REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Postępowanie z subsydiarnego aktu oskarżenia

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Portal  Procesowy
Wydawcą portalu jest kancelaria Wardyński i Wspólnicy.
pełnomocnik procesowy, akt oskarżenia, dowody
pełnomocnik procesowy, akt oskarżenia, dowody

REKLAMA

REKLAMA

W ramach postępowania karnego pokrzywdzony może niekiedy wcielić się w rolę oskarżyciela i wnieść własny akt oskarżenia, zastępując tym samym prokuratora. Muszą być jednak spełnione określone warunki. Jakie?

REKLAMA

Jeszcze do niedawna wnoszenie subsydiarnego aktu oskarżenia (aktu oskarżenia wnoszonego przez pokrzywdzonego stającego obok prokuratora jako oskarżyciel subsydiarny) należało do rzadkości. Jednak doświadczenie ostatnich lat wskazuje, że pokrzywdzeni coraz częściej decydują się na ten krok. Wśród przyczyn takiego stanu rzeczy można wskazać skrajnie subiektywne przekonanie o swojej krzywdzie i jej sprawcy, frustrację i niezadowolenie z działań organów ścigania, być może w niektórych przypadkach ich rzeczywistą nieudolność. 

REKLAMA

Kiedy ktoś informuje policję albo prokuraturę o podejrzeniu popełnienia przestępstwa, zazwyczaj oczekuje, że śledztwo zostanie wszczęte szybko, a sprawca przestępstwa zostanie złapany, oskarżony, osądzony i skazany.Owe oczekiwania płynąć mogą z różnych źródeł. Inaczej do sprawy podchodzić będzie zawiadamiający, który tylko „przechodził obok” i był świadkiem zdarzenia, a inaczej ten, komu na skutek przestępstwa została wyrządzona szkoda.

Zobacz: Kiedy emeryt nie musi rezygnować z pracy?

REKLAMA

Tymczasem efekt pracy organów ścigania nie zawsze jest po myśli pokrzywdzonego. Prokurator może nie podzielać jego zapatrywania co do samego faktu popełnienia przestępstwa lub co do jego sprawcy. Kiedy dwukrotnie odmówi wszczęcia postępowania lub wszczęte postępowanie karne umorzy, wówczas pokrzywdzonemu pozostaje faktyczne wejście w rolę oskarżyciela i wniesienie subsydiarnego aktu oskarżenia do sądu.

Taka teza potwierdzona została w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 9 listopada 2011 r. (sygn. akt III KK 134/11). W jego uzasadnieniu Sąd Najwyższy stwierdził, że „Warunek ponownego zaniechania ścigania wymagany do wniesienia subsydiarnego aktu oskarżenia, nie dotyczy form postępowania przygotowawczego (śledztwo albo dochodzenie) oraz faz jego przebiegu („w sprawie” albo „przeciwko osobie”). Decydujące znaczenie ma wyłącznie wymóg dwukrotnego wydania postanowienia o umorzeniu postępowania albo o odmowie wszczęcia (art. 330 § 2 k.p.k.)”.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Wyjaśnijmy, nieco upraszczając: kiedy już na pierwszy rzut oka widać, że przedstawione informacje nie dają podstaw do twierdzenia, że zostało popełnione przestępstwo, prokurator wydaje postanowienie, w którym odmawia wszczęcia postępowania karnego. Kiedy z kolei dochodzi do podobnych wniosków już po analizie zgromadzonych dowodów, wówczas wydaje postanowienie o umorzeniu postępowania. Każda z tych decyzji podlega zaskarżeniu do sądu, który może uchylić wydane postanowienie i zwrócić uwagę organów ścigania na konieczność wyjaśnienia niektórych kwestii i uzupełnienia postępowania.

Zgodnie z art. 330 § 2 k.p.k., kiedy już po uchyleniu wydanego postanowienia prokurator po raz drugi dochodzi do wniosku, że należy odmówić wszczęcia postępowania lub sprawa podlega umorzeniu, pokrzywdzony już nie może zaskarżyć w ten sposób wydanego postanowienia, może natomiast sam wnieść akt oskarżenia do sądu w terminie 30 dni od doręczenia mu postanowienia.

Akt oskarżenia jest dokumentem sformalizowanym, którego treść determinują przepisy art. 332 i 333 Kodeksu postępowania karnego. Zgodnie z art. 55 § 3 k.p.k. subsydiarny akt oskarżenia powinien być sporządzony i podpisany przez adwokata lub radcę prawnego.

Analizując tę instytucję procedury karnej, warto zwrócić uwagę na następujące kwestie.

Ponowne wydanie w tym samym postępowaniu postanowienia o odmowie wszczęcia postępowania karnego albo o umorzeniu postępowania karnego nie podlega kontroli instancyjnej. Ogromna władza tkwi zatem w rękach organu ścigania, który czasem nie ze względów merytorycznych, a czysto praktycznych, może nie być zainteresowany prowadzeniem postępowania (ze względu choćby na jego koszty, międzynarodowy charakter sprawy, tłumaczenia itp.). Jeśli zatem ponownie odmówi wszczęcia postępowania albo wszczęte postępowanie umorzy, problem pozostanie na barkach pokrzywdzonego.

Odmienną, ale godną uwagi kwestią jest charakter procesu toczącego się na skutek skargi (aktu oskarżenia) wniesionego przez oskarżyciela subsydiarnego. Otóż proces ten nie powinien się niczym różnić od procesu wszczętego na skutek aktu oskarżenia wniesionego przez oskarżyciela publicznego (prokuratora). Zwróćmy jednak uwagę, jak znacząco, wręcz dramatycznie zmienia się sytuacja osoby, której do tej pory instytucja powołana do ścigania przestępstw nie widziała na ławie oskarżonych, a nagle na skutek skargi oskarżyciela subsydiarnego osoba ta staje się oskarżonym ze wszystkimi tego konsekwencjami.

