Zużyte chusteczki higieniczne i ręczniki papierowe nie trafią już do odpadów zmieszanych. Do 31 grudnia 2025 r. każdy właściciel nieruchomości musi, na własny koszt, wyposażyć się w nowy pojemnik na odpady, spełniający szczególne wymagania

• Czym są odpady komunalne i jakie są aktualnie obowiązujące zasady ich segregacji?
• Co roku wyższy poziom recyklingu wymagany od każdej z gmin w Polsce
• Gminy nie są bezradne wobec nieosiągania wymaganych poziomów recyklingu – mogą podnosić właścicielom nieruchomości opłaty za gospodarowanie odpadami i nie tylko
• Zagrożenie nieosiągnięcia przez gminę wymaganego progu recyklingu = nowy pojemnik na nowo wyodrębnioną frakcję bioodpadów
• Nowy pojemnik na bioodpady kuchenne, spełniający szczegółowo określone wymagania, właściciele nieruchomości muszą nabyć na własny koszt
• Gmina Nowe Miasto nad Wartą może stanowić inspirację dla innych gmin w Polsce, które również borykają się z problemem nieosiągania wymaganych poziomów recyklingu

Czym są odpady komunalne i jakie są aktualnie obowiązujące zasady ich segregacji?

Odpady komunalne – zgodnie z definicją ustawową – stanowią odpady powstające w gospodarstwach domowych oraz pochodzące od innych wytwórców odpadów, które ze względu na swój charakter i skład są podobne do odpadów z gospodarstw domowych, w szczególności niesegregowane (zmieszane) odpady komunalne i odpady selektywnie zebrane.

Zgodnie z ustawą z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach – segregacji, czyli selektywnemu zbieraniu odpadów komunalnych w każdej gminie, podlegają co najmniej: papier, metale, tworzywa sztuczne, szkło, odpady opakowaniowe wielomateriałowe oraz bioodpady, jak również – w wyznaczonym przez gminę punkcie selektywnego zbierania odpadów (tzw. PSZOK-u): odpady niebezpieczne, przeterminowane leki i chemikalia, odpady niekwalifikujące się do odpadów medycznych, które powstały w gospodarstwie domowym w wyniku przyjmowania produktów leczniczych w formie iniekcji i prowadzenia monitoringu poziomu substancji we krwi (w szczególności igły i strzykawki), zużyte baterie i akumulatory, zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny, meble i inne odpady wielkogabarytowe, zużyte opony oraz odpady tekstylne i odzieży, a także odpady budowlane i rozbiórkowe z gospodarstw domowych.

Na każdym właścicielu nieruchomości ciąży obowiązek selektywnego zbierania odpadów powstałych na terenie jego nieruchomości, zgodnie z przepisami rozporządzenia Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 10 maja 2021 r. w sprawie sposobu selektywnego zbierania wybranych frakcji odpadów oraz wymaganiami określonymi przez radę gminy w wydanym przez nią regulaminie utrzymania czystości i porządku na terenie gminy, a zatem – zbierania odpadów do pojemników lub worków w odpowiednich kolorach. Jaki podział pojemników (lub odpowiednio – worków) służących do zbierania różnego rodzaju odpadów, aktualnie obowiązuje?

Do pojemników / worków w kolorze:

• niebieskim, oznaczonych napisem „papier” – podlegają zbieraniu odpady z papieru, w tym odpady z tektury, odpady opakowaniowe z papieru i odpady opakowaniowe z tektury, czyli – opakowania z papieru, karton, katalogi, ulotki, gazety, papier szkolny i biurowy, zadrukowane kartki,
• zielonym, oznaczonym napisem „szkło” – podlegają zbieraniu odpady ze szkła, w tym odpady opakowaniowe ze szkła, czyli – butelki i słoiki po napojach i żywności (w tym butelki po napojach alkoholowych i olejach roślinnych),
• żółtym, oznaczonym napisem „metale i tworzywa sztuczne” – podlegają zbieraniu odpady metali, w tym odpady opakowaniowe z metali, odpady z tworzyw sztucznych, w tym odpady opakowaniowe z tworzyw sztucznych, oraz odpady opakowaniowe wielomateriałowe, czyli – plastikowe opakowania po produktach spożywczych, opakowania wielomateriałowe, aluminiowe i metale kolorowe,
• brązowym, oznaczonym napisem „bio” – podlegają zbieraniu bioodpady, czyli – to co może ulec biodegradacji, a więc odpadki warzywne i owocowe, gałęzie drzew i krzewów, czy skoszona trawa.

