REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Świadek – prawa i obowiązki w procesie karnym

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Ewelina Koryńska

REKLAMA

REKLAMA

Świadek jest podstawowym źródłem dowodowym w procesie karnym. Może być nim każdy. Ponieważ nie obowiązuje żadna granica wieku świadkiem może być zarówno małoletni, osoba ubezwłasnowolniona całkowicie lub częściowo jak i osoba z zaburzeniami psychicznymi (w tych przypadkach przesłuchanie odbędzie się z udziałem biegłego).

Pozycja świadka w świetle kodeksu karnego:

REKLAMA

Na gruncie Kodeksu Karnego pojęcie świadek występuje w dwóch znaczeniach:
• w znaczeniu faktycznym świadek oznacza osobę, która była obecna przy popełnieniu czynu zabronionego lub posiada wiedzę na ten temat
• w znaczeniu procesowym świadek oznacza osobę, która została wezwana do złożenia zeznań

Świadkiem więc będzie nie tylko osoba mająca styczność z popełnionym przestępstwem, lecz także osoba posiadająca informacje istotne dla danej sprawy. Dotyczy to m.in. specjalistów uczestniczących w oględzinach, osób przeprowadzających wywiad środowiskowy.

Zobacz: Kodeks Karny

Obowiązki świadka

Dalszy ciąg materiału pod wideo

REKLAMA

Podstawowym obowiązkiem świadka jest złożenie zeznań w danej sprawie. Świadek musi więc stawić się na rozprawie, chyba że pewne szczególne okoliczności mu to uniemożliwiają (np. choroba, kalectwo). W takim wypadku świadek może zostać przesłuchany w miejscu swojego pobytu przez sędziego wyznaczonego ze składu sądzącego lub przez sąd wezwany. 

Kolejny wyjątek od zasady uczestnictwa świadka w rozprawie wprowadza art. 333 k.p.k., który stanowi, że prokurator może wnieść o zaniechanie wezwania i odczytanie na rozprawie zeznań świadków przebywających za granicą lub mających stwierdzić okoliczności, którym oskarżony w wyjaśnieniach nie zaprzeczył, a okoliczności te nie są aż tak doniosłe dla sprawy żeby konieczne było bezpośrednie przesłuchanie świadków na rozprawie.

Jeżeli świadek nie stawi się na wezwanie sąd może nałożyć na niego grzywnę w wysokości do 3000 zł, a nawet zarządzić jego zatrzymanie i przymusowe doprowadzenie.
K.p.k. przewiduje jednak szereg zakazów przesłuchiwania określonych osób w charakterze świadka. 

I tak bezwzględny zakaz przesłuchiwania (który nie może zostać uchylony) dotyczy :

• obrońców co do faktów, o których dowiedział się udzielając porady prawnej lub prowadząc sprawę
• duchownych co do faktów objętych tajemnicą spowiedzi
• osób, które w związku z postanowieniami ustawy o ochronie zdrowia psychicznego są zobowiązane do zachowania tajemnicy na okoliczność przyznania się osoby z zaburzeniami psychicznymi do popełnienia czynu zabronionego
• lekarza lub biegłego udzielającego jakiejkolwiek pomocy medycznej oskarżonemu na okoliczność przyznania się wobec nich do popełnienia zarzucanego mu czynu.

Zobacz: Umieszczenie nieletniego w zakładzie poprawczym

Względny zakaz przesłuchiwania (taki, który może zostać uchylony) obejmuje:

• osoby zobowiązane do zachowania tajemnicy zawodowej, państwowej i funkcyjnej
• osoby objęte tajemnica notarialną, radcowską, adwokacką, dziennikarska i lekarską
• osoby objęte immunitetem dyplomatycznym i konsularnym
• świadków, którzy na mocy przysługującego im prawa skorzystały z prawa do odmowy zeznań

Świadek ma obowiązek mówienia prawdy i niezatajania prawdy. Za składanie fałszywych zeznań grozi mu odpowiedzialność karna, nawet do 3 lat pozbawienia wolności. 

Co do zasady świadek może zostać poddany oględzinom lub innemu badaniu, tylko jeśli wyrazi na to zgodę. Jeżeli zachodzi poważna wątpliwość co do stanu zdrowia psychicznego świadka, jego rozwoju umysłowego, zdolności postrzegania i komunikowania postrzeżeń świadek może zostać przesłuchany z udziałem biegłego lekarza lub psychologa.

