Tematy - Dział spadku, Zachowek - INFOR.PL

Zapisz się na newsletter

Wpisz poprawny e-mail

Komu przysługuje zachowek, czym jest niegodność dziedziczenia i jak przeprowadzić umowny dział spadku? W poradniku wszystko o zachowku i dziale spadku.

Małżonek i inne osoby bliskie spadkodawcy, które mieszkały z nim do dnia jego śmierci, są uprawnione do korzystania w dotychczasowym zakresie z mieszkania i urządzenia domowego. Jest to możliwe przez okres trzech miesięcy od otwarcia spadku, czyli chwili śmierci spadkodawcy.

Do działu spadku nie jest konieczne postanowienie sądu. Gdy spadkobiercy są zgodni co do sposobu podziału, mogą sporządzić odpowiednią umowę - umowę o dział spadku.

Sporządzając testament przed notariuszem, warto pamiętać, że nawet jeśli zapiszesz cały majątek jednej osoby, jest krąg osób uprawnionych do tzw. zachowku. Co to jest? Kto jest do niego uprawniony? I wreszcie, w jakich sytuacjach osoba zostanie pozbawiona tego uprawnienia?

REKLAMA

Sejm pracuje nad nowelizacją kodeksu cywilnego. Zmiany mają dotknąć również przepisów prawa spadkowego. Jak regulowana jest kwestia dziedziczenia testamentowego aktualnie, a co przyniosą zmiany?

Otrzymałem od rodziców dom w drodze darowizny. Czy moje rodzeństwo może po śmierci rodzica dochodzić ode mnie zachowku? Jaka jest zależność między darowizną o zachowkiem?

Spadkodawca może w testamencie pozbawić zstępnych, małżonka i rodziców zachowku

Jeżeli spadkobiercy ustawowi zostali pozbawieni w testamencie jakiegokolwiek udziału w spadku, mają prawo dochodzić od spadkobierców wypłacenia zachowku. Na rzecz zachowku uprawnieni muszą jednak zaliczyć darowizny otrzymane od spadkodawcy, oraz ewentualne zapisy w testamencie. W niektórych przypadkach zachowek przysługuje również spadkobiercom ustawowym – jeśli masa spadkowa była znacząco uszczuplona przez darowizny spadkodawcy na rzecz osób trzecich.

REKLAMA

Dział spadku polega na określeniu wartości całego majątku i jego podziale pomiędzy poszczególnych spadkobierców.

Wprowadzone zmiany w prawie spadkowym umożliwiają osobie sporządzającej testament przekazanie konkretnych składników swojego majątku poszczególnym osobom. Zmiana ma na celu ułatwienie dziedziczenia, stwarzając możliwości nie istniejące do tej pory w polskim prawie.

Spadkobiercy mogą dokonać działu spadku umownie lub w sądzie. W przypadku działu gospodarstwa rolnego sąd bada czy podział nie jest sprzeczny z zasadami prawidłowej gospodarki rolnej.

Zachowek przysługuje najbliższym krewnym spadkodawcy, którzy ze względu na ustanowienie innej osoby spadkobiercą testamentowym w praktyce zostali pozbawieni swoich praw. Jeżeli nie otrzymaliśmy należnego nam zachowku, możemy wnieść do sądu odpowiedni pozew.

Zachowkiem określa się uprawnienie przysługujące zstępnym (dzieciom), małżonkowi i rodzicom na wypadek pominięcia ich przez spadkodawcę w testamencie, a więc całkowitego albo częściowego wydziedziczenia.

Mediacja ma swoje szczególne zastosowanie w rozwiązywaniu spraw majątkowych. Wchodzi ona w zakres tzw. mediacji cywilnych - sprawy kierowane do mediacji przez wydziały cywilne sądów lub na wniosek stron.

Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 17 czerwca 2010 r. stwierdził, że wierzyciel może zaskarżyć zgodny wniosek dłużnika oraz pozostałych uczestników postępowania o podział majątku wspólnego, dział spadku i zniesienie współwłasności, jeżeli w wyniku uwzględnienia tego wniosku przedmioty majątkowe objęte podziałem zostały nabyte przez uczestników niebędących dłużnikami.

Gdy spadkobierców jest kilku, muszą podzielić się majątkiem otrzymanym w spadku. Podziału można dokonać przed notariuszem lub gdy dochodzi do sporów - na drodze sądowej.

W wypadku śmierci bliskiej osoby, jej prawa i obowiązki przechodzą automatycznie na spadkobierców. Ale aby mogli oni udowodnić swoje prawa potrzebne jest postanowienie sądu o stwierdzeniu nabycia spadku, w którym określa on, kto i co dziedziczy po zmarłym.

Wydziedziczenie rozumie się jako wyłączenie członków najbliższej rodziny od dziedziczenia. Wydziedziczenie oznacza sytuację, w której osoba uprawniona do otrzymania należnego jej zachowku zostaje pozbawiona przez spadkodawcę możliwości jego otrzymania.

Zachowek ma na celu zrekompensować najbliższym spadkodawcy pominięcie ich w testamencie. Jest świadczeniem pieniężnym, należącym do długów spadkowych, uzyskiwanym od spadkobiercy i przeznaczonym dla najbliższych krewnych.

Pozbawić spadku może zarówno spadkodawca przez pominięcie w testamencie, jak i spadkobiercy na drodze sądowej. Warto pamiętać, że nie zawsze pozbawienie spadku krewnych jest możliwe.

Żona może wydziedziczyć w testamencie męża, który uporczywie nie dopełnia obowiązków rodzinnych i na odwrót. Pozbawienie zachowku może nastąpić tylko w testamencie.

