Trybunał Konstytucyjny, Fundusz alimentacyjny

Trybunał Konstytucyjny uznał, że system ETS narusza polską suwerenność. Warsaw Enterprise Institute apeluje o jego odrzucenie i zastąpienie rynkowymi rozwiązaniami wspierającymi dekarbonizację i rozwój gospodarczy.

Kto po wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 4 czerwca 2024 r. ma szansę na wyższą emeryturę i wyrównanie? Na pewno ZUS z urzędu tego sam nie zrobi. Adwokat Konrad Giedrojć wyjaśnia co zrobić, by w praktyce wykorzystać ten wyrok. Jaki wniosek sformułować do ZUS-u, jak odwołać się do sądu i na jakie argumenty ZUS trzeba się przygotować.

Zaległości alimentacyjne w Polsce przekroczyły już 16 miliardów złotych, a problem niealimentacji dotyka ponad milion dzieci. To nie tylko rodzinne dramaty – to także systemowe zaniedbania, finansowe wykluczenie i rosnące obciążenie dla państwa. Mimo istnienia Funduszu Alimentacyjnego, wielu samotnych rodziców nadal pozostaje bez realnego wsparcia.

Do naszej redakcji stale trafiają historie emerytów, którzy uważają, że zostali pokrzywdzeni przez niekorzystne przeliczenie wcześniejszych emerytur. Trwa to od 2013 r. aż do dnia dzisiejszego. Mechanizm pokrzywdzenia? Emerytura powszechna jest pomniejszana o np. 1000 zł miesięcznie jako sankcja za pójście na emeryturę wcześniejszą. Miesiąc w miesiąc. W artykule przykład takiego listu – autorem jest emerytowany operator kamery. Opisał, że wprost pytał się w ZUS w 2012 r (pracowników i służby prasowe), czy straci na emeryturze powszechnej za pójście na wcześniejszą emeryturę. Usłyszał, że absolutnie nie. Okazało się, że stracił i traci do teraz (do 2025 r.). Historia emeryta jest więc interesująca bo czuł w 2012 r., że zbyt piękne jest, aby nie było jakiegoś haczyka we wcześniejszej emeryturze. I próbował uniknąć zagrożenia szukając informacji w ZUS. Nie udało mu się (pomimo starań).

W dniu 23 kwietnia 2025 r., Trybunał Konstytucyjny ogłosił wyrok (o sygn. akt P 3/17), w którym uznał art. 42 par. 4 kodeksu karnego – w zakresie, w jakim zobowiązuje on sąd do orzeczenia dożywotniego zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych – za niezgodny z art. 10 oraz art. 45 ust. 1 Konstytucji. Ustawodawca nie może bowiem zastępować sądu w jego działalności orzeczniczej i wymierzaniu kary, biorąc pod uwagę wyłącznie fakt popełnienia danego czynu zabronionego, a już nie – cechy konkretnego sprawcy, okoliczności czynu oraz stopień zawinienia.

W przepisach był zakaz przyznawania świadczenia pielęgnacyjnego, gdy niepełnosprawni (stopień znaczny) (np. mąż, żona) opiekowali się niepełnosprawnym członkiem rodziny. Było to dopuszczalne tylko wtedy, gdy opiekun miał stopień umiarkowany albo lekki. Dlaczego tak stanowiło prawo? Było w przepisach zaszyte domniemanie, że opiekun ze stopniem znacznym nie da rady opiekować się inną osobą niepełnosprawną z tym stopniem (stare świadczenie pielęgnacyjne było tylko dla tego stopnia znacznego).

W bieżącym 2025 r. liczba osób pobierających zasiłek rodzinny spadnie poniżej 1 mln do około 743 000 uprawnionych (mniej o około 275 600 osób). Podobne zjawisko dotyczy liczby osób uprawnionych do 1000 zł z Funduszu Alimentacyjnego. Ale skala jest według szacunków mniejsza - około 2% rocznie. 

