Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Zachowek i dział spadku - vademecum

Anna Winczakiewicz
Zachowek przysługuje ściśle określonemu kręgowi osób. Jego wysokość zaś uzależniona jest od osoby spadkobiercy oraz dokonanych darowizn, zapisów i poleceń.
Zachowek przysługuje ściśle określonemu kręgowi osób. Jego wysokość zaś uzależniona jest od osoby spadkobiercy oraz dokonanych darowizn, zapisów i poleceń.
Komu przysługuje zachowek, czym jest niegodność dziedziczenia i jak przeprowadzić umowny dział spadku? W poradniku wszystko o zachowku i dziale spadku.

Prawo do zachowku

Zachowek polega na zapewnieniu określonym w ustawie osobom pewnej korzyści pieniężnej ze spadku. Pominięcie w testamencie małżonka, dziecka czy rodzica lub zminimalizowanie ich udziału w spadku prowadzi do uzyskania przez nich prawa do zachowku.

Osoby takie w ciągu 5 lat od ogłoszenia testamentu bądź otwarcia spadku – dla wyrównania wysokości zachowku, mogą dochodzić swoich praw. Po tym czasie uprawnienie ulega przedawnieniu.

Zobacz również: Czym jest zachowek

POLECAMY: E - wydanie Dziennika Gazety Prawnej

Jeżeli spadkobiercy nie chcą wypłacić zachowku, sprawę należy skierować do sądu cywilnego. Właściwym sądem będzie sąd ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy, czyli ten sam co w postępowaniu o stwierdzenie nabycia spadku.

Zobacz również: Jak dochodzić zachowku

Zobacz również: Krok po kroku - jak napisać pozew o zachowek?

Krąg uprawnionych

Przesłanką nabycia prawa do zachowku jest dziedziczenie według ustawy. Zakres osób, którym przysługuje zachowek jest ograniczony, oparty jest na więzi rodzinnej między uprawnionym a spadkobiercami. Uprawnieni są przede wszystkim dzieci i małżonek, w dalszej kolejności wnuki, prawnuki i rodzice testatora. Jeżeli dziecko spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, prawo do zachowku przechodzi na jego dzieci, czyli wnuki spadkodawcy. W przypadku braku zstępnych spadkodawcy, do zachowku są uprawnieni jego rodzice. Analogicznie należy traktować sytuację, w której dane osoby żyją, jednak są traktowani tak, jakby nie dożyli otwarcia spadku (zostali uznani za niegodnych dziedziczenia, odrzucili spadek, zrzekli się dziedziczenia po spadkodawcy).

Zobacz również: Zachowek dla najbliższych krewnych

Zobacz również: Kiedy zachowek przysługuje przy dziedziczeniu ustawowym

Jedną z przyczyn pozbawienia zachowku jest niegodność dziedziczenia. Ma ona miejsce gdy krewny popełnił ciężkie umyślne przestępstwo przeciwko spadkodawcy lub nakłonił go podstępem lub groźbą do sporządzenia lub odwołania testamentu; ukrył lub zniszczył testament spadkodawcy, podrobił, przerobił testament bądź świadomie skorzystał z takiego fałszywego testamentu.

Inną możliwością jest wyłączenie małżonka, jeżeli spadkodawca wystąpił o orzeczenie rozwodu lub separacji a żądanie to było uzasadnione.

Zobacz również: Czy można pozbawić spadkobiercę zachowku

Zobacz również: Pozbawienie spadku krewnego – cz. 1

Zobacz również: Pozbawienie spadku krewnego – cz. 2

Wysokość zachowku

Wyliczając zachowek należy ustalić jaki udział przypadałby danej osobie, jeśli spadkodawca nie pozostawił testamentu.

Wysokość zachowku nie ma stałej wartości. Jest też uzależniona od wieku oraz charakterystyki spadkobiercy ustawowego. Co do zasady zachowek wynosi 1/2 tego, co dana osoba otrzymała by gdyby dziedziczyła ustawowo. Jednakże wobec osób trwale niezdolnych do pracy oraz osób małoletnich zachowek wynosi 2/3 tego, co otrzymaliby przy dziedziczeniu ustawowym.

