REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Ubezpieczenia społeczne - podstawowe informacje

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Robert Pakla
doktorant Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego im. Jana Pawła II, ekspert ds. Regulacji Nadzorczych i ALM w Alior Bank SA.
Ubezpieczenia społeczne./ Fot. Fotolia
Ubezpieczenia społeczne./ Fot. Fotolia

REKLAMA

REKLAMA

Tematyka zabezpieczenia społecznego jest dość zawiła i nieprzystępna dla przeciętnego obywatela. Wynika to zarówno ze specyfiki prawa zabezpieczenia społecznego, ugruntowanego w licznych ustawach (prawo zabezpieczenia społecznego nie jest w Polsce skodyfikowane), jak również z powodu częstych jego nowelizacji.

Zabezpieczenie obywateli na wypadek określonych zdarzeń losowych pozbawiających ich środków do życia jest jednak konieczne, co potwierdza Konstytucja Rzeczpospolitej w art. 67 ust.1 stanowiąc, że:

REKLAMA

"Obywatel ma prawo do zabezpieczenia społecznego w razie niezdolności do pracy ze względu na chorobę lub inwalidztwo oraz po osiągnięciu wieku emerytalnego…’’.

Dzięki takim zabiegom każdy członek społeczeństwa może korzystać z ochrony prawnej w sytuacjach zmniejszenia lub utraty zarobków czy to czasowej czy to stałej, z powodu niezdolności do pracy.

Możemy wyróżnić 3 formy realizowania idei zabezpieczenia społecznego:

REKLAMA

1. Metoda ubezpieczeniowa - obejmująca ubezpieczenie emerytalne, rentowe, chorobowe, wypadkowe. Realizuje się przez tworzenie określonych grup narażonych na podobne zdarzenia losowe powodujące utratę zdolności do pracy. Jest pokrywana głównie z przymusowych składek osób ubezpieczonych, a odmowa wypłaty świadczenia powoduje powstanie roszczenia osoby ubezpieczonej. Powstaje w momencie spełnienia warunków wymienionych w ustawie nie zależenie od stanu majątkowego ubezpieczonego.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

2. Zaopatrzenie społeczne - obejmuje na ogół całą ludność, bez względu na aktywność zawodową, udzielając rent i emerytur osobom spełniającym warunki, jednak środki na zaopatrzenie pochodzą z budżetu państwa. Po spełnieniu warunków przysługuje roszczenie o spełnienie świadczenia.

3. Metoda opiekuńcza - obejmuje całą ludność, bez względu na aktywność zawodową, często wysokość świadczenia lub jego przyznanie uzależnione jest od nie przekroczenia dochodów, świadczenia pochodzą ze środków publicznych, świadczeń tych z reguły nie można dochodzić i mają charakter uznaniowy, jednak istnieją wyjątki.

W niniejszym artykule skupię się wyłącznie na podstawowych informacjach dotyczących  przedmiotu ochrony ubezpieczeniowej, obowiązku ubezpieczenia społecznego warunków jego nabycia oraz dochodzenia świadczenia ubezpieczeniowego przed sądem.

Zobacz również: Czym są ubezpieczenia społeczne?

Przedmiot ochrony ubezpieczeniowej

Jak wynika z przepisów ustaw szczególnych, a nawet samej Konstytucji Rzeczpospolitej, chroniony w ramach zabezpieczenia społecznego jest nie tyle majątek obywatela, co jego zdolność do pracy.

Praca służy zdobywaniu środków do życia, stąd szczególna troska państwa o zapewnienie obywatelom warunków bytowych, gdy oni sami nie mogą świadczyć pracy, lub częściowo tracą zdolność do jej świadczenia w wyniku zdarzeń losowych. Problem w rozumieniu losowości zdarzenia jest przedmiotem badań i analizy prawników od dawna. Biotyczność zdarzenia losowego po raz pierwszy użył W. Warkałło w odniesieniu do choroby, kalectwa i przedwczesnej śmierci . Obecnie należy rozumieć biotyczność zdarzenia losowego jako okoliczność biologiczną, która zaistniała w życiu człowieka, właściwą jego losowi, przy czym należy pamiętać, że katalog zdarzeń biotycznych jest zamknięty.1

Polecamy serwis: Praca

Kiedy jasne jest już dla nas pojęcie zdarzenia losowego, należy zastanowić się czym jest zdarzenie ubezpieczeniowe. Zdarzeniem ubezpieczeniowym jest takie zdarzenie losowe, które wywołuje skutek ubezpieczeniowy przez zapewnienie ochrony po zaistnieniu zdarzenia losowego. Zatem zdarzenie ubezpieczeniowe nie chroni przed samym zdarzeniem losowym, ale jego skutkiem.