Wydziedziczenie, wbrew potocznemu rozumieniu, nie polega na wyłączeniu członka rodziny od dziedziczenia. W sensie prawnym wydziedziczenie oznacza pozbawienie prawa do zachowku.

Prawo do zachowku opiera się na konstytucyjnej zasadzie ochrony rodziny i przysługuje tylko zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy.

Bez względu na to, czy uprawniony wiedział, czy nie wiedział o sporządzeniu testamentu przez spadkodawcę roszczenie z tytułu zachowku ulega przedawnieniu z upływem trzech lat od ogłoszenia testamentu.

Czy można pozbawić spadkobiercę zachowku? Co do zasady na to pytanie można udzielić odpowiedzi twierdzącej. Należy jednak wziąć pod uwagę, że jest tu wiele wyjątków.

Uprawniony do zachowku często nie może uzyskać od spadkobiercy całej kwoty należnego mu zachowku, wówczas może zwrócić się do obdarowanego o sumę potrzebną do uzupełnienia zachowku. Chodzi jednak jedynie o osobę, która otrzymała od spadkodawcy darowiznę doliczoną do spadku. Co więcej, sytuacja obdarowanych może być zróżnicowana, zależy bowiem od tego, czy obdarowany jest równocześnie osobą uprawnioną do zachowku.

Ministerstwo Sprawiedliwości opracowało projekt zmian w Kodeksie cywilnym na mocy którego spadkodawca będzie mógł w pełni swobodnie rozdysponować swoim majątkiem. Rozdysponowanie tym majątkiem będzie odbywało się za pomocą zapisu windykacyjnego.

Rzecznik Praw Obywatelskich może wziąć udział w każdym toczącym się postępowaniu – w tym także o dział spadku. Przysługują mu w nim takie same prawa jak Prokuratorowi.

Prokurato r jest organem prawnym, który ma pośredni interes prawny w postępowaniu o dział spadku. Może jednak m.in. obok spadkobiercy, nabywcy spadku, czy Rzecznika Praw Obywatelskich wziąć w tym postępowaniu bezpośredni udział.

Konkubinat ma zarówno zwolenników jak i przeciwników. Nawet jeżeli sami żyjemy w przykładnych małżeństwach, często zastanawiamy się, czy konkubinat daje takie same prawa partnerom jak małżeństwo.

Ustawa o podatku od spadków i darowizn zawiera przepisy dotyczące opodatkowania rzeczy i praw otrzymanych zarówno w drodze umowy i jak i dziedziczenia (a także m.in. zapisów i zachowku) - w tym również kwestię zwolnień od podatku (m.in. zupełnego zwolnienia dla najbliższej rodziny). Tekst ujednolicony, stan prawny na 27 października 2020 r.

Ustawodawca przewidział dwie stawki zachowku – 1/2 i 2/3 wartości udziału w czystej wartości spadku. Stawka zależy od sytuacji uprawnionego do zachowku.

Mimo znacznego rozszerzenia katalogu spadkobierców ustawowych, ustawodawca postanowił pozostawić grono uprawnionych do zachowku bez zmiany. Jedyne co może ulec zmianie to wysokość zachowku.

Zachowek traktuje się jak tak jak świadczenie otrzymane od spadkodawcy. Z uwagi na to, że zawsze należy on do najbliższej rodziny, z podatku można się zwolnić.

Spadek można podzielić albo w postępowaniu sądowym albo w drodze umowy między spadkobiercami. Niniejszy artykuł będzie dotyczył przede wszystkim postępowania sądowego.

Dwa miesiące temu zmarła moja mama pozostawiając spadek. Sporządziła przed śmiercią testament w którym powołała do dziedziczenia tylko jedna córkę. Najprawdopodobniej sprawa trafi do sadu ze względu na roszczenia rodzeństwa oraz ojca zmarłej dotyczące zachowku. Okazuje się jednak ze do ustalania zachowku wlicza się darowizny jakie zostały wykonane przez moją matkę na rzecz dzieci. Jak w takim wypadku będzie wyglądała kwestia zachowku? Czy możliwe jest ze nie dostanę żadnej kwoty jeżeli wartość dokonanych darowizn jest znaczna?

Bardzo często spadek przypada więcej niż jednej osobie. Dlatego też po stwierdzeniu, komu przypada spadek należy go podzielić. Można to zrobić umownie lub przed sądem.

Częstym pytaniem dotyczącym prawa spadkowego są kwestię związane z wyłączeniem określonego przedmiotu z masy spadku – tak aby niektórzy spadkobiercy ich nie otrzymali. Kwestia wyłączenia z dziedziczenia niestety nie jest prosta.

Ojciec przekazał mi w darowiźnie mieszkanie – poza nim nie posiada w zasadzie nic. Zachował sobie prawo do dożywotniego mieszkania. Zważywszy na to, że mamy słaby kontakt z moim bratem, abym nie musiał w ramach zachowku wypłacać mu pieniędzy, w akcie darowizny znalazło się wskazanie, że darowizna mieszkania nie będzie zaliczona do mojej schedy spadkowej. Czy to słuszna koncepcja i czy brat nie będzie mógł się domagać zachowku za tę darowiznę?

Wypłacony zachowek podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn – od dnia otrzymania roszczenia, lub uprawomocnienia się wyroku sądu.

Choć brzmi to paradoksalnie zachowku mogą domagać się spadkobiercy ustawowi – jeśli spadkodawca nie pozostawił testamentu. Ma to miejsce wówczas kiedy spadkodawca porozdawał swój majątek przed śmiercią.