Należy również pamiętać, że od początku 2025 r. selektywnej zbiórce podlegają również odpady tekstylne (czyli – tekstylia, odzież i obuwie). Do odpadów tekstylnych nie zostały wydzielone osobne pojemniki / worki w ramach systemu segregacji (ponieważ jest ich zbyt mało), ale na gminie ciąży obowiązek zorganizowania punktów ich zbiórki. Może to być PSZOK lub ustawione przez gminę w tym celu, w wyznaczonych miejscach, pojemniki.

Z kolei od października 2025 roku, warto będzie zwrócić uwagę na opakowania po napojach, które zostaną objęte systemem kaucyjnym, tj. na:

• plastikowe butelki o pojemności do 3 l,
• metalowe puszki o pojemności do 1 l oraz
• szklane butelki wielokrotnego użytku o pojemności do 1,5.

Będą one warte od 50 groszy do 1 złotówki, a informacja o tym będzie każdorazowo widniała na opakowaniu.

Co roku wyższy poziom recyklingu wymagany od każdej z gmin w Polsce

Zgodnie z art. 3b ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach – co roku, począwszy od roku 2021 – każda gmina musi osiągnąć minimalny poziom recyklingu (czyli – poziom przygotowania do ponownego użycia i recyklingu odpadów komunalnych wytwarzanych na terenie danej gminy). Na rok 2025 wynosi on 55% wagowo, a na rok 2026 – 56% wagowo, co oznacza, że tyle musi wynieść stosunek masy odpadów komunalnych przygotowanych do ponownego użycia i poddanych recyklingowi do całkowitej masy wytworzonych w danej gminie odpadów komunalnych. Do 2035 r. – wskaźnik ten będzie stopniowo wzrastał, aż do osiągnięcia poziomu 65% wagowo.

Jeżeli gmina nie osiągnie wyznaczonego na dany rok poziomu recyklingu – zostanie obciążona karą pieniężną, która obliczana jest jako iloczyn jednostkowej stawki opłaty za umieszczenie niesegregowanych (zmieszanych) odpadów komunalnych na składowisku i brakującej masy odpadów komunalnych wyrażonej w Mg, wymaganej do osiągnięcia odpowiedniego poziomu recyklingu. Przed upływem terminu, w którym ww. kara ma zostać uiszczona – wójt, burmistrz lub prezydent miasta może złożyć wniosek do wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska o zawieszenie zapłaty ww. kary. Jeżeli WIOŚ przystanie na wniosek gminy – wówczas zobowiązana zostanie ona do podjęcia działań naprawczych zmierzających do usunięcia przyczyny nałożenia tej kary, czyli – do poprawy poziomu recyklingu. Po usunięciu przyczyn nałożenia kary – WIOŚ może ją, w drodze decyzji, umorzyć. W przeciwnym wypadku – będzie ona podlegała uiszczeniu przez gminę wraz z odsetkami za zwłokę naliczanymi za okres od jej zawieszenia, do dnia zapłaty.

Gminy nie są bezradne wobec nieosiągania wymaganych poziomów recyklingu – mogą podnosić właścicielom nieruchomości opłaty za gospodarowanie odpadami i nie tylko

Nieosiągnięcie przez gminę wymaganych, określonych ustawowo poziomów recyklingu wynika najczęściej z niewłaściwego segregowania odpadów przez jej mieszkańców – w przypadku niedopełnienia przez właściciela nieruchomości obowiązku selektywnego zbierania odpadów, podmiot odbierający te odpady, przyjmuje je bowiem jako odpady niesegregowane (zmieszane), co niekorzystnie wpływa na sumaryczny stosunek masy odpadów komunalnych poddanych recyklingowi do masy wszystkich odpadów wytworzonych w danej gminie. W takich sytuacjach, gmina nie jest jednak bezradna wobec swoich mieszkańców i w razie niewywiązywania się przez nich z obowiązku segregacji odpadów – na podstawie powiadomienia podmiotu przyjmującego odpady o niewłaściwej segregacji – może wszcząć wobec nich postępowanie w sprawie określenia wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami, które to może zakończyć się wydaniem przez wójta, burmistrza lub prezydenta miasta decyzji podwyższającej tę opłatę nawet 4-krotnie, a co najmniej – 2-krotnie (za miesiąc lub miesiące, w których nie wywiązano się z obowiązku selektywnego zbierania odpadów komunalnych).