Przykład:

Choroba może spowodować powstanie obowiązku świadczenia ubezpieczeniowego ze strony organu państwowego, gdy ubezpieczony utracił trwale zdolność do świadczenia pracy.  Świadczenie to może objawiać się w postaci renty z tytułu niezdolności do pracy. Jednak gdyby choroba nie spowodowała trwałej niezdolności do pracy, a jedynie czasowo, wówczas należne by było świadczenie w postaci zasiłku chorobowego i świadczenia rehabilitacyjnego. Mogłoby być też tak, że choroba nie wpłynąłby na zdolność świadczenia pracy.

Skutki tego samego zdarzenia losowego mogą być zatem różne na gruncie prawa ubezpieczeń społecznych.

Przyczyny zdarzenia losowego wywołującego niezdolność do świadczenia pracy możemy podzielić na :

REKLAMA

• Zewnętrzne
a) Okoliczności ze sfery spraw prywatnych
b) Okoliczności ze sfery spraw publicznych, tj. wykonywania czynności związanych z pracą, odbywania drogi do pracy i z pracy, wykonywania funkcji publicznych, funkcji ławnika, ratowanie życia ludzkiego

• Wewnętrzne
Jedynie okoliczności wewnętrzne i okoliczności ze sfery praw publicznych mogą rodzić kwalifikację prawną w postaci zdarzeń z tzw. Ogólnego stanu zdrowia, wypadku przy pracy i choroby zawodowej, wypadku  w drodze do pracy lub z pracy i wypadku w szczególnych okolicznościach. Kwalifikacje prawną trzeba tu zatem rozumieć jako związek między uszkodzeniem organizmu a okolicznościami wykonywania pracy.

Takie rozróżnienie jest konieczne ze względu na identyczność skutków okoliczności ze spraw prywatnych w sferze publicznej z okolicznościami związanymi z wewnętrznymi przyczynami zdarzenia losowego.

Należy w ramach tego rozdziału poruszyć zagadnienie choroby zawodowej. Pojęcie to odnosi się do choroby, kalectwa lub śmierci, której zewnętrzną przyczyną był rodzaj lub charakter wykonywanej pracy.

Polecamy serwis: Emerytury

W.Warkałło, Prawo i ryzyko, Warszawa 1949 r., s.33.

I.Jędrasik-Janokowska, Pojęcie i konstrukcje prawne ubezpieczenia społecznego, Warszawa 2012, str. 90.

Zapisz się na newsletter
Najlepsze artykuły, najpoczytniejsze tematy, zmiany w prawie i porady. Skoncentrowana dawka wiadomości z różnych kategorii: prawo, księgowość, kadry, biznes, nieruchomości, pieniądze, edukacja. Zapisz się na nasz newsletter i bądź zawsze na czasie.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Komisja Europejska: 90% redukcji gazów cieplarnianych w UE do 2040 r.; pełna neutralność klimatyczna netto do 2050 r.

W dniu 2 lipca 2025 r. Komisja Europejska zaproponowała wyznaczenie celu klimatycznego na 2040 r. Zgodnie z propozycją emisje gazów cieplarnianych powinny wówczas wynieść o 90 proc. mniej względem poziomu z 1990 r. Pomocą w dojściu do celu ma być możliwość wliczania projektów sfinansowanych w krajach trzecich.

Rewolucja w rozwodach: koniec z orzekaniem o winie i przyznawaniem alimentów z powodu odpowiedzialności drugiego współmałżonka za rozpad małżeństwa. Ale skorzystają na tym dzieci

W dniu 23 czerwca 2025 r. Komisja Kodyfikacyjna Prawa Rodzinnego, będąca organem działającym przy Ministrze Sprawiedliwości przyjęła projekt ustawy nowelizującej kodeks rodzinny i opiekuńczy, który zakłada eliminację orzekania o winie rozkładu pożycia w sprawach o rozwód i separację. Z powyższym, ściśle związana jest również zmiana zasad alimentacji po rozwodzie i separacji – na przyznanie alimentów nie ma już mieć wpływu odpowiedzialność byłego współmałżonka za rozpad małżeństwa. Na zmianach tych, skorzystać mają przede wszystkim dzieci.

