Jaka jest procedura stosowania tymczasowego aresztowania?

Kto orzeka o tymczasowym aresztowaniu?

Zastosowanie tymczasowego aresztowania zawsze należy do sądu, niezależnie od tego czy postępowania karne jest na etapie postępowania przygotowawczego czy też na etapie postępowania sądowego.

W przypadku postępowania sądowego orzeka sąd prowadzący sprawę, zaś w przypadku postępowania przygotowawczego – sąd rejonowy właściwy dla miejsca prowadzenia sprawy. Wyjątkowo w razie sytuacji niecierpiącej zwłoki może to też być inny sąd rejonowy. Naturalnie w postępowaniu przygotowawczym sąd orzeka nie sam z siebie – a wyłącznie na pisemny wniosek prokuratora.

Warunki wydania decyzji o tymczasowym aresztowaniu

Aby wydana została decyzja o zastosowaniu tymczasowego aresztowania wobec danej osoby, musi ona mieć uprzednio przedstawione zarzuty. To oznacza, że taka osoba musi mieć status podejrzanego (w postępowaniu przygotowawczym) lub oskarżonego (w postępowaniu sądowym).

W przedmiocie orzeczenie tego środka sąd orzeka na posiedzeniu po uprzednim przesłuchaniu podejrzanego/oskarżonego, chyba, że jest to niemożliwe z powodu jego ukrywania się lub jego nieobecności w kraju. Zatem warunkiem formalnym jest zwołanie przez sąd posiedzenia.

Kwestia posiadania obrońcy i jego udziału

Oskarżony lub podejrzany ma prawo posiadać obrońcę, z tym że trzeba podkreślić, iż przepis art. 249 § 1 Kodeksu postępowania karnego stwierdza, iż zawiadomienie obrońcy o terminie przesłuchania nie jest obowiązkowe, chyba że oskarżony o to wnosi, a nie utrudni to przeprowadzenia czynności. Wówczas zawiadamia się obrońcę o terminie posiedzenia (przeważnie jest to zawiadomienie w trybie “nagłym” za pomocą faksu lub telefonu)

Niezależnie od powyższego – obrońcę dopuszcza się do udziału w posiedzeniu, jeżeli się stawi (czyli np. nie był zawiadamiany o terminie posiedzenia, ale sam się o nim dowiedział w sekretariacie sądu lub od rodziny zatrzymanego)

Z kolei prokuratora zawsze zawiadamia się o posiedzeniu (co pokazuje “nierówność broni” stron”), natomiast również jego niestawiennictwo nie blokuje prowadzenia posiedzenia.

Postanowienie sądu i jego zaskarżalność

W przedmiocie stosowanie lub niestosowania wszelkich środków zapobiegawczych (a więc także naturalnie – aresztu) sąd zawsze wydaje postanowienie.

Przedmiotowe postanowienie jest zaskarżalne w drodze zażalenia, które można złożyć w terminie 7 dni od ogłoszenia postanowienia. Zażalenie to składa się do sądu wyższej instancji, ale zawsze za pośrednictwem sądu, który wydał zaskarżone postanowienie. Zażalenie to jest bezpłatne i przysługuje stronom postępowania (tj. zarówno oskarżonemu/podejrzanemu i jego obrońcy, jak i prokuratorowi)

Zobacz: Areszt tymczasowy jako ostateczny środek zapobiegawczy