Prawa świadka

REKLAMA


Podstawowym jest oczywiście prawo do odmowy zeznań (art. 182 k.p.k.). Z prawa tego może skorzystać osoba najbliższa dla oskarżonego (wstępni, zstępni, rodzeństwo, małżonek, osoba pozostająca z oskarżonym w stosunku przysposobienia lub we wspólnym pożyciu). Oświadczenie o odmowie składania zeznań musi zostać złożone przed rozpoczęciem pierwszego zeznania na rozprawie głównej. Sąd może zwolnić od zeznawania także osobę pozostającą z oskarżonym w szczególnie bliskim stosunku osobistym, jeżeli osoba ta wnosi o to oraz uprawdopodobni istnienie tego stosunku.

Niekiedy świadek może skorzystać także z prawa odmowy odpowiedzi na poszczególne pytanie. Dotyczy to sytuacji, gdy odpowiedź na pytanie mogłaby narazić jego lub osobę dla niego najbliższą na odpowiedzialność karną. 

K.p.k. przewiduje pewne ograniczenia w kwestii przesłuchiwania nieletnich. Mianowicie nieletni pokrzywdzony przestępstwem przeciwko wolności seksualnej i rodzinie może zostać przesłuchany tylko raz w toku całego postępowania, chyba że oskarżony w chwili przesłuchania nie miał jeszcze obrońcy i wnosi o ponowne przesłuchanie nieletniego.

Istnieją dwie instytucje służące ochronie świadka. Pierwszą jest instytucja tzw. świadka anonimowego. Polega ona na tym, że sąd, a w postępowaniu przygotowawczym prokurator może postanowić o zachowaniu w tajemnicy danych świadka pozwalających na ujawnienie jego tożsamości.

Zobacz: Jakie są obowiązki osoby skazanej

Drugą instytucją jest świadek koronny. W świetle ustawy o świadku koronnym jest nim osoba, która nie ponosi odpowiedzialności za popełnione przestępstwa w zamian za ujawnienie informacji mogących przyczynić się do wykrycia i ujęcia pozostałych współsprawców, wykrycia innych przestępstw lub zapobieżenia popełnianiu dalszych przestępstw. Świadek koronny musi spełniać określone w ustawie warunki.

Zapisz się na newsletter
Najlepsze artykuły, najpoczytniejsze tematy, zmiany w prawie i porady. Skoncentrowana dawka wiadomości z różnych kategorii: prawo, księgowość, kadry, biznes, nieruchomości, pieniądze, edukacja. Zapisz się na nasz newsletter i bądź zawsze na czasie.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Pułapka w prawie budowlanym, na którą „łapie” się wiele osób: Szopa ogrodowa w odległości mniejszej niż 1,5 m od granicy nieruchomości, to samowola budowlana, za którą trzeba zapłacić nawet 10 tys. zł. Urzędnicy nie mają litości

Sezon na wypoczynek w przydomowym ogródku w pełni. Z posiadaniem ogrodu wiążą się jednak nie tylko przyjemności, ale również wiele obowiązków, których nie wykonamy bez niezbędnych narzędzi ogrodowych (często niemałych gabarytów, jak choćby – kosiarka). Narzędzia te, jak i rowery, zapasowe opony do samochodu i wiele innych rzeczy, których (z oczywistych przyczyn), nie chcemy trzymać w domu – trzeba gdzieś przechowywać, a najlepszym miejscem do tego jest – szopa ogrodowa (domek narzędziowy). Jego posadowienie, choć technicznie nieskomplikowane i łatwe do wykonania w kilka godzin, nawet dla „amatorów” – jeżeli zostanie dokonane niezgodnie z zawiłymi i pełnymi pułapek przepisami prawa budowlanego – może jednak słono kosztować.

Tablica alimentacyjna wycofana. Rozwiązanie będzie jeszcze konsultowane

Ministerstwo Sprawiedliwości wycofało się z zaproponowanych we środę tablic alimentacyjnych. Rozwiązanie zostanie jeszcze raz skonsultowane - poinformował rzecznik rządu Adam Szłapka po piątkowym posiedzeniu Rady Ministrów.

