Postępowanie sądowe, Postępowanie karne

Przestępstwo fałszerstwa dokumentów został znowelizowany przez ustawę z dnia 5 listopada 2009 r. i od 8 czerwca 2010 roku ma nowe brzmienie – dodany został do jego treści § 2a, który znacząco może łagodzić dolegliwość karną dla sprawcy przestępstwa, jeśli zachodzi tzw. wypadek mniejszej wagi. W takim przypadku ustawodawca przewidział bowiem zagrożenie karą alternatywnie grzywną, ograniczeniem wolności lub pozbawieniem wolności, a to umożliwia warunkowe umorzenie wobec sprawcy lub odstąpienie od wymierzenia kary w stosunku do niego (co dotychczas nie było możliwe).

Wydanie wyroku w sprawie karnej poprzedza kilka proceduralnych czynności: zarządzenie przewodniczącego składu sędziowskiego o zamknięciu przewodu sądowego, głosy stron oraz następczo narady sędziowskiej. Dopiero po odbyciu narady sędziowskiej wyrok zostaje pisemnie sporządzony (jest to tzw. sentencja wyroku) i ogłoszony, a następczo zostanie przedstawione ustne uzasadnienie wyroku. Wyrok zawsze ogłaszany jest publicznie, natomiast ustne ogłoszenie wyroku może być wydane z wyłączeniem jawności (czyli nastąpić tylko w stosunku do stron), jeśli sprawa toczyła się z wyłączeniem jawności.

W Kodeksie karnym część przestępstw została określona przez ustawodawcę jako wnioskowe, co oznacza, iż ściganie tych przestępstw następuje na wniosek pokrzywdzonego (co wynika z charakteru wskazanych przestępstw). Złożenie wskazanego wniosku powoduje wszczęcie przez organy śledcze postępowania z urzędu, z tym, że istnieje możliwość cofnięcia wniosku o ściganie (z wyjątkiem przestępstwa gwałtu) za zgodą odpowiednio prokuratora lub sądu.

Zamknięcie przewodu sądowego w postępowaniu karnym jest, co do zasady jednym z pierwszych kroków prowadzących do wydania wyroku, albowiem po nim następują głosy stron i narada sędziowska. Zgodnie z treścią przepisu art. 409 Kodeksu postępowania cywilnego istnieje możliwość sądowego wznowienia przewodu sądowego aż do ogłoszenia wyroku, co w praktyce oznacza, iż sąd powraca do prowadzenia postępowania sądowego (w tym dowodowego). Sąd decyduje o tym niezaskarżalnym postanowieniem. W myśl wskazanego przepisu sąd może również po zamknięciu przewodu sądowego udzielić stronom dodatkowego głosu.

Zgodnie z treścią przepisu art. 9 § 1 Kodeksu postępowania karnego organy procesowe prowadzą postępowanie i dokonują czynności z urzędu, chyba że ustawa uzależnia je od wniosku określonej osoby, instytucji lub organu albo od zezwolenia władzy. Zasada ta dotyczy nie tylko postępowania przygotowawczego, ale również niektórych czynności sądowych. Ustawodawca przewidział jednak w art. 9 § 2 Kodeksu postępowania karnego możliwość, iż strony i inne osoby bezpośrednio zainteresowane mogą składać wnioski o dokonanie również tych czynności, które organ może lub ma obowiązek podejmować z urzędu. Są to właśnie tzw. wnioski o działanie (przez dany organ) z urzędu.

To specjalny dokument, przyrzekający oskarżonemu pozostawanie na wolności do czasu prawomocnego zakończenia procedury karnej. W zamian za list żelazny oskarżony zobowiązuje się odpowiadać w procesie z tzw. „wolnej stopy”.

Ten nadzwyczajny środek zaskarżenia pozostaje jedną z ostatnich możliwości zmiany wyroku sądu w postępowaniu karnym. Kasację rozpoznaje Sąd Najwyższy.

Jest to kasacja od orzeczenia Sądu Najwyższego, które zapadło w następstwie rozpoznania kasacji.

Wyjaśnienia oskarżonego to szczególny dowód w postępowaniu karnym. Dotyczą one przedmiotu sprawy, a także stanowią środek obrony oskarżonego. Oskarżony ma prawo składać wyjaśnienia; może jednak bez podania powodów odmówić odpowiedzi na poszczególne pytania lub odmówić składania wyjaśnień. O prawie tym należy go pouczyć. Obecny przy czynnościach dowodowych oskarżony ma prawo składać wyjaśnienia co do każdego dowodu.

Skład sądu to liczba sędziów, którzy orzekają w danej sprawie.

Wyłączenie sędziego dotyczy sytuacji, w której sędzia zostaje odsunięty od orzekania w danej sprawie.

Wznowienie postępowania karnego to instytucja procesowa, która umożliwia uchylenie prawomocnego orzeczenia sądu i ponowne rozpoznanie sprawy wskutek zaistnienia nadzwyczajnych przyczyn wymienionych w ustawie.

Mianem zakazów dowodowych określa się normy prawne zabraniające przeprowadzenia dowodu w określonych warunkach lub ograniczające możliwość uzyskania dowodów.

Zażalenie to środek odwoławczy przysługujący na określone kategorie postanowień w postępowaniu karnym.