REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Zasada lex retro non agit w prawie cywilnym

Poza przypadkami przewidzianymi w przepisach szczególnych, zasada nieretroakcji nie dopuszcza wstecznego działania ustawy.
Poza przypadkami przewidzianymi w przepisach szczególnych, zasada nieretroakcji nie dopuszcza wstecznego działania ustawy.

REKLAMA

REKLAMA

Lex retro non agit czyli zasada niedziałania prawa wstecz (nieretroakcji) jest podstawową zasadą również w prawie cywilnym. Na czym polega ta zasada?

Na wstępie należy wskazać, że łacińska paremia lex retro non agit (obowiązująca w prawie cywilnym) została uregulowana w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93 z późn. zm., dalej „Kodeks cywilny”). W związku z czym, odnosi się ona bezpośrednio jedynie do stosunków cywilnoprawnych, choć obowiązuje również w odniesieniu do innych stosunków prawnych (np. karnych) tyle, że na podstawie odrębnych regulacji.

REKLAMA

Moc wsteczna ustawy

Kodeks cywilny wprost stanowi, że ustawa nie ma mocy wstecznej, chyba że to wynika z jej brzmienia lub celu. Warto przy tym jednak wyjaśnić, że obecnie ze względu na tzw. desuetudo (długotrwałe nieużywanie danej normy w praktyce) wsteczna moc ustawy może wynikać jedynie z jej brzmienia, a nie celu. Co do zasady zatem, ustawy regulujące stosunki cywilnoprawne działają jedynie na przyszłość i nie obejmują swoją mocą okresu poprzedzającego ich wejście w życie. Celem tej zasady jest zapewnienie poczucia bezpieczeństwa prawnego obywateli. Ustawy bowiem składają się z norm prawnych zawierających reguły postępowania ludzi, a nałożenie obowiązku przestrzegania tych reguł wymaga uprzedniego uchwalenia i ogłoszenia ustawy w taki sposób, aby ludzie mogli mieć pewność, że działają zgodnie z obowiązującym prawem.

Zasada nieretroakcji

Poza przypadkami przewidzianymi w przepisach szczególnych, zasada nieretroakcji nie dopuszcza wstecznego działania ustawy. Zatem, jeżeli stosunek prawny zakończył się w okresie obowiązywania przepisów tej samej ustawy, to oczywiście tylko ta ustawa będzie służyła do kwalifikacji prawnej skutków tego stosunku. Jeżeli w tym zakresie wejdzie w życie w przyszłości nowa ustawa, to nie będzie ona miała wpływu na ten stosunek prawny. Przykładowo, jeżeli doszłoby dziś do ustania wspólności majątkowej małżeńskiej, a jutro lub za tydzień weszłaby w życie nowa ustawa lub nowelizacja ustawy Kodeks rodzinny i opiekuńczy, to do oceny składu majątków małżonków należałoby stosować przepisy obowiązujące w chwili ustania wspólności majątkowej, gdyż skutek prawny nastąpił już w tym momencie.

Zobacz: Czy muszę mieć pełnomocnika w postępowaniu egzekucyjnym?

Zmiana przepisów w trakcie trwania stosunku cywilnoprawnego

REKLAMA

Należy jednocześnie zwrócić uwagę na fakt, iż stosunki cywilnoprawne (np. umowy) trwają zazwyczaj przez dłuższy czas, podczas którego czasami dochodzi do zmiany obowiązujących przepisów prawnych. Z tego powodu w praktyce, bardzo często dochodzi do sytuacji, w których zasada lex retro non agit nie rozstrzyga wszystkich wątpliwości i niejasności związanych z obowiązywaniem w czasie przepisów prawnych.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Jeżeli zatem w trakcie trwania stosunku cywilnoprawnego (np. umowy), doszło do zmiany przepisów prawnych (wejścia w życie nowej ustawy i uchylenia dotychczas obowiązującej), to możliwe są dwa rozwiązania. Pierwsze z nich zakłada stosowanie przepisów nowej ustawy, od momentu jej wejścia w życie, do skutków stosunku prawnego, który powstał pod rządami dawnej ustawy. Natomiast, drugie rozwiązanie dopuszcza stosowanie nadal przepisów dawnej ustawy, pomimo wejścia w życie ustawy nowej. Zasada lex retro non agit nie udzieli jednak odpowiedzi na pytanie, które z powyższych rozwiązań należy stosować w danej sytuacji. Odpowiedzi tej należy szukać w przepisach przejściowych towarzyszącym wprowadzaniu nowych przepisów, mających zastosowanie do konkretnych ustaw.

