Nawiązka na cel społeczny (art. 47)

Instytucja nawiązki jest środkiem karnym o specyficznym indywidualnym charakterze, który łączy w sobie elementy grzywny i odszkodowania cywilnoprawnego. Może ona być orzeczona obok każdego rodzaju kary: pozbawienia wolności, ograniczenia wolności oraz grzywny (niezależnie od tego czy jej wykonanie będzie zawieszone warunkowo czy też nie).

Polega ona na nałożeniu na sprawcę zobowiązania do zapłaty określonej sumy pieniężnej na rzecz podmiotu wskazanego przez sąd (tj. przeważnie pokrzywdzonego lub określonej instytucji, stowarzyszenia, fundacji lub organizacji społecznej, wpisanej do wykazu prowadzonego przez Ministra Sprawiedliwości)

Nawiązka może być orzekana w 3 sytuacjach:

• na podstawie analizowanego przepisu art. 47 Kodeksu karnego (i jest ona fakultatywnie orzekana przez sąd z urzędu)
• na podstawie przepisu art. 46 p. 2 Kodeksu karnego (warunkiem jej orzeczenia jest złożenie wniosku o naprawienie szkody)
• w sytuacjach wskazanych przez przepisy zawarte w części szczególnej Kodeksu karnego (np. zniesławieniu – art. 212, zniewadze – art. 216, kradzieży leśnej – art. 290), ma to miejsce z urzędu ale zależnie od treści przepisu jest to albo fakultatywne albo obligatoryjne(np. art. 290)

Zobacz serwis: Kary i środki karne

Wysokość nawiązki nie jest bezpośrednio związana z wysokością szkody, ale jej wysokość w myśl przepisu art. 48 KK nie może przekroczyć kwoty 100 000 zł.

Ważne jest to, że egzekucja nawiązki nie następuje z urzędu przez sąd, a musi jej dokonać indywidualnie uprawniony podmiot. W tym celu uzyskuje on od sądu z urzędu wolny od opłat tytuł egzekucyjny.

Istotne jest również to, że orzeczenie nawiązki nie stoi na przeszkodzie wytoczeniu procesu cywilnego o odszkodowanie, zaś jej kwota nie podlega zaliczeniu na poczet ewentualnego przyszłego odszkodowania. Wynika to z faktu, że jest to środek karny, a nie roszczenie cywilne orzekane w procesie karnym

W odniesieniu do podmiotu na rzecz którego następuje orzeczenie nawiązki, można wskazać następujące trzy sytuacje:

1) kiedy nawiązka orzekana jest na rzecz pokrzywdzonego:

• na podstawie art. 46 p. 2 Kodeksu karnego nawiązka może być orzeczona zamiast obowiązku naprawienia szkody i orzeczona na rzecz pokrzywdzonego w celu zadośćuczynienia za ciężki uszczerbek na zdrowiu, naruszenie czynności narządu ciała, rozstrój zdrowia, a także za doznaną krzywdę.
• na podstawie przepisów KK zawartych w części szczególnej przy popełnieniu określonych przestępstw np. kradzieży leśnej (art. 290 p. 2 KK)