Gmina może zatem podwyższyć opłatę za gospodarowanie odpadami, nawet do 200-400% standardowej stawki, dla nieruchomości, na której odpady nie są właściwie segregowane. To jednak nie jedyne środki zaradcze, jakie może podjąć gmina, celem poprawy wymaganych poziomów recyklingu. Jak zostało już wspomniane powyżej – rada gminy może również (w regulaminie utrzymania czystości i porządku na terenie gminy) np. wprowadzić obowiązek selektywnego zbierania i odbierania odpadów komunalnych innych niż określone w rozporządzeniu Ministra Klimatu i Środowiska. Tak też, w ostatnim czasie, uczyniła jedna z gmin w Polsce.

Zagrożenie nieosiągnięcia przez gminę wymaganego progu recyklingu = nowy pojemnik na nowo wyodrębnioną frakcję bioodpadów

W związku z zagrożeniem nieosiągnięcia w 2026 r. wymaganego poziomu przygotowania do ponownego użycia i recyklingu odpadów komunalnych (czyli – wymaganego progu recyklingu) – jedna z gmin w Polsce, a konkretnie gmina Nowe Miasto nad Wartą (znajdująca się w województwie wielkopolskim), zdecydowała się na podział bioodpadów na dwie odrębne frakcje:

• bioodpady stanowiące część roślin pochodzące z pielęgnacji terenów zielonych, ogrodów, parków i cmentarzy (w uproszczeniu, określone przez gminę jako – bioodpady zielone) oraz
• bioodpady inne niż wyżej wymienione (w uproszczeniu, określone przez gminę jako – bioodpady kuchenne).

Powyższa zmiana została wprowadzona przez Radę Gminy Nowe Miasto nad Wartą uchwałą nr XVIII/101/2025 z dnia 25 czerwca 2025 r., którą Rada Gminy dokonała zmiany regulaminu utrzymania czystości i porządku na terenie gminy Nowe Miasto nad Wartą. Nowy regulamin, uwzględniający ww. podział bioodpadów na dwie odrębne frakcje, wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2026 r. W uzasadnieniu powyższej uchwały, Rada Gminy podkreśliła, że celem wprowadzonych zmian – jest osiągnięcie wymaganego poziomu przygotowania do ponownego użycia i recyklingu odpadów komunalnych, jak również „podział tych frakcji ma prowadzić do zmniejszenia kosztów związanych z zagospodarowaniem tych odpadów”.

Po wydaniu ww. uchwały, na swoim profilu w mediach społecznościowych, gmina wyjaśniła, jakie odpady będą kwalifikować się do obu wyodrębnionych przez nią frakcji bioodpadów:

1. do pojemnika na bioodpady zielone należy wrzucać:
2. 1. trawę z koszenia przydomowych trawników,
   2. liście, uschnięte i przekwitnięte kwiaty,
   3. pędy roślin, krzewów i drobne gałęzie,
2. a do pojemnika na bioodpady kuchenne należy wrzucać:
3. 1. resztki żywności, przeterminowane owoce i warzywa, obierki, skorupki jaj,
   2. fusy i papierowe filtry po kawie i herbacie oraz
   3. ręczniki papierowe i chusteczki higieniczne.

Z powyższego wynika zatem, że zużyte ręczniki papierowe i chusteczki higieniczne, od 1 stycznia 2026 r., na terenie gminy Nowe Miasto nad Wartą, nie powinny już trafiać do odpadów zmieszanych, a do – bioodpadów kuchennych.

Gmina doprecyzowała również jakie odpady nie będą kwalifikować się do nowo wyodrębnionych prze nią frakcji bioodpadów. I tak:

1. do pojemnika na bioodpady zielone nie należy wrzucać:
2. 1. bioodpadów w workach,
   2. ziemi, kamieni, popiołów,
   3. dużych korzeni,
   4. dużych gałęzi i krzewów,
2. a do pojemnika na bioodpady kuchenne nie należy wrzucać:
3. 1. odpadów w opakowaniu – szklanym, metalowym, z tworzywa sztucznego,
   2. worków foliowych,
   3. kamieni, ziemi, popiołów,
   4. odchodów zwierząt, trocin, żwirku, peletu z kuwet,
   5. kości, mięsa,
   6. płynnych odpadów kuchennych.

