REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Ubezpieczenia społeczne - podstawowe informacje

Robert Pakla
doktorant Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego im. Jana Pawła II, ekspert ds. Regulacji Nadzorczych i ALM w Alior Bank SA.
Ubezpieczenia społeczne./ Fot. Fotolia
Ubezpieczenia społeczne./ Fot. Fotolia

REKLAMA

REKLAMA

Tematyka zabezpieczenia społecznego jest dość zawiła i nieprzystępna dla przeciętnego obywatela. Wynika to zarówno ze specyfiki prawa zabezpieczenia społecznego, ugruntowanego w licznych ustawach (prawo zabezpieczenia społecznego nie jest w Polsce skodyfikowane), jak również z powodu częstych jego nowelizacji.

Zabezpieczenie obywateli na wypadek określonych zdarzeń losowych pozbawiających ich środków do życia jest jednak konieczne, co potwierdza Konstytucja Rzeczpospolitej w art. 67 ust.1 stanowiąc, że:

REKLAMA

"Obywatel ma prawo do zabezpieczenia społecznego w razie niezdolności do pracy ze względu na chorobę lub inwalidztwo oraz po osiągnięciu wieku emerytalnego…’’.

Dzięki takim zabiegom każdy członek społeczeństwa może korzystać z ochrony prawnej w sytuacjach zmniejszenia lub utraty zarobków czy to czasowej czy to stałej, z powodu niezdolności do pracy.

Możemy wyróżnić 3 formy realizowania idei zabezpieczenia społecznego:

REKLAMA

1. Metoda ubezpieczeniowa - obejmująca ubezpieczenie emerytalne, rentowe, chorobowe, wypadkowe. Realizuje się przez tworzenie określonych grup narażonych na podobne zdarzenia losowe powodujące utratę zdolności do pracy. Jest pokrywana głównie z przymusowych składek osób ubezpieczonych, a odmowa wypłaty świadczenia powoduje powstanie roszczenia osoby ubezpieczonej. Powstaje w momencie spełnienia warunków wymienionych w ustawie nie zależenie od stanu majątkowego ubezpieczonego.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

2. Zaopatrzenie społeczne - obejmuje na ogół całą ludność, bez względu na aktywność zawodową, udzielając rent i emerytur osobom spełniającym warunki, jednak środki na zaopatrzenie pochodzą z budżetu państwa. Po spełnieniu warunków przysługuje roszczenie o spełnienie świadczenia.

3. Metoda opiekuńcza - obejmuje całą ludność, bez względu na aktywność zawodową, często wysokość świadczenia lub jego przyznanie uzależnione jest od nie przekroczenia dochodów, świadczenia pochodzą ze środków publicznych, świadczeń tych z reguły nie można dochodzić i mają charakter uznaniowy, jednak istnieją wyjątki.

W niniejszym artykule skupię się wyłącznie na podstawowych informacjach dotyczących  przedmiotu ochrony ubezpieczeniowej, obowiązku ubezpieczenia społecznego warunków jego nabycia oraz dochodzenia świadczenia ubezpieczeniowego przed sądem.

Zobacz również: Czym są ubezpieczenia społeczne?

Przedmiot ochrony ubezpieczeniowej

Jak wynika z przepisów ustaw szczególnych, a nawet samej Konstytucji Rzeczpospolitej, chroniony w ramach zabezpieczenia społecznego jest nie tyle majątek obywatela, co jego zdolność do pracy.

Praca służy zdobywaniu środków do życia, stąd szczególna troska państwa o zapewnienie obywatelom warunków bytowych, gdy oni sami nie mogą świadczyć pracy, lub częściowo tracą zdolność do jej świadczenia w wyniku zdarzeń losowych. Problem w rozumieniu losowości zdarzenia jest przedmiotem badań i analizy prawników od dawna. Biotyczność zdarzenia losowego po raz pierwszy użył W. Warkałło w odniesieniu do choroby, kalectwa i przedwczesnej śmierci . Obecnie należy rozumieć biotyczność zdarzenia losowego jako okoliczność biologiczną, która zaistniała w życiu człowieka, właściwą jego losowi, przy czym należy pamiętać, że katalog zdarzeń biotycznych jest zamknięty.1

Polecamy serwis: Praca

Kiedy jasne jest już dla nas pojęcie zdarzenia losowego, należy zastanowić się czym jest zdarzenie ubezpieczeniowe. Zdarzeniem ubezpieczeniowym jest takie zdarzenie losowe, które wywołuje skutek ubezpieczeniowy przez zapewnienie ochrony po zaistnieniu zdarzenia losowego. Zatem zdarzenie ubezpieczeniowe nie chroni przed samym zdarzeniem losowym, ale jego skutkiem.

