Jak dzielić spadek?

Stopień trudności: zmienny.

Wymagane dokumenty: postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku.

Koszt: zmienny.

Krok 1: Szacowanie spadku

Spadek należy oszacować, a także określić jakie przedmioty (i prawa wchodzą w jego skład). Oznacza to, że spadkobiercy powinni podjąć działania, mające na celu sprawdzenie, czy i jaki spadek mogą otrzymać.

Terminy

Spadkodawcy ustawowi powinni się śpieszyć – dla nich co do zasady istotnym terminem jest pół roku od otwarcia spadku – w tym terminie powinni złożyć oświadczenie o przyjęciu, lub odrzuceniu spadku.

Oświadczenie jest istotne przy dużych długach spadkowych- wówczas spadek można przyjąć z dobrodziejstwem inwentarza, lub wręcz odrzucić. Po upływie terminu, spadek uznaje się za przyjęty wprost.

Dla spadkobierców testamentowych termin również wynosi pół roku ale zazwyczaj inaczej się go nalicza:

• od dnia w którym dowiedzieli się o podstawie dziedziczenia - jeśli więc wiedzieli, że spadkodawca powołał ich w testamencie,
• od dnia jego śmierci (jak powyżej),
• jeśli dowiedział się podczas ogłoszenia testamentu – od dnia ogłoszenia.

Inwentarz

Jeśli spadkobiercy (a wystarczy że tylko jeden) przyjmą spadek z dobrodziejstwem inwentarza, sąd zarządza sporządzenie inwentarz – czyli „spisu” i oszacowania przedmiotów spadku – dokonuje tego komornik.

Osoby poniżej 18 roku życia, dziedziczą automatycznie z dobrodziejstwem inwentarza.

Zbieranie informacji

Należy pamiętać, że w skład spadku wchodzą nie tylko przedmioty, ale także zdeponowane na rachunkach bankowych pieniądze (chyba że spadkodawca postanowił inaczej – i zastrzegł że oszczędności powinny być przekazane odpowiedniej osobie), kwota zebrana na OFE, udziały i akcje, oraz wierzytelności.

Należy sprawdzić (o ile się tego nie wie) wszystkie te rzeczy. Część z nich można uzyskać z publicznych rejestrów (udziały, akcje), część wymaga udania się do odpowiedniej instytucji, lub przejrzenia ksiąg rachunkowych przedsiębiorstwa.

Czasami akt zgonu nie wystarczy- konieczne będzie przeprowadzenie postępowania o stwierdzenie nabycia spadku.

Zobacz: Jak napisać wniosek o dział spadku

Krok 2: Scheda spadkowa – przy dziedziczeniu ustawowym.

Po sporządzeniu spisu przedmiotów należących do spadku, lub w oparciu o inwentarz, należy przystąpić do obliczania „schedy spadkowej”.

Obliczanie schedy spadkowej jest analogiczne do wyliczania zachowku- wiąże się z obowiązkiem zaliczania darowizn – jednak bardziej ograniczonym:

• dotyczy wyłącznie spadkodawców ustawowych – przy dziedziczeniu ustawowym,

• dotyczy wyłącznie – dziedziczenie zstępnych (dzieci, wnuków) oraz małżonka spadkodawcy.

Oznacza to, że w sytuacji, w której dziedziczy małżonek łącznie z rodzicami, lub rodzeństwem , albo kiedy dziedziczą rodzice i rodzeństwo- zaliczanie nie następuje.

Spadkodawca może inaczej postanowić w testamencie.

Doliczanie darowizn.

Do spadku ( w przypadkach podanych powyżej) dolicza się wartość udzielonych darowizn.

Wartość samego spadku wynosi 100.000 zł , jednak spadkodawca przed śmiercią przekazał swojemu synowi dom o wartości 300.000 zł. – spadek do podziału , wynosi więc 400. 000zł.

Tę wartość dzieli się następnie zgodnie z udziałami, które odziedziczył każdy ze spadkobierców.

Powyższy spadek odziedziczyli wspólnie 3 synowie, oraz żona spadkobiercy – scheda spadkowa każdego z nich wynosi 100.000 zł.

Zaliczanie darowizn na schedę spadkową

O ile spadkodawca w akcie darowizny nie postanowił inaczej – darowiznę zalicza się na schedę spadkową.

Jeśli wartość darowizny przekracza schedę spadkową – spadkobierca taki nie jest zobowiązany do spłaty pozostałych spadkobierców- jego osobę pomija się przy dziale.

Jeśli spadkodawca zwolnił spadkobiercę z zaliczenia darowizny na rzecz schedy- wówczas spadek dziedziczy na zasadach ogólnych i w taki też sposób uczestniczy w podziale (tak jakby darowizny nie było).

Zobacz też: Prokurator może być podmiotem postępowania o dział spadku

Krok 3: zapisy

Jeśli spadkodawca w testamencie dokonał zapisów na rzecz określonych osób – warto daną rzecz wyłączyć z działu spadku – lub przekazać ją spadkodawcy, który ma wykonać zapis, ponad jego schedę spadkową.

Jeśli spadkobiercy postanowią wykonać zapis przed działem spadku, wszyscy muszą na to wyrazić zgodę.

Krok 4: Zachowek- przy dziedziczeniu testamentowym

Wypłata zachowku jest niezależna od działu spadku- uprawniony może domagać się wypłata w każdym momencie po ogłoszeniu testamentu.

Przed działem spadku może domagać się wypłacenia zachowku w całości od każdego ze spadkobierców testamentowych – po dziale – w częściach odpowiadających ich udziałowi w spadku.

Krok 5: Przydział przedmiotów

Podziału przedmiotów spadku można dokonać na 3 sposoby (w różnych ich konfiguracjach):

•  przydzielenia na własność (lub współwłasność) przedmiotu – za spłatą pozostałych ( o ile to konieczne).

•  podział fizyczny

•  sprzedaż i podzielenie się pieniędzmi.

Samego działu można dokonać zarówno w drodze umowy (akceptowanej przez wszystkich spadkobierców) jak i w postępowaniu sądowym (zgodnym, jak i „spornym” ).

Zobacz serwis: Spadki