Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Obrona konieczna (art. 25)

Opracował: Damian Skowron
Istotą prawa do obrony koniecznej jest odparcie bezpośredniego, bezprawnego zamachu na jakiekolwiek dobro chronione prawem.
Istotą prawa do obrony koniecznej jest odparcie bezpośredniego, bezprawnego zamachu na jakiekolwiek dobro chronione prawem.

REKLAMA

REKLAMA

Nie popełnia przestępstwa, kto w obronie koniecznej odpiera bezpośredni, bezprawny zamach na jakiekolwiek dobro chronione prawem. W razie przekroczenia granic obrony koniecznej, w szczególności gdy sprawca zastosował sposób obrony niewspółmierny do niebezpieczeństwa zamachu, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpić od jej wymierzenia.

Nie podlega karze, kto przekracza granice obrony koniecznej pod wpływem strachu lub wzburzenia usprawiedliwionych okolicznościami zamachu. Osoba, która w obronie koniecznej odpiera zamach na jakiekolwiek cudze dobro chronione prawem, chroniąc bezpieczeństwo lub porządek publiczny, korzysta z ochrony prawnej przewidzianej dla funkcjonariuszy publicznych. Przepisu powyższego nie stosuje się, jeżeli czyn sprawcy zamachu skierowany przeciwko osobie odpierającej zamach godzi wyłącznie w cześć lub godność tej osoby.

REKLAMA

Prawo do obrony koniecznej jest fundamentalnym prawem człowieka. Instytucja ta funkcjonuje w niezmienionym kształcie od poprzednio obowiązującego kodeksu karnego z 1969 r. 

Istotą prawa do obrony koniecznej jest odparcie bezpośredniego, bezprawnego zamachu na jakiekolwiek dobro chronione prawem. Tym zamachem może być każdy czyn człowieka, także nieświadomy, który zmienia, bądź potencjalnie zagraża istniejącemu stanowi.

Obrona konieczna a działanie funkcjonariusza publicznego

Ofiara zamachu ma prawo się bronić bez względu na to czy działanie sprawcy jest umyślne, czy nieumyślnie. Co do zasady obrona konieczna nie przysługuje przed działaniami podejmowanymi przez funkcjonariuszy publicznych. Wyjątkiem od tej zasady jest zaistnienie okoliczności:

  • działanie funkcjonariusza publicznego nie mieści się w zakresie jego uprawnień służbowych
  • działanie podjęte przez funkcjonariusza publicznego narusza jego uprawnienia

W sytuacji gdy funkcjonariusz publiczny działa w granicach swoich uprawnień obrona konieczna nie przysługuje. Również, gdy funkcjonariusz działa w granicach swoich uprawnień, ale popełnia błąd (np. omyłkowo zatrzymuje niewłaściwą osobę) obrona konieczna nie przysługuje.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Zobacz serwis: Wyłączenie odpowiedzialności karnej

REKLAMA

Obrona konieczna przysługuje funkcjonariuszowi publicznemu, który padł ofiarą bezprawnego zamachu. Gdy funkcjonariusz wykonuje swoje obowiązki służbowe podstawą prawną jego działań jest kontratyp realizacji obowiązków służbowych. Natomiast na kontratyp obrony koniecznej funkcjonariusz policji będzie mógł powołać się tylko wtedy, gdy realizując swoje obowiązki służbowe spotka się z bezprawnym zamachem skierowanym w niego.

Obrona konieczna w bójce przysługuje, gdy osoba włącza się do bójki w celu jej przerwania i zaprowadzenia porządku publicznego oraz w sytuacji gdy jeden z uczestników sięgnie po niebezpieczne narzędzie (broń, nóż etc.) 

Prawo do obrony koniecznej przysługuje nawet wtedy, gdy poszkodowany mógł z łatwością uniknąć zamachu np. poprzez ucieczkę. Nie ma też obowiązku odpierać bezprawny zamach w sposób współmierny. Osoba napadnięta ma prawo bronić się wszelkimi dostępnymi środkami, aż do momentu, gdy sprawca odstąpi od kontynuowania zamachu.

Postać zamachu

Zamach powinien być realny. W przeciwnym wypadku, gdy jest tylko wytworem wyobraźni „ofiary” takie zachowanie jest nie jest kontratypem, tylko błędem co do kontratypu

REKLAMA

Zamach jest bezpośredni także wtedy, gdy nie został jeszcze zrealizowany, ale istnieje wysokie prawdopodobieństwo jego przeprowadzenia. Bezpośredniość przejawia się poprzez moment rozpoczęcia i zakończenia się ataku stwarzającego niebezpieczeństwo dla dobra prawnego.

Gdy zamach na dobro jeszcze nie doczekał się fazy realizacji bądź już się zakończył, a spotkał się reakcją poszkodowanego doktryna prawa karnego nazywa taką sytuację ekscesem ekstensywnym.

Natomiast gdy środki podjęte przeciw sprawcy są rażąco niewspółmierne doktryna prawa karnego nazywa taką sytuację ekscesem intensywnym.