Przeszło 10 lat temu Sejm uchwalił przepisy, które karały osoby na wcześniejszej emeryturze (od 2013 r.). Kara w ZUS była i do dziś jest taka - świadczenia wypłacone w czasie korzystania z niej pomniejszały późniejsze wypłaty emerytury powszechnej. Trybunał Konstytucyjny w czerwcu 2024 r. rozpoznał niekonstytucyjność i wskazał, którzy emeryci mają prawo do wyrównań (za okresy przeszłe) i podwyżek (na przyszłość). 

Kryteria dochodowe dla świadczeń rodzinnych i alimentacyjnych w 2025 r. nie uległy zmianie. Może się jednak zdarzyć, iż pomimo przekroczenia progów rodzic uzyska wsparcie. Jak działa zasada „złotówka za złotówkę” i dlaczego warto o niej pamiętać?

Przepisy przez dekadę mówiły, że świadczenie pielęgnacyjne wiąże się z niepełnosprawnością powstałą w wieku do 18 lat (albo do 25 lat w przypadku studentów). Jednocześnie w 2014 r. Trybunał Konstytucyjny orzekł, że to niezgodne z Konstytucją RP, ale Sejm nie wdrożył tego wyroku. Jeżeli MOPS stosowały wyrok TK, to kolejne rządy (ściślej wojewodowie) nie chciały płacić MOPS za świadczenia pielęgnacyjne, gdy niepełnosprawność powstała np. u staruszka 80 lat. Minister Finansów mógł 25 stycznia 2025 r. wyjaśnić spór w tej sprawie, ale skierował ją do ponownego rozpatrzenia przez wojewodę.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych poinformował, że na wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 4 czerwca 2024 r. mogłoby skorzystać ok. 200 tys. osób, które złożyły wniosek o wcześniejszą emeryturę przed 1 stycznia 2013 r., a prawo do emerytury powszechnej nabyły po 2012 r. Miesięczna podwyżka świadczenia wyniosłaby ok. 1,2 tys. zł, a kwota wyrównania - 64 tys. Do tej pory wyrok ten nie został opublikowany w Dzienniku Ustaw ale pojawiają się coraz liczniejsze wyroki sądów uwzględniające tezy ww. wyroku Trybunału. W odpowiedzi na wystąpienie Rzecznika Praw Obywatelskich, Maciej Berek, ministra - członek Rady Ministrów, przewodniczący Komitetu Stałego Rady Ministrów poinformował, że rząd dostrzega problem ww. emerytów ale nie zamierza publikować wyroku Trybunału. Natomiast prace legislacyjne w tym zakresie podjęte są w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej.

Dodatek dopełniający, który Zakład Ubezpieczeń Społecznych zacznie w maju wypłacać niektórym rencistom socjalnym wpłynie na zasiłki rodzinne i świadczenia z funduszu alimentacyjnego. Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej wydało komunikat w tej sprawie.

Ważny dla wielu emerytów wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 4 czerwca 2024 r. (SK 140/20) budzi szereg wątpliwości prawnych. W szczególności nie jest jasne, z jakich przepisów powinien skorzystać emeryt, by móc skutecznie dochodzić swoich praw. Zdaniem adwokata Konrada Giedrojcia stosowanie kodeksu postępowania administracyjnego jest w tym przypadku niekorzystne dla emerytów i problematyczne. Jego zdaniem nie powinno się tego wariantu promować, bo jest lepszy i „skrojony na miarę” przepis art. 114 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, który może być stosowany zgodnie z orzecznictwem sądów powszechnych i Sądu Najwyższego. Publikujemy poniżej polemikę mecenasa Giedrojcia z wcześniej opublikowanym na naszym portalu artykułem radcy prawnego dr Katarzyny Kalaty.

W dniu 9 grudnia br. Prezydent Andrzej Duda podpisał nowelizację ustawy o zmianie ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów, która zakłada dwukrotne zwiększenie kwoty świadczenia przysługującego z funduszu alimentacyjnego. To istotna informacja dla osób uprawnionych do alimentów, które nie otrzymują ich z uwagi na bezskuteczność egzekucji. Świadczenie w wyższej kwocie przysługuje z datą wsteczną (od 1 października 2024 r.), a zatem – uprawnieni otrzymają również wyrównanie.

