Leniency czyli jak uniknąć kary od UOKiK

Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK) to instytucja, do której zadań należy ochrona rynku przed monopolem i zachowaniami ograniczającymi konkurencję. Prezes UOKiK jest uprawniony m.in. do prowadzenia postępowań antymonopolowych w sprawach praktyk ograniczających konkurencję – nadużywania pozycji dominującej na rynku oraz niedozwolonych porozumień (karteli), które mogą zakończyć się nakazem zaniechania niedozwolonego działania lub wysoką karą pieniężną (nawet 10 % obrotu).

Działania niezgodne z regułami konkurencji

Przepisy ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów zakazują praktyk ograniczających konkurencję. Przedsiębiorca może dopuścić się naruszenia przepisów antymonopolowych poprzez nadużywanie pozycji dominującej lub zawieranie niedozwolonych porozumień z innymi przedsiębiorcami, które ograniczają konkurencję na rynku.

Pojęcie porozumienia jest bardzo szerokie - nie chodzi tu wyłącznie o pisemne uzgodnienia, ale o wszelkie typy uzgodnień między przedsiębiorcami. Może tu chodzić więc zarówno o umowy pisemne, ustne ustalenia, a nawet jednostronne przekazywanie informacji wrażliwych z punktu widzenia procesu konkurencji. Tego typu porozumienia są w całości lub w odpowiedniej części nieważne.

Możemy wyróżnić 2 rodzaje porozumień ograniczających konkurencję:

1. porozumienia horyzontalne (kartele) – zawierane pomiędzy przedsiębiorcami działającymi na tym samym szczeblu obrotu, np. producent – producent,
2. porozumienia wertykalne – zawierane pomiędzy przedsiębiorcami działającymi na różnych szczeblach obrotu, np. producent – sprzedawca.

Najczęstsze naruszenia przepisów o ochronie konkurencji polegają na tym, że przedsiębiorcy:

• wspólnie ustalają ceny (zmowa cenowa), wielkość produkcji lub sprzedaży (zmowy kontyngentowe).
• dzielą między siebie rynek lub grupy konsumentów;
• zawierają tzw. zmowy przetargowe.

,,Świadek koronny'' dla przedsiębiorcy

Przedsiębiorca, który dopuścił się zawarcia porozumienia ograniczającego konkurencję, może starać się o zmniejszenie wymiaru kary lub nawet o odstąpienie od ukarania w ramach leniency - programowi łagodzenia kar. Program ten stanowi odpowiednik instytucji świadka koronnego w prawie karnym.

Aby przedsiębiorca, który był stroną porozumienia ograniczającego porozumienie (np. zmowy cenowej) mógł skorzystać z leniency, musi dobrowolnie i z własnej inicjatywy ujawnić Prezesowi UOKiK wszelkie informacje na temat nielegalnego porozumienia, przed wszczęciem postępowania lub w jego trakcie. Warto zaznaczyć, że złożenie wniosku leniency chroni osoby zarządzające tym przedsiębiorstwem, jeżeli współpracują z urzędem. Dlatego też w przypadku zwolnienia lub redukcji kary pieniężnej analogiczne korzyści otrzyma osoba fizyczna.