Zobacz serwis: Sprawy karne

Przekroczenie granic obrony koniecznej

W sytuacji przekroczenia granic obrony koniecznej istotnym czynnikiem są okoliczności popełnienia czynu. Jeżeli przekroczenie granic obrony koniecznej było wynikiem strachu lub wzburzenia usprawiedliwionych okolicznościami zamachu to sąd odstępuje od wymierzenia kary obligatoryjnie. O takiej sytuacji możemy mówić gdy strach i wzburzenie biorą górę nad intelektem napadniętego. Jako, że tego typu okoliczności niemal zawsze towarzyszą napadniętemu, ostateczna ocena zdarzenia należy do sądu orzekającego.

Każdy przypadek oceniany jest indywidualnie. Sąd wydając wyrok w takiej sprawie szczegółowo analizuje konkretne zdarzenie, jego przebieg, stopień zagrożenia, intensywność, okoliczności zdarzenia itp.

Zobacz: Bezpłatne porady prawne

Podstawa prawna: Art. 25 Kodeksu karnego

Autopromocja

REKLAMA

Źródło: INFOR
Czy ten artykuł był przydatny?
tak
nie
Dziękujemy za powiadomienie - zapraszamy do subskrybcji naszego newslettera
Jeśli nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania w tym artykule, powiedz jak możemy to poprawić.
UWAGA: Ten formularz nie służy wysyłaniu zgłoszeń . Wykorzystamy go aby poprawić artykuł.
Jeśli masz dodatkowe pytania prosimy o kontakt

REKLAMA

Komentarze(0)

Pokaż:

Uwaga, Twój komentarz może pojawić się z opóźnieniem do 10 minut. Zanim dodasz komentarz -zapoznaj się z zasadami komentowania artykułów.
    QR Code

    © Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

    Wynagrodzenie minimalne 2023 [quiz]
    certificate
    Jak zdobyć Certyfikat:
    • Czytaj artykuły
    • Rozwiązuj testy
    • Zdobądź certyfikat
    1/15
    Kiedy będą miały miejsce podwyżki minimalnego wynagrodzenia w 2023 roku?
    od 1 stycznia i od 1 lipca
    od 1 stycznia i od 1 czerwca
    od 1 lutego i od 1 lipca
    Następne
    Prawo
    Zapisz się na newsletter
    Zobacz przykładowy newsletter
    Zapisz się
    Wpisz poprawny e-mail
    Raport KRD: 60 procent dłużników alimentacyjnych nie płaci też innych swoich zobowiązań

    W Polsce 292 tys. osób uchyla się od płacenia alimentów i ma ponad 14,5 mld zł długów z tego tytułu - wynika z raportu Krajowego Rejestru Długów. Dodano, że 60 proc. z tych dłużników ma też inne nieuregulowane zaległości na niemal 2,4 mld zł.

    Afera Baltony - cinkciarze, handlarze i marynarze …

    Kiedy jeszcze byłem małym chłopcem dorastającym w latach 80tych w PRL-u, moją uwagę zwracały dwie marki, z którymi obnosili się dorośli na reklamówkach. Pierwszą z nich był PEWEX, a drugą jeszcze bardziej egzotyczną Baltona. Reklamówek z tych sklepów nie wyrzucano, ale z dumą noszono w nich zakupy, aż do zupełnego zniszczenia. 

    Coraz więcej emerytów i rencistów - dane ZUS

    Dziesięć lat temu było ich niecałe 5 mln, dzisiaj ponad 6 mln osób dostaje co miesiąc emeryturę z ZUS. Liczba osób, które zakończyły aktywność zawodową z roku na rok wzrasta.

    Telus: nie zdejmiemy embarga, jeśli nie wypracujemy z Ukrainą pewnego, skutecznego rozwiązania

    Robert Telus minister rolnictwa powiedział, że "Polska nie zdejmie embarga, jeśli nie wypracujemy z Ukrainą pewnego, skutecznego rozwiązania". Dodał, że rozwiązanie to musi zabezpieczać interes polskiego rolnika.

    REKLAMA

    Telus: popieramy wniosek komisarza UE ds. rolnictwa, by Unia dopłacała do transportu zboża

    Minister rolnictwa Robert Telus powiedział: My jako koalicja pięciu krajów popieramy wniosek unijnego komisarza ds. rolnictwa Janusza Wojciechowskiego, by UE dopłacała do transportu zboża, żeby on się opłacił.

    Pomnik przyrody

    Pomnik przyrody stanowi jedną z form jej ochrony. Jak można zdefiniować pomniki ochrony przyrody? Jakie kryteria powinno spełniać drzewo, aby uznać je za taki pomnik?

    Odpady komunalne

    Odpady komunalne to często odpady, które powstają w gospodarstwach domowych, ale nie tylko. Szczegółowe wyliczenie znajdziemy w ustawie o odpadach.

    Ochrona przyrody

    Ochrona przyrody jest ważnym zagadnieniem w dobie rozwoju technologicznego. Z tempo powodu warto wiedzieć na czym polega i jakie są jej cele.

    REKLAMA

    Park narodowy

    Parki narodowe to miejsca, które pełnią ważną rolę w kontekście ochrony przyrody. W jakim celu są tworzone i jak można je zdefiniować?

    Rodzinny Kapitał Opiekuńczy. ZUS wypłacił ponad 700 tys. świadczeń

    Kapitał wypłacany jest w miesięcznych częściach – po 500 zł przez dwa lata lub po 1000 zł przez rok. Wyboru dokonuje rodzic. Błędy we wnioskach mogą jednak wpływać na czas rozpatrzenia elektronicznego dokumentu. 

    REKLAMA