Nowa podstawa oddalenia wniosku dowodowego
Tytułem wstępu wskazać należy, iż prekluzja dowodowa jest pochodną nowego przepisu art. 170 § 1 pkt 6 k.p.k. Zgodnie z jego treścią wniosek dowodowy podlegać będzie oddaleniu, jeżeli został on złożony po zakreślonym przez organ procesowy terminie, o którym strona składająca wniosek została zawiadomiona. Co do zasady sąd powinien zatem oddalić każdy „spóźniony” dowód. Mówić tu w konsekwencji należy o prekluzji dowodowej.
Nowy art. 170 § 1a k.p.k. wprowadza jednak wyjątek od wskazanej zasady. Otóż sąd nie będzie władny oddalić wniosku dowodowego, jeśli będzie on zmierzał do wykazania okoliczności, która ma istotne znaczenie dla ustalenia tego, (1) czy został popełniony czyn zabroniony, (2) czy stanowi on przestępstwo i jakiego typu, (3) czy zachodzą podstawy do nadzwyczajnego obostrzenia odpowiedzialności karnej, lub (4) czy zachodzą warunki do orzeczenia pobytu w zakładzie psychiatrycznym. W tym zakresie prekluzja dowodowa jest wyłączona. Dowody na tę okoliczność będzie można powoływać na dotychczasowych zasadach – do czasu zakończenia postępowania w II instancji. Okoliczność tę potwierdza zresztą nowy art. 452 § 3 k.p.k. Co symptomatyczne, dowody na okoliczności wypływające na łagodniejszy wymiar kary – odmiennie od okoliczności obciążających – objęte są prekluzją.
reklama
reklama
Polecamy: Serwis Inforlex Przeciwdziałanie praniu pieniędzy – procedury
Obrona w warunkach prekluzji dowodowej
Zauważyć należy w pierwszej kolejności, iż dowody na kluczowe dla sprawy okoliczności – sprawstwa oraz zawinienia – są wolne od prekluzji. Zważywszy, że przyjęta linia obrony ukierunkowana jest najczęściej na wykazanie, iż oskarżony nie popełnił zarzuconego mu czynu, w tym zakresie prekluzja dowodowa nie powinna ograniczać obrońcy. Jak wynika zresztą z uzasadnienia projektu nowelizacji, zamierzano ukrócić w szczególności dowody na okoliczności wpływające na wymiar kary.
Założyć można, że wobec takiej redakcji art. 170 § 1a k.p.k. większość wniosków dowodowych zawierać będzie uzasadnienie ukierunkowane na wykazanie istotnego znaczenia powoływanego dowodu dla ustalenia podstaw odpowiedzialności karnej. Nie jest to przy tym całkowicie niedorzeczne. Rozmaite okoliczności wypływające na łagodniejszy wymiar kary, w tym zastosowanie instytucji probacyjnych jak warunkowe zawieszenia wykonania kary, często mogą wpływać na kwestię karygodności (znikomy stopień społecznej szkodliwości czynu) bądź zawinienia (anormalna sytuacja motywacyjna). Co więcej, okoliczności te mogą się pokrywać z okolicznościami natury podmiotowo-przedmiotowej, przesądzającymi o realizacji typu uprzywilejowanego danego przestępstwa w postaci „wypadku mniejszej wagi”. W tym stanie rzeczy mówić by już można o dowodach na okoliczność tego, czy popełniony czyn stanowi przestępstwo, a jeśli tak – jakiego typu. Pamiętać należy, iż przestępstwem jest dopiero czyn odpowiadający ustawowemu opisowi przestępstwa – karygodny i zawiniony.