14 maja nie jest ostatecznym terminem na składanie wniosku o zwrot wywłaszczonych nieruchomości

14 maja – pierwotny termin na zwrot wywłaszczonych nieruchomości ponad 20 lat temu

Ubiegłoroczna nowelizacja ustawy o gospodarce nieruchomościami (ustawa z dnia 4 kwietnia 2019 roku o zmianie ustawy o gospodarce nieruchomościami (Dz.U. 2019, poz. 801) wprowadziła ograniczenie czasowe w zakresie terminu dochodzenia zwrotów nieruchomości, które okazały się być zbędne na cele wywłaszczenia. Wprowadzony tą nowelizacją ustęp 7 w artykule 137 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (dalej:ugn) stanowi, że uprawniennie do zwrotu gruntów, zbędnych na cel wywłaszczenia wygasa, jeżeli od dnia, w którym decyzja o wywłaszczeniu stała się ostateczna, upłynęło 20 lat, a w tym terminie uprawniony nie złożył wniosku, o którym mowa w ust. 3. [tj. wniosku o zwrot – M.G.]. Dotyczy to także sytuacji, gdy nieruchomość została wywłaszczona na podstawie umowy (art. 142a ugn)

Ponadto, art. 2 nowelizacji stanowił, że jeśli do wywłaszczenia doszło ponad 20 lat temu, dawny właściciel lub spadkobierca ma prawo żądać zwrotu nieruchomości przez 12 miesięcy od momentu wejścia w życie tej nowelizacji. Ponieważ nowelizacja ta weszła w życie 14 maja 2019 roku, ostateczny termin na składanie wniosków o zwrot w takich przypadkach miał minąć 14 maja 2020 roku.

Polecamy: Pracodawca w kryzysie

Bieg terminu na składanie wniosków o zwrot zawieszony na podstawie tzw. tarczy antykryzysowej

Jednakże należy podkreślić, że bieg ww. 12-miesięcznego terminu został zawieszony na podstawie tzw. tarczy antykryzysowej 2.0 (ustawa z dnia 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw - Dz.U. 2020 poz. 568). Konkretnie chodzi o nowowprowadzony art. 15zzr, który stanowi, że:

W okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19 bieg przewidzianych przepisami prawa administracyjnego terminów:

1) od zachowania których jest uzależnione udzielenie ochrony prawnej przed sądem lub organem,

2) do dokonania przez stronę czynności kształtujących jej prawa i obowiązki,

3) przedawnienia,

4) których niezachowanie powoduje wygaśnięcie lub zmianę praw rzeczowych oraz roszczeń i wierzytelności, a także popadnięcie w opóźnienie,

5) zawitych, z niezachowaniem których ustawa wiąże ujemne skutki dla strony,

6) do dokonania przez podmioty lub jednostki organizacyjne podlegające wpisowi do właściwego rejestru czynności, które powodują obowiązek zgłoszenia do tego rejestru, a także terminów na wykonanie przez te podmioty obowiązków wynikających z przepisów o ich ustroju

- nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu na ten okres.

Ponieważ tzw. tarcza antykryzysowa weszła w życie z dniem 31 marca, od tego czasu 12-miesięczny termin, przewidziany w nowelizacji ustawy o gospodarce nieruchomościami nie biegnie. Ponieważ od 31 marca do 14 maja mija 45 dni, od momentu „odwieszenia” terminów administracyjnych pozostanie 45 dni na złożenie wniosku o zwrot nieruchomości wywłaszczonych ponad 20 lat temu.

Jeśli odwieszenie terminów administracyjnych nastąpiłoby przykładowo od 26 maja b.r. to tym samym, ostateczny termin na złożenie wniosku o zwrot wywłaszczonych ponad 20 lat temu nieruchomości minąłby 9 lipca b.r.

Należy wskazać, że obecnie toczą się prace parlamentarne nad tzw. tarczą antykryzysową 3.0., która przewiduje uchylenie ww. art. 15zzr, tj. „odwieszenie” biegu terminów administracyjnych.

Kiedy można starać się o zwrot wywłaszczonych nieruchomości?

Oczywiście tylko w niektórych przypadkach zwrot wywłaszczonych gruntów jest możliwy. Najważniejsze 3 przesłanki są następujące:

1. Nieruchomość nigdy nie została wykorzystana zgodnie z celem wywłaszczenia
2. Nieruchomość pozostaje własnością gminy lub Skarbu Państwa
3. Wnioskodawca jest były właścicielem lub spadkobiercą byłego właściciela nieruchomości
4. Organ odpowiedzialny (obecnie starosta) nie zawiadomił byłego właściciela lub jego spadkobierców o zamiarze użycia wywłaszczonej nieruchomości lub jej części na inny cel niż określony w decyzji o wywłaszczeniu

Podkreślić należy, że zgodnie z art. 136 ust. 3 ugn, można żądać zwrotu:

1. Części nieruchomości, jeżeli tylko fragment gruntu został wykorzystany na cel wywłaszczenia
2. Udziału w nieruchomości, jeżeli o zwrot ubiega się tylko jeden ze współwłaścicieli lub spadkobierców dawnego właściciela

Michał Górski

Autor jest adwokatem, doktorem nauk prawnych, współautorem blogów: https://zasiedzenie.net/ i https://odszkodowanieodpanstwa.net/

Polecamy serwis: Sprawy urzędowe