Przykład:

Choroba może spowodować powstanie obowiązku świadczenia ubezpieczeniowego ze strony organu państwowego, gdy ubezpieczony utracił trwale zdolność do świadczenia pracy.  Świadczenie to może objawiać się w postaci renty z tytułu niezdolności do pracy. Jednak gdyby choroba nie spowodowała trwałej niezdolności do pracy, a jedynie czasowo, wówczas należne by było świadczenie w postaci zasiłku chorobowego i świadczenia rehabilitacyjnego. Mogłoby być też tak, że choroba nie wpłynąłby na zdolność świadczenia pracy.

Skutki tego samego zdarzenia losowego mogą być zatem różne na gruncie prawa ubezpieczeń społecznych.

Przyczyny zdarzenia losowego wywołującego niezdolność do świadczenia pracy możemy podzielić na :

REKLAMA

• Zewnętrzne
a) Okoliczności ze sfery spraw prywatnych
b) Okoliczności ze sfery spraw publicznych, tj. wykonywania czynności związanych z pracą, odbywania drogi do pracy i z pracy, wykonywania funkcji publicznych, funkcji ławnika, ratowanie życia ludzkiego

• Wewnętrzne
Jedynie okoliczności wewnętrzne i okoliczności ze sfery praw publicznych mogą rodzić kwalifikację prawną w postaci zdarzeń z tzw. Ogólnego stanu zdrowia, wypadku przy pracy i choroby zawodowej, wypadku  w drodze do pracy lub z pracy i wypadku w szczególnych okolicznościach. Kwalifikacje prawną trzeba tu zatem rozumieć jako związek między uszkodzeniem organizmu a okolicznościami wykonywania pracy.

Takie rozróżnienie jest konieczne ze względu na identyczność skutków okoliczności ze spraw prywatnych w sferze publicznej z okolicznościami związanymi z wewnętrznymi przyczynami zdarzenia losowego.

Należy w ramach tego rozdziału poruszyć zagadnienie choroby zawodowej. Pojęcie to odnosi się do choroby, kalectwa lub śmierci, której zewnętrzną przyczyną był rodzaj lub charakter wykonywanej pracy.

Polecamy serwis: Emerytury

W.Warkałło, Prawo i ryzyko, Warszawa 1949 r., s.33.

I.Jędrasik-Janokowska, Pojęcie i konstrukcje prawne ubezpieczenia społecznego, Warszawa 2012, str. 90.

Autopromocja

REKLAMA

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

Wynagrodzenie minimalne 2023 [quiz]
certificate
Jak zdobyć Certyfikat:
  • Czytaj artykuły
  • Rozwiązuj testy
  • Zdobądź certyfikat
1/15
Kiedy będą miały miejsce podwyżki minimalnego wynagrodzenia w 2023 roku?
od 1 stycznia i od 1 lipca
od 1 stycznia i od 1 czerwca
od 1 lutego i od 1 lipca
Następne
Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Sąd Apelacyjny: Rolnik musi zapłacić ok. 120 tys. zł sąsiadom za smród z chlewni. Minister rolnictwa: to podważa sens rolnictwa, konieczne nowe przepisy

Rolnik, hodowca trzody chlewnej z Grodziska k. Łodzi ma zapłacić ok. 120 tys. zł sąsiadom, którzy przed sądem poskarżyli się na przykre zapachy docierające do ich posesji z jego chlewni. Taki wyrok wydał we wrześniu br. Sąd Apelacyjny w Łodzi, o czym pierwszy poinformował portal farmer.pl. Wieś jest miejscem produkcji rolnej i rolnik, który hoduje zwierzęta, nie może płacić odszkodowania za nieprzyjemne zapachy - ocenił minister rolnictwa Czesław Siekierski komentując ten wyrok. Zapowiedział przygotowanie przepisów prawnych "na szczeblu krajowym", które zapobiegną takim sytuacjom w przyszłości.

Sejm: Bez wniosku osoby niepełnosprawnej. Od 30 września tylko z zaświadczeniem. Zasiłek pielęgnacyjny (215,84 zł) [Przedłużanie orzeczeń o niepełnosprawności]

Posłowie koalicji rządowej złożyli projekt nowelizacji przepisów o przedłużaniu ważności orzeczeń o niepełnosprawności. Głównym celem nowelizacji jest umożliwienie osobom niepełnosprawnym w wieku do 16-lat przedłużenie ważności orzeczeń. Ale równie ważna jest nowa zasada, że osoba niepełnosprawna starając się o przedłużenie prawa do np. zasiłku pielęgnacyjnego nie musi składać żadnego wniosku. Sprawa jest wszczynana z urzędu na podstawie zaświadczenia przedstawionego przez osobę niepełnosprawną.

