każdy z małżonków musi sporządzić osobny testament. Nieważny będzie jakikolwiek testament wspólny.

REKLAMA

REKLAMA

Kiedy jeszcze testament będzie uznany za nieważny?

Testament będzie uznany za nieważny m.in. wtedy, gdy:

- w stanie wyłączającym świadome lub swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli, czyli np. stan zdrowia osoby składającej testament był tak ciężki, że domniemywać można, iż  w zasadzie nie wiedziała co mówi, czy pisze,

- pod wpływem groźby, np. gdy osoba mająca dostać spadek groziła nożem osobie sporządzającej testament, by zapisała jej większą część majątku,

REKLAMA

- pod wpływem błędu (ale tylko wtedy, gdy istnieje wiarygodne przypuszczenie, że gdyby spadkodawca nie był pod wpływem błędu to nie sporządziłby testamentu o danej treści).

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Należy jednak pamiętać, że skutecznie ważność testamentu można podważyć jedynie przez trzy lata, od dnia, w którym osoba mająca interes w podważeniu ważności testamentu, dowiedziała się o przyczynie nieważności testamentu, nie później niż w ciągu dziesięciu lat od otwarcia spadku. Zatem w sytuacji, gdy mamy jakiekolwiek wątpliwości co do ważności przedłożonego nam przez krewnych testamentu rozsądnie byłoby udać się do adwokata, który przeanalizuje dokładnie, czy istnieje możliwość, że testament jest nieważny. Nieważność testamentu może natomiast skutkować tym, iż podział majątku między krewnymi będzie zdecydowanie inny od tego przedstawionego w testamencie.

Formy sporządzenia testamentu

Podkreślenia wymaga, iż polskie prawo cywilne wskazuje na dwie formy sporządzenia testamentu, jest to forma zwykła i forma szczególna. Forma szczególna może być zastosowana jedynie wtedy, gdy pozwalają na to przepisy prawa, w innym wypadku testament w formie szczególnej nie będzie ważny. Można zatem wysnuć generalną zasadę, iż testament sporządza się w formie zwykłej, a jedynie w szczególnie uzasadnionych przypadkach może być sporządzony w formie szczególnej.

Do testamentów w formie zwykłej zalicza się:

  • TESTAMENT RĘCZNY (HOLOGRAFICZNY) – jest to testament pisemny sporządzony przez osobę chcącą rozporządzić swoim majątkiem na wypadek śmierci, jednakże testament taki musi być sporządzony odręcznie, niedopuszczalne jest wydrukowanie ostatniej woli na komputerze i jedynie go podpisanie, nikt nie może też podpisać się za osobę sporządzającą testament. Nieważny byłby też testament, który byłby sporządzony pisemnie przez kogoś innego, a jedynie podpisany przez spadkodawcę. Nie jest tu ważny materiał, na którym sporządzono testament, może to być zarówno kartka wyrwana z zeszytu, a także elegancki sztywny papier. Kluczowe jest tutaj odręczne pismo, podpis i data. Co ważne, jakiekolwiek dopiski dokonane pod podpisem nie są w żadnym wypadku wiążące. Jeśli chodzi o datę, ma ona znaczenie jedynie przy wątpliwościach dot. zdolności spadkodawcy do sporządzenia testamentu, samej treści testamentu, czy w sytuacji, gdy spadkodawca sporządził kilka testamentów. Jeśli nie ma takich wątpliwości w tych kwestiach to testament będzie ważny mimo braku zapisania w nim daty.

Jest to dość częsty rodzaj testamentu stosowany przez testatorów (osób sporządzających testament), gdyż jego sporządzenie jest w zasadzie bezpłatne i nie wymaga angażowania w to osób trzecich. Jednakże łatwo popełnić błąd, który skutkować może tym, że ostatnia wola spadkodawcy nie będzie wypełniona w zgodzie z treścią testamentu. Dlatego też rozsądne wydaje się skonsultowanie napisanego testamentu z doświadczonym adwokatem - wtedy można mieć pewność, że wszystkie zapisy będą po śmierci ważne i zostaną wykonane.