Sprzedała dom z babcią w środku. Prawo na to pozwala – ale senior zostaje sam

Pani Jadwiga przekazała wnuczce dom w zamian za opiekę. Ta go sprzedała – razem z zamieszkującą seniorką. Niewielu wie, że to możliwe. Co wtedy z obowiązkami? Czy nowy właściciel musi zapewnić opiekę? Prawniczka wyjaśnia, jak działa prawo dożywocia i czego się wystrzegać.

Sejm podejmie decyzje we wrześniu: Emerytury stażowe i asystencja osobista na agendzie posiedzenia

We wrześniu 2025 roku Sejm rozpatrzy kluczowe projekty dotyczące emerytur stażowych oraz asystencji osobistej dla osób z niepełnosprawnościami - zapowiedziała przewodnicząca sejmowej Komisji Polityki Społecznej i Rodziny, Katarzyna Ueberhan z Lewicy.

REKLAMA

Ponad 6 milionów Polaków z prawem do dłuższego urlopu, wyższych dodatków do wynagrodzenia i nagród od 1 stycznia 2026 r. Sejm zdecydował

Podczas posiedzenia Sejmu w dniu 22 lipca 2025 r., odbyło się pierwsze czytanie przygotowanej przez MRPiPS nowelizacji kodeksu pracy i kilku innych ustaw, która zakłada, że do stażu pracy, od którego zależy szereg uprawnień pracowniczych (m.in. prawo do dłuższego urlopu wypoczynkowego, wyższej odprawy, stażowych dodatków do wynagrodzenia i nagród jubileuszowych), mają zostać zaliczone m.in. okresy zatrudnienia na podstawie umów cywilnoprawnych oraz wykonywania własnej działalności gospodarczej. Zmiany będą miały wpływ na uprawnienia pracownicze ponad 6 mln Polaków.

Tablica alimentacyjna. Pytania i odpowiedzi MS

Ministerstwo Sprawiedliwości przygotowało odpowiedzi na najważniejsze pytania dotyczące tablicy alimentacyjnej. Mają one pomóc w lepszym zrozumieniu zasad działania tablicy i jej praktycznego zastosowania. Jednocześnie resort podkreśla, iż tablica alimentacyjna nie ma mocy wiążącej.

Czego nie wolno robić na plaży? Lista 9 przykładów!

Upalny czas letni sprzyja odpoczynkowi nad wodą. Niektóre zachowania na plaży mogą wydawać się z pozoru niewinne, ale w praktyce mogą skutkować odpowiedzialnością karną.

Drastyczne pogorszenie sytuacji prawnej i życiowej obywateli Ukrainy - co dalej z ustawą?

Nowelizacja ustawy pomocowej dla obywateli Ukrainy może drastycznie pogorszyć ich sytuację prawną i życiową - wskazuje RPO w swoich uwagach do projektu zmian przepisów. O co dokładnie chodzi? Przedstawiamy kluczowe problemy i ich potencjalne skutki.

REKLAMA

Jest decyzja w sprawie parkomatów i opłat za postój. Szykują się zmiany: ma być lepiej dla seniorów i osób z niepełnosprawnościami

Jest decyzja w sprawie parkomatów i opłat za postój. Sprawą zajął się sam Rzecznik Praw Obywatelskich co sprawiło, że Ministerstwo Infrastruktury zajęło oficjalne stanowisko w sprawie. Wydaje się, że szykują się zmiany, bo ma być lepiej dla seniorów i osób z niepełnosprawnościami - które dotychczas mogą mieć utrudniony dostęp do płatnego postoju.

Gotówka w strefie płatnego parkowania: RPO interweniuje, rząd przyznaje rację kierowcom

Rzecznik Praw Obywatelskich Marcin Wiącek zwrócił się do ministra infrastruktury w sprawie skarg kierowców, którzy zostali obciążeni opłatami dodatkowymi, ponieważ nie mieli możliwości zapłaty za parkowanie gotówką. Problem dotyczy stref, w których zlikwidowano tradycyjne parkomaty, pozostawiając jedynie urządzenia obsługujące płatności bezgotówkowe. Ministerstwo Infrastruktury przyznaje, że każdemu kierowcy należy zapewnić realną możliwość uiszczenia opłaty w formie gotówkowej – co może oznaczać konieczność zmiany przepisów ustawy o drogach publicznych.

REKLAMA