Retrospektywność ustawy

Należy przy tym zauważyć, że stosowanie przepisów nowej ustawy do skutków stosunku prawnego, który powstał pod rządami dawnej ustawy nie jest sprzeczne (co często jest podnoszone) z zasadą lex retro non agit. Zwrócił na to uwagę Sąd Najwyższy w jednym ze swoich wyroków (sygn. akt IV CK 223/2003), w którym stwierdził, że zawarta w art. 27 ust. 1 ustawy o ochronie praw lokatorów reguła, że „ustawa niniejsza znajduje również zastosowanie do stosunków prawnych powstałych przed dniem jej wejścia w życie” oznacza tylko tyle, iż stosunki prawne powstałe pod rządem starej ustawy i istniejące w chwili wejścia w życie nowej ustawy, podlegać będą nowej ustawie od daty jej wejścia w życie. Jest to, jak zauważył Sąd Najwyższy, tzw. retrospektywność (a nie retroaktywność ustawy), która jest powszechnie przyjmowana, gdy chodzi o zasadę bezpośredniego działania nowej ustawy w odniesieniu do stosunków prawnych o charakterze ciągłym. 

Podsumowanie

Podsumowując, łacińska paremia lex retro non agit jest podstawową zasadą prawa cywilnego. Zapewnia ona stronom stosunków cywilnoprawnych poczucie bezpieczeństwa prawnego oraz umożliwia budowanie zaufania obywateli do państwa. Dzięki obowiązywaniu tej zasady, możemy mieć pewność, że nowa ustawa nie będzie służyła do oceny prawnej skutków stosunku prawnego, który miał miejsce pod rządem dawnego prawa (dawnej ustawy). Jeżeli jednak ten stosunek prawny trwa nadal po zmianie przepisów, to może mieć do niego zastosowanie nowa ustawa na podstawie przepisów przejściowych, co nie jest sprzeczne
z zasadą lex retro non agit.

Zobacz serwis: Sprawy urzędowe

Autopromocja

REKLAMA

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

Wynagrodzenie minimalne 2023 [quiz]
certificate
Jak zdobyć Certyfikat:
  • Czytaj artykuły
  • Rozwiązuj testy
  • Zdobądź certyfikat
1/15
Kiedy będą miały miejsce podwyżki minimalnego wynagrodzenia w 2023 roku?
od 1 stycznia i od 1 lipca
od 1 stycznia i od 1 czerwca
od 1 lutego i od 1 lipca
Następne
Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Jednak będzie zakaz palenia w oknach, na balkonach i klatkach schodowych? Sprawa powraca. Wzorem będą regulacje litewskie?

Zakaz palenia na balkonach i klatkach schodowych. Sprawa powraca w Ministerstwie Zdrowia. Wzorem będą regulacje litewskie? Palenie papierosów w miejscach publicznych wciąż budzi emocje. Resort nie jest jednak chętny do podjęcia radykalnej decyzji.

1000 zł zasiłek losowy dla dzieci + do 2000 zł dla niepełnosprawnych + do 8000 zł z pomocy społecznej + 2000 zł zasiłku powodziowego

Dla osób, które ucierpiały w wyniku powodzi lub podtopień w Polsce, są dostępne różne formy pomocy, w tym finansowe. O pomoc mogą starać się rodziny z dziećmi, osoby niepełnosprawne, rolnicy, przedsiębiorcy czy studenci.

