Centralny Rejestr Wyborców - co zawiera projekt?

• Centralny Rejestru Wyborców (CRW)
• Centralny Rejestr Wyborców - jakie dane?

Centralny Rejestru Wyborców (CRW)

Do Sejmu wpłynął w poniedziałek rządowy projekt nowelizacji Kodeksu wyborczego i innych ustaw zakładający utworzenie Centralnego Rejestru Wyborców.

Zgodnie z projektem nowelizacji celem Centralnego Rejestru Wyborców jest gromadzenie danych o wyborcach oraz posiadaniu bądź nieposiadaniu przez nich prawa wybierania zarówno w celu potwierdzenia możliwości udziału w wyborach w Polsce, jak i zagranicą, a także przy okazji weryfikacji podpisów złożonych w związku z zamiarem przeprowadzenia referendum lub zgłoszeniem inicjatywy ustawodawczej przez obywateli.

CRW umożliwi ustalenie liczby wyborców oraz sporządzanie spisów wyborców oraz spisów osób uprawnionych do udziału w referendum oraz sprawdzania posiadania prawa wybierania.

Centralny Rejestr Wyborców - jakie dane?

Rejestr będzie składał się z dwóch części: A i B. W pierwszej znajdą się dane obywateli polskich: imię i nazwisko, numer PESEL, imię ojca, data urodzenia, adres zameldowania i zamieszkania oraz informacja o pozbawieniu prawa wybierania. Ponadto znajdą się w nim informacje o właściwym okręgu i obwodzie wyborczym w poszczególnych typach wyborów.

W części B znajdą się dane obywateli państw członkowskich Unii Europejskiej, którzy mogą w Polsce brać udział w wyborach do Parlamentu Europejskiego i wyborach do rady gminy, a także dane obywateli Wielkiej Brytanii.

Dane osobowe będą przekazywane do CRW z rejestru PESEL. Dane każdej osoby, która skończy 18 lat automatycznie zasilą CRW. W przypadku zmiany danych w rejestrze PESEL automatycznie zmiana zostanie dokonana również w CRW.

Wójt będzie wprowadzał do CRW informację o osobach, które nie są zameldowane na obszarze danej gminy, ale złożyły wniosek, by tam oddać głos, a także informację o pozbawieniu prawa wybierania na podstawie orzeczenia sądu.

Dane z CRW usuwa się w przypadku śmierci lub utraty obywatelstwa polskiego. "W CRW przetwarzane są dane obywateli polskich przez okres od ukończenia 18 lat do czasu zgonu lub utraty obywatelstwa polskiego, tj. przez całe dorosłe życie" - wskazują projektodawcy.

Z kolei dane obywatela państwa członkowskiego UE lub Wielkiej Brytanii będą przetwarzane od momentu złożenia wniosku o ujęcie w stałym obwodzie głosowania do momentu złożenia wniosku o wykreślenie z tego rejestru albo do czasu zgonu/utraty obywatelstwa któregoś z tych państw.

CRW będzie utrzymywany przez ministra ds. informatyzacji.

W celu realizacji zadań określonych w kodeksie, dostęp do CRW będą posiadać wójtowie, Państwowa Komisja Wyborcza i komisarze wyborczy za pośrednictwem Krajowego Biura Wyborczego, minister ds. informatyzacji, minister spraw zagranicznych i konsulowie.

Aktualizacji CRW będą dokonywać gminy jako zadania zlecone.

Jak wskazują autorzy projektu, nowela umożliwi "odmiejscowienie" wydawania zaświadczenia o prawie do głosowania. Wniosek o wydanie zaświadczenia będzie można złożyć do dowolnie wybranego urzędu gminy na piśmie w postaci papierowej opatrzonym własnoręcznym podpisem albo w postaci elektronicznej opatrzonym kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym przy wykorzystaniu środków komunikacji elektronicznej.

"Informacje o wyborcy dostępne stają się bowiem dla każdego urzędu gminy, a nie tylko tego, który prowadzi lokalny rejestr wyborców, jak jest to obecnie. W przepisach doprecyzowuje się, że wyborca, któremu wydano zaświadczenie o prawie do głosowania, nie jest ujmowany przed wyborami w spisie wyborców. Zostanie on dopisany do spisu wyborców w obwodzie, który zostanie przez niego wybrany jako miejsce głosowania" - podkreślono w uzasadnieniu.

Projekt zakłada, że w latach 2022–2031 maksymalny limit wydatków budżetu państwa na Centralny Rejestr Wyborców wynosi 91,72 mln zł, z tego: w 2022 r. – 2,3 mln zł; w 2023 r. – 28,9 mln zł; w 2024 r. – 7,6 mln zł; a w latach 2025-2031 po 7,56 mln zł.

Autorzy projektu zaznaczyli, że nie wprowadza on zmian w zakresie zasad prawa wyborczego, a zmiany dotyczą jedynie "niezbędnego zakresu przepisów w celu umożliwienia przetwarzania danych w Centralnym Rejestrze Wyborców i obsługi wyborców z wykorzystaniem tego rejestru".

Jak wskazano w uzasadnieniu projektu, obecna decentralizacja rozwiązań (blisko 2,5 tys. baz danych o wyborcach) generuje liczne problemy z organizacją wyborów, w związku z uprawnieniami wyborców m.in. do możliwości wyboru miejsca głosowania.

Konieczność przekazywania zawiadomień między gminami o zmianach miejsca głosowania wyborców wymaga bardzo dużego zaangażowania urzędników samorządowych w proces dopisywania oraz skreślania wyborców ze spisów wyborców przed wyborami, a także powiadamiania wyborców o dokonanych czynnościach. Wiąże się to się także z ryzykiem figurowania danego wyborcy w więcej niż jednym rejestrze lub spisie wyborców. Rozproszenie informacji utrudnia również – jak zaznaczono - proces organizacji wyborów za granicą.

Remedium na powyższe problemy - oceniono w uzasadnieniu - jest budowa Centralnego Rejestru Wyborców.

Dodano, że daje on wiele korzyści, w tym jednolite rozwiązanie informatyczne dla wszystkich gmin przy organizacji wyborów, każdy wyborca jest ujęty w jednym rejestrze w konkretnym obwodzie i okręgu; dostęp i obsługa Centralnego Rejestru Wyborców przez gminy oraz organów wyborczych w trybie rzeczywistym.

Wprowadzenie Centralnego Rejestru Wyborców spowoduje też brak konieczności wzajemnego zawiadamiania się gmin o ujęciu wyborcy w obwodzie według miejsca zamieszkania, co eliminuje ryzyko podwójnego figurowania wyborcy w dwóch miejscach i obniża koszty obsługi wyborów.

Dodano, że Centralny Rejestr Wyborców wejdzie w skład Systemu Rejestrów Państwowych, kluczowego systemu w skład którego wchodzą: rejestr PESEL, Rejestr Dowodów Osobistych, Rejestr Stanu Cywilnego, Rejestr Danych Kontaktowych, Centralny Rejestr Sprzeciwów, System Odznaczeń Państwowych oraz Rejestr Dokumentów Paszportowych. (PAP)

autorzy: Aleksandra Rebelińska, Rafał Białkowski
reb/ rbk/ ann/.