Nowelizacja ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów została już opublikowana w Dzienniku Ustaw. Zmiany obowiązują od 12 grudnia 2025 r.

W dniu 5 listopada br. Rada Ministrów przyjęła i skierowała do Sejmu projekt ustawy zakładający dwukrotne zwiększenie kwoty świadczenia przysługującego z funduszu alimentacyjnego. To istotna informacja dla osób uprawnionych do alimentów, które nie otrzymują ich z uwagi na bezskuteczność egzekucji. Świadczenie w wyższej kwocie, ma przysługiwać już od 1 października 2024 r., a zatem – będzie można ubiegać się o wyrównanie.

Do 1000 zł wzrośnie wysokość świadczeń z funduszu alimentacyjnego. Nowe przepisy będą miały zastosowanie do świadczeń, do których prawo przysługuje od 1 października 2024 r. Projekt nowelizacji przepisów w tym zakresie przygotowało Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej.

TK: Art. 2 uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 7 grudnia 2023 r. w sprawie powołania Komisji Śledczej do zbadania legalności, prawidłowości oraz celowości działań podjętych w celu przygotowania i przeprowadzenia wyborów Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w 2020 r. w formie głosowania korespondencyjnego (M. P. poz. 1440) jest niezgodny z art. 111 ust. 1 w związku z art. 2 i w związku z art. 7 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Z 500 zł do 1000 zł miesięcznie. O tyle rząd podwyższa maksymalną wysokość świadczeń z funduszu alimentacyjnego. Wysokość ta nie była zmieniana od początku obowiązywania ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów, czyli od 2008 rok

Rząd szykuje zmianę, która polega na podniesieniu maksymalnej kwoty świadczenia z funduszu alimentacyjnego z 500 do 1000 zł miesięcznie. Takie rozwiązanie przewiduje projekt noweli ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów. Zmiana wejdzie od 1 października 2024 r. Będzie wyrównanie.

W związku z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 4 czerwca 2024 r., o sygn. akt SK 140/20 – niemal 200 tys. emerytów, którzy przed 6 czerwca 2012 r. przeszli na wcześniejszą emeryturę, a następnie – złożyli wniosek o emeryturę powszechną, która została im pomniejszona na podstawie art. 25 ust. 1b ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych – może teraz otrzymać od ZUS wyrównanie. Zgodnie z szacunkami ZUS – sięgające nawet 64075 zł. Podpowiadamy kogo dokładnie obejmuje zakres podmiotowy wyroku Trybunału i w jaki sposób można dochodzić swoich praw.

Świadczenie z funduszu alimentacyjnego – bo o nim mowa – to niezwykle istotne wsparcie materialne dla osób uprawnionych do alimentów, które nie otrzymują ich z uwagi na bezskuteczność egzekucji. Dotychczas – wysokość tego świadczenia była ograniczona do 500 zł miesięcznie. Kwota ta, ma jednak ulec dwukrotnemu zwiększeniu.

Rodzice, którzy już pobierają zasiłki rodzinne powinni pamiętać o tym terminie. To ważne dla zachowania ciągłości wypłat. Podobnie jest w przypadku świadczeń z funduszu alimentacyjnego. Z kolei wniosek o 300 zł z programu „Dobry start” złożony do końca sierpnia zagwarantuje wypłatę tzw. wyprawki szkolnej jeszcze we wrześniu. Szczegóły poniżej.

Trwa zamieszanie w rządzie w związku ze zmianą przepisów i podniesieniem wieku emerytalnego mężczyzn (65 lat) i kobiet (60 lat). W tym tygodniu pojawiły się sprzeczne komunikaty jego przedstawicieli.

Jeśli planowane zmiany weszłyby w życie, to od 1 października 2024 r. maksymalna kwota świadczeń z funduszu alimentacyjnego wzrosłaby do 1000 zł miesięcznie. Jak uzasadnia Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, proponowana zmiana jest zgodna z oczekiwaniami wyrażanymi przez rodziny z dziećmi, będące w trudnej sytuacji finansowej w związku z nieskuteczną egzekucją zasądzonych od rodzica alimentów. Komu przysługują świadczenia i jak można się o nie ubiegać?