W Sejmie druk 665. I projekt zmian w: 1) orzeczeniach o niepełnosprawności 16-latków i 2) zaświadczeniach dla zasiłków i świadczeń

Problem dotyczy orzeczeń o niepełnosprawności dla osób poniżej 16-ego roku życia. Po osiągnięciu 17. roku życia definitywnie wygasają. Nawet jak 16-latek złożył wniosek o przedłużenie w odpowiednim terminie. Musi wystąpić o nowe orzeczenie o niepełnosprawności. Czekając na nie traci prawa do ulg i świadczeń. Najczęściej przez kilka miesięcy. W Sejmie pojawiła się koncepcja poprawy sytuacji takich osób. Jest ona jednak nielogiczna, gdyż zakłada przedłużenie ważności orzeczeń, które już wygasły.  

Nie więcej niż 3 kody w orzeczeniu o niepełnosprawności. Co przysługuje? [Przykłady]

„Na co dzień borykam się z wieloma chorobami. Są to m.in. problemy neurologiczne, cukrzyca, choroby wzroku, a także dolegliwości związane z poruszaniem się. Czy wszystkie te choroby zostaną wymienione w orzeczeniu o stopniu niepełnosprawności?” – pyta Czytelnik. Otóż zgodnie z przepisami w orzeczeniu znajdą się maksymalnie trzy przyczyny niepełnosprawności.

REKLAMA

2000 złotych jednorazowego świadczenia i rekompensata poniesionych strat. To propozycja PFRON dla samorządów na 2024 rok.

2000 złotych jednorazowego świadczenia i rekompensata poniesionych strat. To propozycja PFRON dla samorządów na 2024 rok. Mogą z niej skorzystać osoby niepełnosprawne poszkodowane w wyniku żywiołu.

Stan klęski żywiołowej rozszerzony na cztery kolejne powiaty w województwie dolnośląskim. Nowe zasady zbierania odpadów

Stan klęski żywiołowej rozszerzony na cztery kolejne powiaty w województwie dolnośląskim. W Dzienniku Ustaw opublikowano stosowne rozporządzenie. W  rozporządzeniu wprowadzono także obowiązek stosowania określonych środków zapewniających ochronę środowiska.

Zasiłek pogrzebowy: jednorazowe świadczenie w wysokości 7000 zł. Od kiedy?

Zasiłek pogrzebowy: jednorazowe świadczenie w wysokości 7000 zł. Od kiedy? W dalszym ciągu trwają uzgodnienia na Stałym Komitecie Rady Ministrów. Ile będzie wynosić zasiłek pogrzebowy? Czy będzie corocznie waloryzowany? Co z zasiłkiem celowym?

Od 1 października 2024 roku zapłacimy więcej w aptece. Wzrosną ceny, a kwoty dopłat spadną. Do tego koniec refundacji leku na cukrzycę i odchudzanie.

Od 1 października 2024 roku zapłacimy więcej w aptece. Wzrosną ceny, a kwoty dopłat spadną. To również koniec refundacji leku na cukrzycę i odchudzanie. Znamy nową listę refundacyjną, która podlega aktualizacji co 2 miesiące.

REKLAMA

Rekomendacje MSWiA i MRPiPS: Uproszczenie procedury o zasiłki dla poszkodowanych w powodzi

Wnioski o zasiłek powodziowy oraz zasiłek z pomocy społecznej będą przyjmowane zgodnie z zasadą „jednego okienka”. Minister spraw wewnętrznych oraz minister rodziny i pracy wydali wspólnie rekomendacje upraszczające procedury.

Bezpłatne laptopy lub tablety dla uczniów w 2025 r. Na jakich zasadach zostaną rozdysponowane?

Nowe laptopy lub tablety dla uczniów, to jeden z punktów „Polityki Cyfrowej Transformacji Edukacji” – strategicznego dokumentu, który wyznacza ramy polityki państwa i działań dla dalszego rozwoju edukacji cyfrowej w Polsce. Kiedy i na jakich zasadach laptopy mają trafić do uczniów?  

REKLAMA