  • TESTAMENT URZĘDOWY (ALLOGRAFICZNY) – jest to testament, który sporządzany jest ustnie w obecności urzędnika i dwóch świadków. Jednakże przepisy określają dokładnie  jaki urzędnik może być obecny przy sporządzeniu tego typu testamentu, może to być wójt, burmistrz, prezydent miasta, starosta, marszałek województwa, sekretarz gminy albo kierownik urzędu stanu cywilnego. Nie mogą to być zastępcy wymienionych urzędników. Testament sporządzony przed innym urzędnikiem będzie nieważny. Nie może mieć też miejsca sytuacja, w której urzędnik działa przez pełnomocnika, musi dokonać czynności osobiście. Ustne oświadczenie spadkodawcy spisywane jest w protokole, który opatrzony jest datą, a następnie jest odczytywany spadkodawcy w obecności świadków. Protokół taki podpisuje spadkodawca oraz osoba, wobec której wola została oświadczona (urzędnik) oraz świadkowie. Co ważne, osoby głuche lub nieme nie mogą sporządzić testamentu w takiej formie.

Jeśli chodzi o świadków obecnych przy sporządzeniu testamentu alograficznego, muszą to być osoby mające pełną zdolność do czynności prawnych, nie mogą być głuche lub nieme, a także niepiśmienne. Świadek musi porozumiewać się językiem, w którym złożone jest oświadczenie woli. Co ważne, świadkiem nie może być osoba skazana prawomocnym wyrokiem za składanie fałszywych zeznań, ani małżonek testatora, jego krewni i powinowaci pierwszego i drugiego stopnia (m.in. dzieci) oraz osoby pozostające z nim w stosunku przysposobienia. Taki sam zakaz odnosi się do osób, które mają otrzymać na mocy testamentu jakąkolwiek korzyść.

Zatem podsumowując, ważny testament urzędowy musi spełniać wszystkie wymogi formalne- oświadczenie woli testatora musi być złożone ustnie w obecności odpowiedniego urzędnika i świadków, a protokół z tej czynności podpisany musi być przez osoby biorące w niej udział.

Ten rodzaj testamentu najczęściej jest sporządzany w sytuacji, gdy osoba mająca złożyć oświadczenie ostatniej woli nie jest w stanie (np. ze względu na stan zdrowia) już pisać, ale nadal jest w pełni świadoma.

Wśród testamentów wyróżniamy też testament notarialny- testament sporządzony przez notariusza w formie aktu notarialnego. Spadkodawca poniekąd dyktuje w obecności notariusza swoją ostatnią wolę w kancelarii notarialnej (wyjątkowo np. w przypadku choroby- może być poza lokalem, wtedy notariusz może przyjechać do mieszkania osoby chcącej złożyć testament). Notariusz potwierdza tożsamość testatora i sprawdza czy ma on zdolność testowania- zdolność do rozporządzenia swoim majątkiem na wypadek śmierci - czy jego świadomość nie jest ograniczona, czy nie jest ubezwłasnowolniony itp.

Jak wspominano, oprócz testamentów w formie zwykłej wyróżniamy też testamenty szczególne: testament ustny, podróżny i wojskowy. Z uwagi na fakt, że to najczęściej sporządzany jest testament ustny, zostanie on szerzej opisany.

  • TESTAMENT USTNY – jest to testament sporządzany w obecności co najmniej trzech świadków. Taka forma testamentu dopuszczalna jest jedynie wtedy, gdy istnieje obawa rychłej śmierci osoby chcącej rozporządzić swym majątkiem lub jeżeli sporządzenie testamentu w formie zwykłej jest szczególnie utrudnione. Aby tego typu testament był ważny, jego postanowienia muszą być spisane przed upływem roku od jego sporządzenia przez świadka lub osobę trzecią wraz z podaniem miejsca i daty sporządzenia testamentu ustnego, a pismo to musi podpisać spadkodawca i co najmniej dwóch świadków. Testament ustny można też potwierdzić poprzez złożenie zgodnego potwierdzenia przez wszystkich obecnych świadków przed sądem w ciągu pół roku od otwarcia spadku, czyli od daty śmierci osoby, która sporządziła testament.

