Wybory parlamentarne w 1989 r.

Były one wynikiem kompromisu przy Okrągłym Stole. Zgodnie z porozumieniem wybory do Sejmu miały być jedynie w części demokratyczne. Z 460 mandatów w Sejmie, jedynie 161 miałoby obsadzony na podstawie demokratycznej formuły. Mogły o nie rywalizować wszystkie partie. Reszta mandatów miała przypaść PZPR oraz partiom koalicyjnym, tj. Zjednoczonemu Stronnictwu Ludowemu oraz Stronnictwu Demokratycznemu.

Z kolei wyboru do dopiero co tworzonego Senatu, miały być w pełni demokratyczne. Do obsadzenia było 100 mandatów senatorskich.

Kampania wyborcza Solidarności, która została ponownie zalegalizowana w kwietniu 1989 r., była prowadzona w oparciu o Komitet Obywatelski "Solidarność", powstały jeszcze w grudniu 1988 r.

Na potrzeby kampanii opozycja przyjęła strategię wyborczą, przyjmując zasadę, iż o jeden mandat parlamentarny może walczyć tylko jeden kandydat Komitetu Obywatelskiego "Solidarność". Dlatego też w wyborach do Sejmu wystawionych zostało 161 kandydatów, zaś o mandaty senatorów ubiegało się 100 osób.

Kampania Solidarności była prowadzona z rozmachem i pomysłem. Niemal każdy kandydat Komitetu Obywatelskiego prezentował się na zdjęciu z Lechem Wałęsą.

Zobacz również: Wybory parlamentarne w 1991 r.

Pierwsza tura wyborów odbyła się 4 czerwca oraz zakończyła się przygniatającym zwycięstwem Solidarności. W części demokratycznej wyborów, do której została dopuszczona opozycja, Komitet Obywatelski zdobył 160 mandatów do Sejmu, pozostawiając jeden mandat nieobsadzony. Z kolei na 100 mandatów senatorskich, Solidarność obsadziła w pierwszej turze 92.

Zwycięstwo wyborcze Solidarności zostało potwierdzone w drugiej turze wyborów, która odbyła się 18 czerwca. Komitet Obywatelski zdołał obsadzić ostatni mandat do Sejmu, zdobył również 7 dodatkowych mandatów senatorskich. Na 100 miejsc w Senacie opozycja obsadziła 99, pozostawiając jeden dla kandydata niezależnego.

Pomimo zwycięstwa Solidarność nie zdobyła większości w Sejmie, co wynikało z faktu, iż większość mandatów sejmowych nie była obsadzana zgodnie z zasadami demokracji. W wyniku wyborów Komitet Obywatelski obsadził w Sejmie 161 mandatów, czyli wszystkie z wyboru demokratycznego. Klub sejmowy PZPR zdobył 173 mandaty. ZSL oraz SD dysponowały odpowiednio 76 oraz 27 mandatami.

Pomimo tego Solidarność uzyskała możliwość utworzenia własnego rządu. Wynikało to z faktu, iż ZSL i SD, dotąd wierni koalicjanci PZPR przeszli na stronę opozycji, tworząc tym samym niezbędną do rządzenia większość. 24 sierpnia 1989 r. powołany został rząd premiera Tadeusza Mazowieckiego.

Zobacz również serwis: Wybory parlamentarne