Wynagrodzenie chorobowe a zasiłek chorobowy 2024 - różnice: wysokość, terminy, składki, podatek, podstawa wymiaru

Wynagrodzenie chorobowe jak i zasiłek chorobowy to świadczenia pieniężne, które przysługują ubezpieczonemu za czas niezdolności do pracy spowodowanych:
- chorobą, 
- odosobnieniem w związku z chorobą zakaźną, 
- wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy, 
- chorobą przypadającą w czasie ciąży,
- poddaniem się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianym dla kandydatów na dawców komórek, tkanek, narządów oraz poddaniem się zabiegowi pobrania komórek, tkanek i narządów.

Świadczenia te różnią się przede wszystkim okresem niezdolności do pracy ale również stroną je finansującą oraz oskładkowaniem i opodatkowaniem danego świadczenia.

Czy oskładkowanie umów cywilnoprawnych da wyższe emerytury w przyszłości? Polacy w to nie wierzą, chcą renegocjacji KPO

Aż 71,5% Polaków nie wierzy, że przyszła państwowa emerytura pozwoli im na godne życie, wynika z najnowszych badań dla Useme.com. Za to coraz więcej rodaków zaczyna oszczędzać na emeryturę poza systemem ZUS. Co więcej, Polacy oczekują od rządu renegocjacji z Komisją Europejską kamienia milowego KPO dot. oskładkowania umów cywilnoprawnych.

REKLAMA

12 rat dla powodzian. Rząd pomoże spłacić kredyt hipoteczny, ale szykuje też ulgi dla powodzian w spłatach innych zobowiązań

Rząd zapowiedział możliwości wsparcia dla kredytobiorców poszkodowanych w wyniku powodzi. Rozwiązanie zakłada, że Fundusz Wsparcia Kredytobiorców spłaci 12 rat kredytu hipotecznego dla powodzian. Rząd pracuje też nad wprowadzeniem ulg dla powodzian w spłatach także innych zobowiązań – nie tylko tych hipotecznych.

Zasiłek opiekuńczy na zdrowe dziecko. Do 60 dni w roku. ZUS przypomina, który rodzic może dostać te pieniądze. Sprawdź zasady

Zasiłek opiekuńczy na zdrowe dziecko. Do 60 dni w roku. ZUS przypomina, że każdy może dostać te pieniądze. Jest to informacja szczególnie istotna dla osób z terenów dotkniętych powodzią, na których zajęcia w przedszkolach i szkołach zostały zawieszone.

ZUS: Świadczenia na zalanych terenach wypłacane są na bieżąco

Rzecznik Prasowy ZUS Paweł Żebrowski poinformował, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych na bieżąco wypłaca świadczenia na terenach dotkniętych powodzią, w tym 14 emerytury. Obecnie około 85 proc. emerytów w ZUS otrzymuje emeryturę bezpośrednio na rachunek bankowy

MON: Ubrać szpiega - kwoty na zakup cywilnego ubrania przez funkcjonariuszy Służby Wywiadu Wojskowego

Zmieni się wysokość równoważnika pieniężnego i kwota na zakup ubrania typu cywilnego w zamian za umundurowanie przyznawanego funkcjonariuszom Służby Wywiadu Wojskowego. W Ministerstwie Obrony Narodowej trwają prace nad nowelizacją przepisów.

REKLAMA

Rewolucja w szkołach! Czy biologia, chemia i geografia znikną ze szkół podstawowych? MEN stawia sprawę jasno

Rewolucja w szkołach! Czy biologia, chemia i geografia znikną ze szkół podstawowych? Ministerstwo Edukacji Narodowej stawia sprawę jasno. Założenia dotyczące profilu absolwenta przedszkola i szkoły podstawowej są już przygotowane.

Lex Kamilek: Niespójne przepisy powodują problemy organizacyjne w szkołach. Środowisko pedagogiczne skupia się na biurokracji

Ustawa Kamilka, lub inaczej lex Kamilek, wywołała pewne zamieszanie w kręgach m.in. nauczycieli i dyrektorów szkół. Ich wątpliwości budzi m. in. przepis o konieczności przedstawienia zaświadczenia z Krajowego Rejestru Karnego. Ten fragment ustawy pozostawia szerokie pole do interpretacji.

REKLAMA