Czym darowizna na wypadek śmierci będzie się różnić od testamentu?

Senacki projekt zmiany ustawy Kodeks cywilny wprowadza do polskiego prawa instytucję darowizny na wypadek śmierci. Miałaby to być umowa, w której można by zastrzec, że własność nieruchomości lub inne prawa przechodzą na osobę obdarowaną z chwilą śmierci darczyńcy. W związku z tym, nie wchodziłyby one w skład spadku. 

W przypadku gdy osoba obdarowana umrze wcześniej, umowa darowizny staje się bezskuteczna. Jeżeli jest kilku obdarowanych – udział tego współobdarowanego, który zmarł, przypada pozostałym obdarowanym w stosunku do przysługujących im udziałów.

Umowa darowizny na wypadek śmierci powinna być zawarta w formie aktu notarialnego.

Darowizna na wypadek śmierci miałaby być podtypem zwykłej darowizny, a nie inną, specjalną umową. Wiązałoby się to z tym, że:

1. obdarowany nie odpowiadałby za długi spadkowe;

2. wobec obdarowanego można byłoby występować o zachowek na tych samych zasadach, co w przypadku zwykłej darowizny.

Zobacz również: Co przyniosą zmiany w prawie spadkowym?

Obecnie, jedyną formą rozporządzania swoim majątkiem na wypadek śmierci jest testament. Może zostać on sporządzony pisemnie, w formie aktu notarialnego czy też, w niektórych sytuacjach, ustnie.

Jak wiadomo, w testamencie powołuje się do spadku wybraną osobę (osoby), która dziedziczy cały majątek spadkodawcy. Jeżeli testator chce przekazać konkretny przedmiot danej osobie, może ustanowić w testamencie zapis na jej rzecz.

Równolegle do prac nad darowizną na wypadek śmierci, trwają prace nad zapisem windykacyjnym, który umożliwiłby spadkodawcy przekazanie w testamencie konkretnej rzeczy wskazanej osobie. 

Po śmierci spadkodawcy, cały majątek trafia w ręce spadkobiercy, a zapisobierca ma roszczenie o wydanie rzeczy, która została mu zapisana. W praktyce, postępowanie spadkowe może toczyć się miesiącami, więc zanim zapisobierca otrzyma tą rzecz, może minąć dużo czasu.

Główną zaletą darowizny na wypadek śmierci jest fakt, że dana rzecz stanie się własnością obdarowanego z chwilą śmierci darczyńcy. Po drugie, darowizna będzie nieodwoływana (odwołanie darowizny będzie możliwe tylko w razie rażącej niewdzięczności obdarowanego), co daje pewność, że dana rzecz trafi w ręce obdarowanego.

Zobacz również serwis: U notariusza

Przy testamencie, który może zostać w każdej chwili, aż do śmierci testatora, odwołany – takiej pewności nie ma. Drugim argumentem przemawiającym na niekorzyść testamentu w porównaniu do darowizny jest wcześniej wspomniane, często przedłużające się, postępowanie spadkowe.