Strona główna » Prawo » Sprawy karne » Kodeks karny » Wyłączenie odpowiedzialności karnej » Stan wyższej konieczności (art. 26)

Stan wyższej konieczności (art. 26)

16 listopada 2009, 10:01

Dołącz do grona ekspertów

Damian Skowron

Osoba, która ratuje jedno dobro kosztem innego dobra działa zgodnie z prawem w stanie wyższej konieczności.

Nie popełnia przestępstwa, kto działa w celu uchylenia bezpośredniego niebezpieczeństwa grożącego jakiemukolwiek dobru chronionemu prawem, jeżeli niebezpieczeństwa nie można inaczej uniknąć, a dobro poświęcone przedstawia wartość niższą od dobra ratowanego. Nie popełnia przestępstwa także ten, kto, ratując dobro chronione prawem w warunkach określonych w § 1, poświęca dobro, które nie przedstawia wartości oczywiście wyższej od dobra ratowanego.

O stanie wyższej konieczności mówimy, gdy dochodzi do konfliktu interesów w wyniku, którego należy dokonać wyboru pomiędzy dobrami prawnymi. Dobro prawne, które jest poświęcane nie powinno przedstawiać wyższej wartości od dobra ratowanego.

Kiedy działamy w stanie wyższej konieczności?

Osoba, która ratuje jedno dobro kosztem innego dobra działa zgodnie z prawem. Aby doszło do takiej sytuacji niezbędne jest realne zagrożenie. To zagrożenie powinno mieć charakter nieuchronny. Stan wyższej konieczności występuje tylko wtedy, gdy przed niebezpieczeństwem nie można było się obronić w żaden inny sposób.

Osoba, która ratuje jedno dobro kosztem drugiego musi być w pełni świadoma zagrożenia oraz posiadać chęć zapobieżenia negatywnym skutkom dla konkretnego dobra.

Zobacz serwis: Wyłączenie odpowiedzialności karnej

Nie działa w stanie wyższej konieczności osoba, która celowo spowodowała zagrożenia tylko po to, aby naruszyć inne dobro.

Aby zachowanie uznać za zgodne z prawem dobro ratowane powinno mieć wyższą wartość od dobra poświęcanego. Dopuszczalne jest aby dobro ratowane miało taką samą, a nawet nieznaczną niższą wartość od dobra poświęcanego, ale ważne jest aby ta różnica nie była znaczna.

Wyższa konieczność a sądowy wymiar kary

Gdy sprawca przekroczy granice stanu wyższej konieczności sąd może go łagodnie potraktować wymierzając karę nadzwyczajnie złagodzoną lub nawet całkowicie odstępując od jej wymierzenia. Jednakże, gdy na sprawcy ciąży szczególny obowiązek chronienia dobra z narażeniem własnego życia włącznie, a pomimo to posługuje się stanem wyższej konieczności nie może on liczyć później na nadzwyczajne złagodzenie kary lub odstąpienie od niej. Obowiązek chronienia dobra z narażeniem własnego życia musi być uregulowany w ustawie lub zapisany w umowie.

Gdy jest rzeczywiste zagrożenie dla dwóch lub więcej dóbr prawnych, których nie sposób uratować równocześnie, a istnieje prawny obowiązek ich ratowania, to obowiązkiem zobowiązanego jest uratowanie jednego tych z dóbr.

Zobacz serwis: Bezpłatne porady prawne

Podstawa prawna: Art. 26 Kodeksu karnego

Zadaj pytanie prawnikowi »