Zobacz również: Jak wylicza się zachowek

Zobacz również: Kiedy wyższy zachowek

Zobacz również: Jak obliczyć zachowek dla dzieci wydziedziczonego

Osoba ubiegająca się o zachowek musi pamiętać o tym, iż na zachowek zalicza jej się wszystko to co otrzymała od spadkodawcy zarówno w formie darowizny przed śmiercią, jak i w formie zapisu bądź polecenia w testamencie.

Zobacz również: Jak bronić się przed zapłatą zachowku

Zobacz również: Jaki podatek od zachowku

Zaliczanie darowizn do zachowku

Wyliczywszy wartość należy się następnie zastanowić, czy i jak spadkodawca zadbał za życia o uprawnionych do zachowku. Pod uwagę bierze się wszystkie darowizny dokonane przez spadkodawcę na rzecz uprawnionego do zachowku. W sytuacji gdzie uprawnionymi są dzieci spadkodawcy do zachowku zalicza się koszty wychowania, oraz wykształcenia, które poniósł spadkodawca, jeśli przekroczyły przeciętną wartość w danym środowisku. Jeśli zaś uprawnionymi do zachowku są potomkowie zstępnego spadkodawcy, na poczet zachowku zalicza się darowizny udzielone ich rodzicom.

Zobacz również: Darowizny doliczane do zachowku

Zobacz również: Zaliczenie darowizny na schedę spadkową a zachowek

Zobacz również: Zachowek a darowizna

Wydziedziczenie spadkobiercy

Prawa do zachowku nie nabywa osoba, która zrzekła się dziedziczenia na drodze umowy ze spadkodawcą oraz osoba skutecznie wydziedziczona.

Wydziedziczenie jest pozbawieniem prawa do zachowku, który przysługiwałby spadkobiercom na podstawie dziedziczenia ustawowego.

Zobacz również: Czym jest wydziedziczenie

Zobacz również: Kiedy można wydziedziczyć spadkobiercę

Aby wydziedziczenie było ważne, z treści testamentu musi wynikać również przyczyna wydziedziczenia. Może to być sytuacja, gdzie spadkobierca:

  1. wbrew woli spadkodawcy postępuje uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego;
  2. dopuścił się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu, lub wolności albo rażącej obrazy czci;
  3. uporczywie nie dopełnia względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych.

Skutkiem wydziedziczenia jest pozbawienie prawa do zachowku, który jednak przysługuje zstępnym uprawnionego, czyli jego dzieciom, wnukom.

Zobacz również: Wydziedziczenie spadkobiercy niedopełniającego obowiązków rodzinnych

Przyczyną pozbawienia prawa do zachowku może być również przedawnienie się roszczenia – okres ten wynosi 3 lata od ogłoszenia spadku.

Dział spadku

Zobacz również: Jak dzielić spadek?

Zobacz również: Jak napisać wniosek o dział spadku

Zobacz również: Jakie są zasady działu spadku

W ciągu 6 miesięcy od otwarcia spadku spadkobiercy powinni złożyć oświadczenie o przyjęciu spadku lub odrzuceniu go. W tym celu spadek należy oszacować i określić jakie przedmioty i prawa wchodzą w jego skład.

Umowny dział spadku

W sytuacji, w której wszyscy spadkodawcy są zgodni co do zakresu i szczegółów podziału majątku wchodzącego w skład masy spadku, mogą oni sporządzić umowę regulującą zasady podziału spadku. Będzie ona skuteczna, jeżeli umowę podpiszą wszyscy spadkodawcy. Przepisy nie precyzują formy umowy, chyba że w skład spadku wchodzi nieruchomość – wtedy konieczna jest forma aktu notarialnego.

Zobacz również: Umowny dział spadku

W umownym dziale spadku spadkobiercy mogą dokonać podziału spadku w naturze, przyznać cały spadek jednemu ze spadkobierców lub kilkorgu z nich albo sprzedać spadek osobie nie będącej spadkobiercą.

