Jak rozpoznać profesjonalnego pośrednika w obrocie nieruchomościami?

Świadczenie usług pośrednictwa w obrocie nieruchomościami regulują następujące przepisy:

• ustawa z 21 sierpnia 1997 roku o gospodarce nieruchomościami (DzU z 2004 r. nr 261, poz. 2603 z późn. zm.),

• ustawa z 2 lipca 2004 roku o swobodzie działalności gospodarczej (DzU z 2007 r. nr 155, poz. 1095 z późn. zm.),

• rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 15 lutego 2008 roku w sprawie nadawania uprawnień i licencji zawodowych w dziedzinie gospodarowania nieruchomościami (DzU nr 31, poz. 189 z późn. zm.),

• rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 21 września 2004 roku w sprawie obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej pośrednika w obrocie nieruchomościami (DzU nr 207, poz. 2113),

• rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 17 kwietnia 2008 roku w sprawie stałego doskonalenia zawodowego przez rzeczoznawców majątkowych, pośredników w obrocie nieruchomościami oraz zarządców nieruchomości (DzU nr 80, poz. 475 z późn. zm.),

• rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 11 stycznia 2008 roku w sprawie postępowania z tytułu odpowiedzialności zawodowej rzeczoznawców majątkowych, pośredników w obrocie nieruchomościami oraz zarządców nieruchomości (DzU nr 11, poz. 66),

• Standardy zawodowe pośredników w obrocie nieruchomościami komunikat Ministra Infrastruktury z 18 marca 2009 roku w sprawie uzgodnienia standardów zawodowych pośredników w obrocie nieruchomościami (Dz. Urz. MI nr 3, poz. 14) wydane na podstawie art. 181 ust. 5 ustawy o gospodarce nieruchomościami.

W świetle tych przepisów pośrednikiem w obrocie nieruchomościami jest osoba fizyczna posiadająca licencję zawodową nadaną w trybie przepisów ustawy o gospodarce nieruchomościami (art. 179 ust. 2 ww. ustawy), tzn. pośrednikiem jest wyłącznie osoba, która z pozytywnym wynikiem przeszła postępowanie kwalifikacyjne przed Państwową Komisją Kwalifikacyjną.

Takiej osobie minister właściwy do spraw budownictwa, gospodarki przestrzennej i mieszkaniowej wydaje świadectwo nadania licencji zawodowej w zakresie pośrednictwa w obrocie nieruchomościami (§ 43 rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie nadawania uprawnień i licencji zawodowych w dziedzinie gospodarowania nieruchomościami).

Osoba ubiegająca się o nadanie licencji zawodowej powinna (art. 182 ustawy o gospodarce nieruchomościami):
• posiadać pełną zdolność do czynności prawnych,
• nie być karana za przestępstwa przeciwko mieniu, dokumentom, za przestępstwa gospodarcze, za fałszowanie pieniędzy, papierów wartościowych, znaków urzędowych, za składanie fałszywych zeznań oraz za przestępstwa skarbowe;
• posiadać wyższe wykształcenie;
• ukończyć studia podyplomowe w zakresie pośrednictwa w obrocie nieruchomościami lub studia wyższe, których program uwzględnia co najmniej minimalne wymogi programowe dla studiów podyplomowych w zakresie pośrednictwa w obrocie nieruchomościami;
• odbyć praktykę zawodową w zakresie pośrednictwa w obrocie nieruchomościami.

Osoby posiadające licencję zawodową podlegają wpisowi do centralnego rejestru pośredników nieruchomościami prowadzonego przez ministra właściwego do spraw budownictwa, gospodarki przestrzennej i mieszkaniowej (art. 193 ustawy o gospodarce nieruchomościami) - czyli aktualnie przez Ministra Infrastruktury .

Należy podkreślić, że dopiero data wpisu do rejestru jest datą, od której osoba posiadająca stwierdzone świadectwem kwalifikacje ma prawo wykonywania usług zawodowych (§ 46 rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie nadawania uprawnień i licencji zawodowych w dziedzinie gospodarowania nieruchomościami).

Zgodnie z art. 180 ust. 1 ustawy o gospodarce nieruchomościami pośrednictwo w obrocie nieruchomościami polega na zawodowym wykonywaniu czynności zmierzających do zawarcia przez inne osoby umów:
• nabycia lub zbycia praw do nieruchomości,
• nabycia lub zbycia własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego, spółdzielczego prawa do lokalu użytkowego lub prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej,
• najmu lub dzierżawy nieruchomości lub ich części,
• oraz innych umów mających za przedmiot prawa do nieruchomości lub ich części.

Ponadto pośrednik może również sporządzać ekspertyzy i opracowania, a także świadczyć usługi doradcze w zakresie rynku nieruchomości.