Jeśli chodzi o warunki formalne - świadkowie przy sporządzaniu tego rodzaju testamentu muszą mieć zdolność do czynności prawnych- muszą być pełnoletni i nieubezwłasnowolnieni, nie mogą być głuchoniemi i muszą potrafić czytać i pisać. Bardzo częstym błędem jest powoływania jako świadków osób, które na mocy testamentu mają otrzymać jakąkolwiek korzyść, czy krewnych. Wtedy testament będzie nieważny, gdyż świadkiem nie może być osoba, która miałaby otrzymać korzyści po spadkodawcy, a także świadkiem nie może być krewny spadkodawcy tj. małżonek/małżonka oraz krewny i powinowaty pierwszego i drugiego stopnia, czy osoba pozostająca w stosunku przysposobienia.

Pamiętać trzeba też, że testament ustny traci swoją moc prawną po 6 miesiącach od ustania okoliczności, które uzasadniały niedopełnienie zachowania formy testamentu zwykłego.

Podsumowując, na ważność testamentu wpływają przede wszystkim warunki formalne, które muszą być spełnione, by był on ważny w świetle prawa. Wady testamentu powodują zazwyczaj jego nieważność, co w konsekwencji pozwala na skuteczne jego podważenie. Dlatego też warto skonsultować się z doświadczonym adwokatem, który doradzi w kwestii spisania ostatniej woli i zadba, by była ona spełniona zgodnie z intencjami spadkodawcy.

Niektóre wady testamentów można wykryć na pierwszy rzut oka, inne mogą wiązać się z długotrwałym postępowaniem sądowym.

Jak już wspominano, najczęstszymi wadami testamentu to np. sporządzenie testamentu wspólnego, czyli w sytuacji, gdy testament sporządzili razem np. małżonkowie i razem podpisali się pod swoją ostatnią wolą, czy brak podpisu pod testamentem własnoręcznym. W naszej praktyce często spotykamy takie przypadki.

Wspomnieć trzeba też o opatrzenie testamentu w datę, nie jest to warunek konieczny, jednak może mieć znaczenie w sytuacji, gdy osoba chcąca podważyć testament będzie powoływać się na niepoczytalność lub brak świadomości testatora, wtedy data będzie kluczowa, gdyż wiadomo będzie jaki w tym okresie był dokładny stan testatora.

Warto także dysponować próbkami pisma spadkodawcy np. listy, zwłaszcza wtedy, gdy podważana będzie oryginalność testamentu. Wtedy w postępowaniu opinię przeprowadza biegły z dziedziny piśmiennictwa, która stwierdzi, czy rzeczywiście testament sporządził zmarły.

Nie można zapomnieć też o świadkach obecnych przy sporządzaniu testamentu, bliscy często zapominają, że nie mogą oni zazwyczaj być świadkami sporządzenia takiego dokumentu swoich krewnych, gdyż przeważnie otrzymają korzyść na mocy tego testamentu, a to powoduje jego nieważność. Trzeba dokładnie przeanalizować przepisy, by nie narazić się na możliwość podważenia testamentu.