Możliwa jest sprzedaż spadku, jego części jak i udziału spadkowego. Instytucja sprzedaży spadku wiąże się nie tylko z przeniesieniem własności rzeczy i praw należących do spadku – ale także z przejściem praw i obowiązków spadkodawcy.

Zobacz również: Sprzedaż spadku

Zobacz serwis: Zachowek i dział spadku

Zobacz również: Bezpłatne porady prawne na naszym Forum

Reklama
Zaktualizuj swoją wiedzę z naszymi publikacjami i szkoleniami
Źródło: INFOR
Czy ten artykuł był przydatny?
tak
nie
Dziękujemy za powiadomienie
Jeśli nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania w tym artykule, powiedz jak możemy to poprawić.
UWAGA: Ten formularz nie służy wysyłaniu zgłoszeń . Wykorzystamy go aby poprawić artykuł.
Jeśli masz dodatkowe pytania prosimy o kontakt

Komentarze(0)

Pokaż:

Uwaga, Twój komentarz może pojawić się z opóźnieniem do 10 minut. Zanim dodasz komentarz -zapoznaj się z zasadami komentowania artykułów.
    QR Code

    © Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

    Wynagrodzenie minimalne 2023 [quiz]
    certificate
    Jak zdobyć Certyfikat:
    • Czytaj artykuły
    • Rozwiązuj testy
    • Zdobądź certyfikat
    1/15
    Kiedy będą miały miejsce podwyżki minimalnego wynagrodzenia w 2023 roku?
    od 1 stycznia i od 1 lipca
    od 1 stycznia i od 1 czerwca
    od 1 lutego i od 1 lipca
    Następne
    Prawo
    Zapisz się na newsletter
    Zobacz przykładowy newsletter
    Zapisz się
    Wpisz poprawny e-mail
    Rząd szykuje jedno konto dla naszych oszczędności! ZUS, KRUS, PPK, PPE, IKE, IKZE, OFE w jednym miejscu

    Centralna Informacja Emerytalna. Rząd ma zająć się już jutro projektem ustawy - wynika z porządku obrad Rady Ministrów. Ma powstać jedno konto dla oszczędności ZUS, KRUS, PPK, PPE, IKE, IKZE, OFE, tj. zagregowane informacje o uczestnictwie w systemie emerytalnym opartym na trzech filarach.

    Ulgi dla seniora 2023. Oto lista!

    Ulgi dla seniora to temat obejmujący swym zasięgiem dużą część naszego społeczeństwa. Niestety wielu seniorów nie zna swoich praw. Poniżej przedstawiamy listę, która umożliwi zachowanie w portfelu większej sumy pieniędzy. 

    Ceny paliw na stacjach Orlenu. Co z prawami konsumentów?

    Ceny paliw na stacjach Orlenu to temat interwencji rzecznika praw obywatelskich. PKN Orlen pod koniec ubiegłego roku utrzymywał ceny paliw, pomimo spadających notowań ropy i umacniającego się złotego. Marcin Wiącek zwrócił się do Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów o wyjaśnienie sprawy.

    Zmiany w Kodeksie wyborczym. Ankietowani nie wierzą, że chodzi tylko o podniesienie frekwencji

    Większość ankietowanych w sondażu SW Research nie wierzy, że ostatnie zmiany w Kodeksie wyborczym mają na celu wyłącznie zwiększenie frekwencji. Jedna czwarta respondentów jest przeciwnego zdania. Prawie 15 proc. badanych w ogóle nie wie o zmianach Kodeksu.

    Bony turystyczne. Na Pomorzu 39 tysięcy bonów czeka na aktywację

    39 tysięcy bonów turystycznych wciąż nie zostało aktywowanych w województwie pomorskim. Ponad 102 tysiące nie zostało w regionie wykorzystanych w całości. Na skorzystanie z bonu turystycznego jest czas tylko do końca marca.

    Straż Graniczna. Land Cruisery będą strzec wschodniej granicy

    56 nowych samochodów terenowych Toyota Land Cruiser odbiorą funkcjonariusze Straży Granicznej. Nowoczesne auta trafią do wszystkich placówek wschodniej granicy, z czego najwięcej do Podlaskiego Oddziału SG – 19 sztuk i Nadburzańskiego Oddziału SG – 18 sztuk.