Nowy pojemnik na bioodpady kuchenne, spełniający szczegółowo określone wymagania, właściciele nieruchomości muszą nabyć na własny koszt

Nowo wyodrębnione przez gminę Nowe Miasto nad Wartą frakcje bioodpadów, tj. bioodpady zielone i bioodpady kuchenne podlegać będą gromadzeniu w specjalnie wyznaczonych na ten cel pojemnikach:

1. bioodpady zielone – w pojemniku o pojemności 240 l, wykonanym z tworzywa sztucznego z 2 kółkami, koloru brązowego, z napisem „ODPADY ZIELONE”,
2. a bioodpady kuchenne – w pojemniku o pojemności 80 l z otworami wentylacyjnymi na ścianach bocznych korpusu oraz w pokrywie pojemnika, wykonanym z tworzywa sztucznego z 2 kółkami, koloru brązowego z napisem „BIO”.

Pierwszy z pojemników (na bioodpady zielone) dostarczy mieszkańcom gmina, na swój koszt. Ww. pojemniki otrzymają właściciele nieruchomości, którzy nie posiadają zgłoszonego przydomowego kompostownika. W przypadku większego zapotrzebowania na pojemniki na bioodpady zielone – właściciel nieruchomości będzie mógł dokupić kolejne pojemniki, przy czym wielkość oraz kolor będą musiały być zgodne z regulaminem utrzymania czystości i porządku na terenie gminy.

Drugi z pojemników (na bioodpady kuchenne) każdy właściciel nieruchomości musi natomiast zakupić, do 31 grudnia 2025 r., na własny koszt – wynika z uchwały Rady Gminy Nowe Miasto nad Wartą uchwałą nr XVIII/101/2025 z dnia 25 czerwca 2025 r. W dniu 1 września 2025 r. firma, która zapewnia obecnie odbiór odpadów na terenie gminy, poinformowała na swoim profilu w mediach społecznościowych, że – „Dzięki współpracy m.in. z Wielkopolskim Centrum Recyklingu w Jarocinie w przypadku wygrania przetargu na następny rok/lata pojemniki na odpady kuchenne dostarczymy nieodpłatnie, razem z pojemnikami na odpady zielone.” Jeżeli zatem ZGO-NOVA Sp. z o.o., w 2026 r., nadal będzie zajmować się odbiorem odpadów na terenie gminy Nowe Miasto nad Wartą – mieszkańcy będą mogli odetchnąć z ulgą, ponieważ pojemniki na bioodpady kuchenne otrzymają od ww. spółki nieodpłatnie.

Gmina Nowe Miasto nad Wartą może stanowić inspirację dla innych gmin w Polsce, które również borykają się z problemem nieosiągania wymaganych poziomów recyklingu

Nie tylko gmina Nowe Miasto nad Wartą, ale również wiele innych gmin w Polsce, zmaga się z nieosiąganiem (lub zagrożeniem nieosiągania w latach przyszłych) wymaganych, wygórowanych poziomów przygotowania do ponownego użycia i recyklingu odpadów komunalnych, wynikających z ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Gminy takie, mogą brać przykład z gminy Nowe Miasto nad Wartą, która podejmuje środki zaradcze w postaci wyodrębniania nowych frakcji odpadów, które mają poprawić osiągane przez nią poziomy recyklingu, tym samym – pośrednio, zmniejszając ryzyko podwyższenia mieszkańcom opłat za gospodarowanie odpadami o nawet 400%.

Nieco inny pomysł (ale również związany z wyodrębnieniem nowej frakcji odpadów) na poprawienie osiąganych poziomów recyklingu ma np. gmina miejska Lubaczów, która wprowadziła nowe (szare) worki na śmieci. Więcej na ten temat, można przeczytać w poniższym artykule:

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (t.j. Dz.U. z 2023 r., poz. 1587 z późn. zm.)
• Ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (t.j. Dz.U. z 2025 r., poz. 733)
• Rozporządzenie Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 10 maja 2021 r. w sprawie sposobu selektywnego zbierania wybranych frakcji odpadów (Dz.U. z 2021 r., poz. 906)