Zachowek a darowizna

Zgodnie z art. 994 § 1 k.c. przy obliczaniu zachowku nie dolicza się do spadku drobnych darowizn, zwyczajowo w danych stosunkach przyjętych, ani dokonanych przed więcej niż dziesięciu laty, licząc wstecz od otwarcia spadku, darowizn na rzecz osób nie będących spadkobiercami albo uprawnionymi do zachowku.

Ponadto przy obliczaniu zachowku należnego zstępnemu nie dolicza się do spadku darowizn uczynionych przez spadkodawcę w czasie, kiedy nie miał zstępnych. Nie dotyczy to jednak wypadku, gdy darowizna została uczyniona na mniej niż trzysta dni przed urodzeniem się zstępnego (art. 994 § 2 k.c.).

Oznacza to, iż w tym przypadku dolicza się do spadku wszystkie darowizny uczynione przez spadkobiercę przed urodzeniem się jego pierwszego dziecka. Art. 994 § 3 k.c. stanowi, iż przy obliczaniu zachowku należnego małżonkowi nie dolicza się do spadku darowizn, które spadkodawca uczynił przed zawarciem z nim małżeństwa.

Zobacz również: Darowizny

Należy pamiętać, iż wartość przedmiotu darowizny oblicza się według stanu z chwili jej dokonania, a według cen z chwili ustalania zachowku. Jeżeli zaistnieją jakiekolwiek wątpliwości co do wartości przedmiotu darowizny, ustali ją biegły rzeczoznawca.

Co ciekawe sporne jest czy zapis bankowy może być uznany za darowiznę, a tym samym czy można kierować wobec beneficjenta takiej korzyści roszczenia z tytułu zachowku. Moim zdaniem zapis bankowy zawierający rozporządzenie właściciela na wypadek śmierci pomimo, iż stanowi on korzyść, nie może być uznane za darowiznę, w związku z tym nie dolicza się go do spadku.

Zgodnie z projektem zmian kodeksu cywilnego, będzie co prawda można dysponować majątkiem w postaci tzw. darowizny na wypadek śmierci, która ma przenosić z chwilą śmierci z mocy prawa własność określonej rzeczy, a nie udział ułamkowy w spadku, ale po pierwsze darowizna na wypadek śmierci będzie musiała mieć formę aktu notarialnego pod rygorem nieważności, po drugie przedmiot darowizny na wypadek śmierci nie wejdzie w skład masy spadkowej.

Jeżeli osoba uprawniona do zachowku ma możliwość kierowania roszczenia do kilku obdarowanych, musi pamiętać o tym, że spośród kilku obdarowanych obdarowany wcześniej ponosi odpowiedzialność tylko wtedy, gdy uprawniony do zachowku nie może uzyskać uzupełnienia zachowku od osoby, która została obdarowana później (art. 1001 k.c.).

Reasumując, jeżeli nie jest możliwe uzyskanie kwoty zachowku lub jego uzupełnienie od spadkobierców, uprawniony do zachowku może kierować swoje roszczenia przeciwko obdarowanym, oczywiście pamiętając o ograniczeniach wynikających z kodeksu cywilnego.

Zobacz serwis: Zachowek i dział spadku