    L4 na dziecko i opiekę nad członkiem rodziny. Komu i kiedy przysługuje?

    L4 na dziecko i opiekę nad członkiem rodziny – komu przysługuje? Zwolnienie lekarskie otrzymamy nie tylko na opiekę nad dzieckiem. Opiekować podczas choroby można się także m.in. małżonkiem, dziadkami, teściami czy wnukami – warunkiem jest pozostawanie przez ten czas we wspólnym gospodarstwie domowym. Co należy wiedzieć, gdy opiekujesz się chorym członkiem rodziny? Jakie dokumenty powinny być wystawione i jaki wniosek należy złożyć, by móc skorzystać z prawa do zasiłku? 

    Ulga dla pracujących seniorów od 2022 r.
    Ulga dla pracujących seniorów weszła w życie 1 stycznia 2022 roku. Zerowy PIT dotyczy osób pracujących po osiągnięciu wieku emerytalnego. Jakie warunki należy spełnić, aby móc skorzystać z ulgi dla seniorów?
    Ulga na leki 2023 – dla kogo i ile można odliczyć wydatków na lekarstwa

    W rocznym zeznaniu podatkowym PIT niektórzy podatnicy mogą odliczyć ponoszone w zeszłym roku wydatki na lekarstwa. Kto może skorzystać z tego odliczenia? Jakie są zasady i limity tej ulgi?

    PIT-0 dla seniora - zwolnienie z PIT pracujących emerytów. Wzór oświadczenia
    Ministerstwo Finansów przygotowało wyjaśnienia dotyczące obowiązujących od 2022 roku przepisów zwalniających z podatku dochodowego od osób fizycznych (PIT) niektórych przychodów (np. z pracy, zlecenia, działalności gospodarczej) podatników, którzy – pomimo osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego – będą nadal aktywni zawodowo a nie będą otrzymywać emerytury lub renty rodzinnej. Zwolnienie to jest też potocznie (a także przez resort finansów) zwane "PIT-0 dla seniorów", czy "ulga dla pracujących seniorów"). Zwolnienie dotyczy dochodów uzyskanych od początku 2022 roku. Jakie oświadczenie powinien złożyć senior?
    Ulga dla seniora a odprawa emerytalna i nagroda jubileuszowa
    Ulga dla seniora. Kiedy odprawa emerytalna i nagroda jubileuszowa korzystają ze zwolnienia z podatku PIT?
    Aktywni+ (plus) 2023 - wnioski od 1 lutego. Dofinansowanie projektów aktywizujących seniorów

    Od 1 lutego 2023 r. można składać wnioski do programu na rzecz osób starszych "Aktywni plus". Organizacje pozarządowe i instytucje prowadzące działalność pożytku publicznego mogą ubiegać się o dofinansowanie od 25 tys. do 250 tys. zł na projekty mające na celu zwiększenie uczestnictwa osób starszych we wszystkich dziedzinach życia społecznego.

    Zwolnienie z PIT (PIT- 0) dla pracującego seniora w rozliczeniu podatkowym. Podatek dopiero po przekroczeniu 115 528 zł

    Ministerstwo Finansów przypomina, że pracujący seniorzy, którzy czasowo zrezygnowali z pobierania emerytury, są zwolnieni z PIT do kwoty ok. 85,5 tys. zł. Ponadto ci, którzy rozliczają się na skali podatkowej, korzystają też z kwoty wolnej od podatku w wysokości 30 tys. zł. Rozliczając ulgę seniorzy mogą skorzystać z usługi Twój-ePIT. 

    PIT - 0 dla seniora w rozliczeniu podatkowym

    PIT - 0 dla seniora w rozliczeniu podatkowym.

    Ulga dla pracujących seniorów. Komu przysługuje?

    Późniejsze przejście na emeryturę i pozostanie aktywnym zawodowo spowoduje podwyższenie emerytury. W takim przypadku można korzystać z ulgi dla pracujących seniorów. Ten przywilej dotyczy określonych źródeł przychodu mieszczących się w limicie kwotowym. W jakich przypadkach przysługuje ulga?