Pośrednik może wykonywać czynności należące do zakresu jego obowiązków osobiście lub z pomocą innych osób działających pod jego nadzorem, ponosząc za nich odpowiedzialność zawodową. Tak, więc pośrednik w obrocie nieruchomościami może wykonywać swój zawód jako przedsiębiorca prowadzący biuro obrotu nieruchomościami lub w ramach stosunku pracy lub umowy cywilnoprawnej u przedsiębiorcy prowadzącego działalność w omawianym zakresie, przy czym nie może łączyć tych obydwu form wykonywania zawodu.

Przepis art. 181 ust. 3 ustawy o gospodarce nieruchomościami zobowiązuje pośredników do zawarcia ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej (OC) za szkody wyrządzone w związku z wykonywaniem zawodu.

Zakres tego ubezpieczenia powinien obejmować ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnej za szkody wyrządzone przez pośrednika w związku z wykonywaniem czynności pośrednictwa oraz ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnej za szkody wyrządzone przez osoby działające pod nadzorem pośrednika.

Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Finansów w sprawie obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej pośrednika w obrocie nieruchomościami, minimalna suma gwarancyjna ubezpieczenia OC, w odniesieniu do jednego zdarzenia oraz wszystkich zdarzeń, których skutki są objęte umową ubezpieczenia OC, wynosi równowartość w złotych 25 000 euro.

Wszystkie czynności zawodowe wykonywane przez pośrednika muszą być zgodne z zasadami wynikającymi z przepisów prawa oraz standardów zawodowych, ze szczególną starannością właściwą dla zawodowego charakteru tych czynności oraz zasadami etyki zawodowej.

Pośrednik zawsze powinien się również kierować zasadą ochrony interesu osób, na których rzecz działa (art. 181 ust. 1 ustawy o gospodarce nieruchomościami).

Ostatnio zaktualizowane „Standardy zawodowe pośredników w obrocie nieruchomościami” stanowiące reguły postępowania przy wykonywaniu zawodu pośrednika w obrocie nieruchomościami zostały ogłoszone w Dzienniku Urzędowym Ministra Infrastruktury Nr 3, poz. 14 i weszły w życie 23 kwietnia 2009 roku. Standardy zawodowe zostały uchwalone w celu zapewnienia bezpieczeństwa zawieranym transakcjom, czym służą ochronie interesów konsumentów.

Można się z nimi zapoznać na stronie internetowej Polskiej Federacji Rynku Nieruchomości, jak również na stronie Ministerstwa Infrastruktury.

Ponadto, przy Ministrze Infrastruktury działa Komisja Odpowiedzialności Zawodowej, która m.in. zapewnia obiektywną ocenę skarg na działalność osób, którym nadano licencje zawodowe w zakresie pośrednictwa w obrocie nieruchomościami.

Zakres czynności pośrednictwa w obrocie nieruchomościami określa umowa pośrednictwa, która wymaga formy pisemnej pod rygorem nieważności (art. 180 ust. 3 ustawy o gospodarce nieruchomościami). Umowa ta powinna w szczególności zawierać:
• dane pośrednika w obrocie nieruchomościami odpowiedzialnego zawodowo za jej wykonanie,
• numer jego licencji zawodowej,
• oświadczenie o posiadanym ubezpieczeniu odpowiedzialności cywilnej za szkody wyrządzone w związku z wykonywaniem czynności pośrednictwa w obrocie
nieruchomościami.

W obrocie nieruchomościami funkcjonują w zasadzie dwa rodzaje umów pośrednictwa:
• umowa typu otwartego,
• tzw. umowa na wyłączność.

Umowy otwarte nie mają określonego terminu ich wykonania. Pośrednik zobowiązuje się w nich do wykonywania czynności pośrednictwa, a zamawiający do wypłacenia
wynagrodzenia, jeśli dojdzie do transakcji w wyniku podjętych przez pośrednika czynności.

Umowa ta nie wyklucza zawarcia przez zamawiającego podobnych umów z innymi podmiotami pośredniczącymi w obrocie nieruchomościami.

Natomiast umowa na wyłączność przyznaje pośrednikowi wyłączne prawo do oferowania danej nieruchomości jako przedmiotu transakcji.

Wysokość wynagrodzenia za wykonane czynności w zakresie pośrednictwa w obrocie nieruchomościami powinna być określona w umowie pośrednictwa. Jeśli nie, to pośrednikowi przysługuje wynagrodzenie zwyczajowo przyjęte w danych stosunkach (art. 180 ust. 5 ustawy o gospodarce nieruchomościami).

Źródło: UOKiK

Oprac. Paweł Huczko