Jak opisywano powyżej, testament jest nieważny i będzie nadawał się do podważania też wtedy, gdy był sporządzony w stanie wyłączającym świadome i swobodne powzięcie decyzji, pod wpływem błędu lub pod wpływem groźby. Z brakiem świadomości testatora mamy do czynienia, gdy nie potrafi on, czy to ze względu na zły stan zdrowia, czy chorobę decydować o swoim postępowaniu, wtedy można łatwo zmusić taką osobę do napisania testamentu. Najczęściej taki stan określa się na podstawie dokumentacji medycznej i robi to w postępowaniu sądowym biegły, który sporządza opinię. Trzeba pamiętać, że nie każda choroba testatora skutkuje od razu nieważnością testamentu, często dopiero sporządzenie testamentu przy nasilających się objawach choroby będzie dopiero możliwością do podważenia testamentu. Jeśli brak odpowiedniej dokumentacji medycznej, biegły może też oprzeć się na zeznaniach świadków, którzy mieli do czynienia z testatorem za życia.

Sprawy o podważenie testamentu to sprawy zazwyczaj niezwykle trudne, więc warto zasięgnąć pomocy profesjonalnego adwokata, który zajmie się sprawą.

O sporządzeniu testamentu powinien myśleć każdy, kto jest pełnoletni i ma pełną zdolność do czynności prawnych oraz jeśli posiada jakikolwiek majątek. Jednak warto skonsultować jego sporządzenie z adwokatem, który doradzi i zagwarantuje, że ostatnia wola zostanie spełniona zgodnie z intencją spadkodawcy, co pozwoli na zabezpieczenie interesów osób najbliższych.

Kancelaria Adwokacka Koschel - Sturzbecher
http://zachowekpoznan.pl/

Zapisz się na newsletter
Najlepsze artykuły, najpoczytniejsze tematy, zmiany w prawie i porady. Skoncentrowana dawka wiadomości z różnych kategorii: prawo, księgowość, kadry, biznes, nieruchomości, pieniądze, edukacja. Zapisz się na nasz newsletter i bądź zawsze na czasie.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Nowelizacja kodeksu pracy: Przeliczenie stażu a nowy typ zaświadczeń i wniosków [2026 r. - 2028 r.]

Kto składa wnioski i otrzymuje zaświadczenia z ZUS? Pracownicy, którzy będą mieli 2 lata na wdrożenie najnowszego przywileju z Kodeksu Pracy. Polega on na ponownym przeliczeniu okresu zatrudnienia poprzez uwzględnienie w nim umów cywilnoprawnych i prowadzenia własnej firmy. Np. w 2026 r. pracodawca doliczy pracownikowi do okresu zatrudnienia (staż pracy) 4 lata przepracowane na umowie zlecenia z okresu studiów w 2018 r. Dzięki temu będzie miał dłuższy urlop (26 dni a nie 20 dni) czy wyższą odprawę. UWAGA! Pracodawca nie załatwi dokumentów niezbędnych do przeliczenia stażu pracy za pracownika. Musi mieć dokument (zaświadczenie) będący podstawą prawną. To wystawia ZUS tylko na wniosek pracownika.

Kredyty hipoteczne oparte na WIBOR: Kontrowersje, stanowisko TSUE i analiza potencjalnego powództwa o usunięcie „wadliwego” wskaźnika

W 2025 roku kredyty hipoteczne w Polsce pozostają silnie uzależnione od wskaźnika WIBOR (Warsaw Interbank Offered Rate), który determinuje oprocentowanie zmiennych rat kredytu lub pożyczki. Według danych z lipca 2025 r., WIBOR 3M wynosi 4,96%, a WIBOR 6M – 4,79%, co po serii obniżek stóp procentowych NBP (ostatnia we wrześniu o 0,25 pp.) przyniosło ulgę kredytobiorcom. Prognozy wskazują na potencjalny dalszy spadek do ok. 4,18% w ciągu najbliższych miesięcy, co mogłoby obniżyć raty o 60-70 zł przy umowie kredytu opiewającej na 400 tys. zł.

Ustawa o zawodzie psychoterapeuty: szansa na zmianę czy kolejny chaos?

Czy ustawa o zawodzie psychoterapeuty uporządkuje rynek i zwiększy bezpieczeństwo pacjentów, czy raczej wprowadzi dodatkowy chaos? O tym, jakie szanse i zagrożenia wiążą się z projektowanymi zmianami, opowiada dr hab. Łukasz Gawęda, prof. IP PAN, psycholog i badacz mechanizmów zaburzeń psychicznych.