    Nakaz aresztowania Putina wydany. Międzynarodowy Trybunał Karny oskarża go o zbrodnie wojenne na Ukrainie

    Międzynarodowy Trybunał Karny (MTK) wydał 17 marca 2023 r. nakaz aresztowania prezydenta Rosji Władimira Putina. Sędziowie przychylili się do wniosku prokuratury, uznając, że są realne podstawy by sądzić, że Putin jest odpowiedzialny za zbrodnie wojenne polegające na bezprawnych deportacjach dzieci z okupowanych terenów Ukrainy do Rosji. Siły Zbrojne Ukrainy zagwarantują dostarczenie Władimira Putina na ławę oskarżonych - oświadczył sekretarz ukraińskiej Rady Bezpieczeństwa Narodowego i Obrony (RBNiO) Ołeksij Daniłow - komentując decyzję MTK.

    Jak przyspieszyć przelew wynagrodzenia?

    49 proc. polskich pracowników deklaruje otrzymywanie pensji po terminie. Zjawisko może się nasilać wraz z problemami gospodarczymi i pogorszeniem płynności wielu firm.

    Czy 500 plus zostanie zwiększone do 800 plus w 2023? Odpowiada minister Maląg

    Czy 500 plus zostanie zwiększone do 800 plus w 2023? Takie pytanie usłyszała szefowa MRiPS Marlena Maląg w piątek w radiu ZET. Czy rząd planuje waloryzację świadczenia 500 plus?

    M. Maląg: Rodzinom nie żyło się nigdy tak dobrze, jak za PiS

    Na ten moment nie pracujemy nad zamianą świadczenia 500+ na 800+ - powiedziała w piątek w radiu ZET szefowa MRiPS Marlena Maląg. Jednocześnie zastrzegła, że wsparcie rządu dla rodzin jest kompleksowe i systemowe.

    500 plus. ZUS przyznał 92 proc. świadczeń na nowy okres

    Trzy miliony wniosków o 500 plus na kolejny okres świadczeniowy wpłynęły już do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Złożone wnioski obejmują ponad 4,5 miliona dzieci. Od początku lutego ZUS przyznał 92 proc. świadczeń.

    Długi mieszkaniowe. Ile Polacy zalegają z czynszem i opłatami za mieszkania

    Długi mieszkaniowe wynoszą w Polsce 290,8 mln zł. Średnio jeden dłużnik zalega z opłatami za mieszkanie w kwocie 15,6 tys. zł. Najwięcej dłużników czynszowych jest na Śląsku, na Opolszczyźnie i w województwie łódzkim.

    Bon turystyczny tylko do końca marca. Ponad 100 tysięcy dzieci z Podkarpacia wciąż ma szansę skorzystać z bonu

    Bon turystyczny można wykorzystać tylko do końca marca. Tymczasem 108 tysięcy bonów turystycznych pozostało do wykorzystania na Podkarpaciu. Rodzice w regionie nie aktywowali jeszcze ponad 27 tysięcy bonów wartych w sumie ponad 18 mln zł. W województwie łódzkim nie aktywowano jeszcze niemal 34 tys. bonów o łącznej wartości blisko 22 mln zł.

    Wojskowe Targi Służby i Pracy. Szansa dla tych, którzy szukają ciekawej pracy

    I Wojskowe Targi Służby i Pracy będą odbywać się w całym kraju w piątek i sobotę 17-18 marca. Największą imprezę, połączoną z przysięgą wojskową i debatą o rekrutacji do polskiej armii, zaplanowano w Olsztynie. 

    Nowelizacja ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie podpisana. Co się zmieni?

    Prezydent podpisał nowelizację ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie. Ustawa wprowadza m. in. dodatkowe formy działań podejmowanych wobec osób stosujących przemoc domową.

    Powstanie nowe świadczenie dla osób z niepełnosprawnością. Od kiedy?

    Będzie nowe świadczenie wspierające dedykowane osobom z niepełnosprawnością - zapowiedziała w czwartek szefowa MRiPS. Opiekunowie będą mogli dorabiać do świadczenia pielęgnacyjnego - poinformowała.