Najnowszy sondaż partyjny 2025

Najnowszy sondaż partyjny 2025: dla Rzeczpospolitej, WP, Onet. We wszystkich sondażach partyjnych wygrywa PiS. Jakie partie są poniżej progu 5%?

35 stopni Celsjusza - maksymalna temperatura w pracy (w pomieszczeniu). MRPiPS zmienia przepisy BHP. Dlaczego dopiero od 2027 roku?

Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej od grudnia 2024 r. pracuje nad nowelizacją rozporządzenia w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. MRPiPS chce nowych przepisów dotyczących pracy w czasie wysokich temperatur i nowych obowiązków dla pracodawców. Zmiany mają wejść w życie dopiero od 2027 roku. Pod koniec czerwca 2025 r. ukazała się już trzecia wersja tego projektu - przepisy w dwóch pierwszych wersjach były krytykowane m.in. jako zbyt skomplikowane.

REKLAMA

Zmiany dotyczące żłobków: 2 dni wolne w roku, obowiązkowy plac zabaw, Mały ZUS Plus i Aktywny Rodzic

Zmiany dotyczące żłobków obejmują m.in. 2 dni wolne w roku na podnoszenie kwalifikacji zawodowych, obowiązkowy plac zabaw na terenie placówki czy doprecyzowanie przepisów o Małym ZUS Plus i świadczeniu Aktywny Rodzic. Jak nowe przepisy ocenia Rzecznik MŚP Agnieszka Majewska?

Od 7 lipca 2025 r. Polska przywraca czasową kontrolę na granicach z Niemcami i Litwą

W dniu 1 lipca 2025 r. Premier Donald Tusk zapowiedział przywrócenie od 7 lipca czasowej kontroli na granicy z Niemcami i Litwą. Wyjaśnił, że jest to konieczne, aby zredukować do minimum niekontrolowane przepływy migrantów.

Od 1 lipca 2025 r. wnioski o 3 ważne świadczenia. Kto może je otrzymać?

Startuje nabór wniosków o świadczenie Dobry start. 300 zł na szkolną wyprawkę ZUS wypłaci bez względu na dochód. Rodzice mniej zamożni od 1 lipca 2025 r. mogą również ubiegać się o zasiłki rodzinne i dodatki na nowy okres zasiłkowy. Ważną formą wsparcia wielu dzieci jest fundusz alimentacyjny.

Likwidacja USAID to śmierć 14 mln ludzi do 2030 r.

Likwidacja amerykańskiej agencji pomocy międzynarodowej USAID może doprowadzić do śmierci 14 milionów osób do 2030 roku – wynika z analiz opublikowanych w brytyjskim czasopiśmie medycznym „Lancet”. Naukowcy szacują, że aż jedną trzecią ofiar będą stanowić dzieci poniżej piątego roku życia.

REKLAMA

Kiedy wybrać konto oszczędnościowe, a kiedy lokatę? Praktyczne porady

Oszczędzanie to nie tylko kwestia systematyczności, ale także wyboru odpowiednich narzędzi finansowych. Konto oszczędnościowe i lokata to dwa rozwiązania, które pomagają gromadzić i pomnażać środki, ale ich działanie i cel mogą się istotnie różnić. Jeśli zastanawiasz się, które z nich będzie dla Ciebie lepsze, poświęć chwilę na zrozumienie mechanizmów ich funkcjonowania.

Komu ZUS nie przyzna renty wdowiej. Najczęstsze przyczyny decyzji odmownych

ZUS i inne organy emeryalno-rentowe rozpoczęły już wypłaty renty wdowiej. Organy te wysyłają też do seniorów decyzje w sprawie przyznania lub odmowy renty wdowiej. W jakich przypadkach wdowa lub wdowiec na pewno nie dostanie nowego świadczenia? ZUS wymienił najczęstsze przyczyny decyzji odmownych.

REKLAMA