Widmo bankructwa wisi nad polskimi firmami. Co trzeci przedsiębiorca obawia się zamknięcia biznesu

Dużo firm w Polsce boi się dziś, że ich klienci nie zapłacą na czas – wynika z najnowszego raportu. Zatory płatnicze pochłaniają tygodniowo nawet kilkanaście godzin pracy i kosztują firmy utratę płynności, reputacji i szans rozwojowych. Aż 30% przedsiębiorstw z sektora MŚP przyznaje, że w perspektywie dwóch lat ryzykuje upadłość.

REKLAMA

Przeprowadzka dla niższych podatków? Możesz nieświadomie zmienić prawo spadkowe i narazić rodzinę na kłopoty

Coraz więcej Polaków wybiera Cypr, Maltę czy Dubaj, by obniżyć podatki. Ale mało kto zdaje sobie sprawę, że taka decyzja może diametralnie zmienić zasady dziedziczenia majątku. Różnica między rezydencją podatkową a miejscem zwykłego pobytu w prawie spadkowym sprawia, że nieprzemyślana zmiana może kosztować rodzinę lata sporów i ogromne pieniądze.

Senat: Licytacja elektroniczna mieszkania przez komornika. To standard jeszcze w tym roku

Zasadą staje się bowiem licytacja elektroniczna nieruchomości przez komornika. Ustawa nowelizująca odpowiednio kodeksu postępowania cywilnego jest w Senacie.

Kancelaria, która słucha i sprzedaje - jak budować nowoczesną markę w zgodzie z wartościami?

Marketing kancelarii to nie fast food. Budowanie marki kancelarii to proces na lata. Przemyślana i wdrażana na bieżąco strategia, długoterminowe i krótkoterminowe plany, odpowiednio dobrane narzędzia - brzmi jak wyzwanie. Czy to się opłaca?

Jest decyzja! 10 listopada dniem wolnym od pracy. Jednak nie dla wszystkich

Premier zdecydował, że 10 listopada 2025 roku będzie dniem wolnym od pracy dla urzędników państwowych. Dzięki tej decyzji pracownicy służby cywilnej będą mieli czterodniowy weekend, który potrwa od soboty 8 listopada do wtorku 11 listopada, czyli Narodowego Święta Niepodległości. Oto szczegóły.

REKLAMA

Rzecznik Generalny TSUE przeciwny podważaniu metody wyznaczania WIBOR. Nie będzie masowego kwestionowania wszystkich umów z WIBOR-em

W większości sporów sądowych o WIBOR konsumenci zarzucają bankom, że nie wskazały w umowie metody ustalania WIBOR. Kategoryczna opinia Rzecznika Generalnego Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, w tym zakresie znacząco zmniejsza szanse konsumentów na skuteczne podważenie WIBOR w swoich umowach kredytowych – piszą radca prawny Bartłomiej Rybicki oraz radca prawny Bartłomiej Ślażyński z Kancelarii Radców Prawnych Anety Ciechowicz-Jaworskiej i Bartłomieja Ślażyńskiego.

Bon kaucyjny za zwrócone butelki i puszki? MKiŚ: to zgodne z prawem ale tylko gdy bon da się wymienić na pieniądze przez co najmniej 1 miesiąc

Ministerstwo Klimatu i Środowiska w komunikacie z 16 września 2025 r. poinformowało, że Polskie przepisy o systemie kaucyjnym jednoznacznie wskazują, że przy zwrocie opakowania ze znakiem kaucji, osobie zwracającej butelkę lub puszkę należy się zwrot w formie pieniężnej (np. w gotówce albo na kartę). Dopuszczalne prawnie jest jednak wydanie (np. przez automat) bonu lub kuponu, z kwotą kaucji - o ile taki druk da się łatwo spieniężyć i będzie on ważny przynajmniej miesiąc.

REKLAMA