Z wnoszeniem subsydiarnego aktu oskarżenia wiąże się również szereg praktycznych zagadnień. Trzy z nich wydają się szczególnie istotne.

Po pierwsze, pokrzywdzony w składanym akcie oskarżenia często gotów jest wylewać wszelkie żale i powoływać się na zdarzenia/zachowania, które nie były objęte zakresem zakończonego postępowania karnego. Tymczasem istotne jest, aby subsydiarny akt oskarżenia dotyczył wyłącznie tych zachowań, które były przedmiotem wcześniejszej analizy organów ścigania.

Po drugie, przymus adwokacko-radcowski w zakresie sporządzenia i podpisania subsydiarnego aktu oskarżenia ma na celu m.in. wstępną kontrolę spraw, z którymi zwracają się pokrzywdzeni, bowiem profesjonalny pełnomocnik nie powinien podejmować się prowadzenia spraw, które nie znajdują żadnego uzasadnienia w przepisach prawa .

Po trzecie oczywiste jest wreszcie, że sprawy, które zostały dwukrotnie „negatywnie zweryfikowane” przez organy ścigania, podlegają szczególnie wnikliwej ocenie sądu w zakresie faktycznych podstaw oskarżenia i niejednokrotnie na posiedzeniu (nie na rozprawie) sądy decydują się na umorzenie postępowania właśnie z uwagi na brak oczywistych podstaw oskarżenia. Skłaniać to winno do szczególnej staranności przy formułowaniu aktu oskarżenia.

Reasumując, ustawodawca, pozostawiając pokrzywdzonemu możliwość wniesienia subsydiarnego aktu oskarżenia, w szczególny sposób chroni osoby, które mają poczucie, że stały się ofiarami przestępstwa. Doświadczenie ostatnich lat uczy, że z możliwości wniesienia subsydiarnego aktu oskarżenia korzysta coraz więcej osób. Winno to skłonić do refleksji nad przyczyną takiego stanu rzeczy, bowiem faktycznie sytuacja ta dowodzi, że rośnie grupa osób niezadowolonych z efektów działania organów ścigania.

Zobacz: Renta alimentacyjna

Zapisz się na newsletter
Najlepsze artykuły, najpoczytniejsze tematy, zmiany w prawie i porady. Skoncentrowana dawka wiadomości z różnych kategorii: prawo, księgowość, kadry, biznes, nieruchomości, pieniądze, edukacja. Zapisz się na nasz newsletter i bądź zawsze na czasie.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Karol Nawrocki rozpoczyna prezydenturę z konkretnym planem działania: CPK, ulgi podatkowe i wsparcie dla rolników już wkrótce w Sejmie

Już w najbliższych dniach do Sejmu trafią pierwsze prezydenckie projekty ustaw zapowiadane jeszcze w kampanii wyborczej przez Karola Nawrockiego, który oficjalnie rozpoczyna swoją pięcioletnią kadencję jako Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej. Oto szczegóły.

To już dzisiaj: długo wyczekiwana likwidacja „podatku Belki". Oszczędzanie wreszcie stanie się opłacalne

Jednym z największych problemów w Polskiej gospodarce jest niski poziom inwestycji prywatnych. Aż 46% Polaków nie posiada żadnych oszczędności – co oznacza, że znaczna część Polaków nie widzi sensu w ich gromadzeniu. Jedną z głównych przyczyn takiego stanu rzeczy jest słynny "podatek Belki". Został on wprowadzony w 2002 r. jako doraźne rozwiązanie na załatanie dziury budżetowej, ale jak to w Polsce zwykle bywa – prowizorka jest najtrwalsza. Nowy Prezydent RP - Karol Nawrocki, zapowiedział że złoży projekt pierwszego dnia sprawowania urzędu.

Zaprzysiężenie prezydenta RP Karola Nawrockiego [Relacja na żywo]

W środę, 6 sierpnia 2025 r. o godz. 10:00 rozpoczęły się uroczystości z okazji zaprzysiężenia prezydenta RP Karola Nawrockiego.

Andrzej Duda: podsumowanie prezydentury [Orędzie]

Andrzej Duda kończy swoją 10-letnią prezydenturę w dniu 6 sierpnia 2025 roku. W tym dniu o godzinie 10:00 odbywa się zaprzysiężenie nowego prezydenta RP Karola Nawrockiego. Jak Andrzej Duda podsumował swoją prezydenturę w orędziu?

REKLAMA

Zmiany w rentach. Jest nowy podatek. Prezydent podpisał ustawę

Podpisana przez Prezydenta ustawa znacznie wpływa na sytuację osób pobierających rentę. Dla jednych nowe rozwiązania prawne są korzystne a dla drugich nie, bo chodzi o potrącanie podatku od świadczenia. Chociaż generalnie ma nastąpić uproszczenie rozliczania podatku w przypadku nabycia prawa majątkowego polegającego na obowiązku świadczeń powtarzających się na rzecz nabywcy, a także ułatwienie i przyspieszenie obrotu majątkiem nabytym tytułem spadku lub w inny nieodpłatny sposób, objęty zakresem ustawy, w formie aktu notarialnego lub od osób z kręgu najbliższej rodziny - to i tak ustawa jest krytykowana. Poniżej szczegóły.

Niepojące wieści w sprawie miejsc parkingowych dla niepełnosprawnych

Niepojące wieści w sprawie miejsc parkingowych dla niepełnosprawnych - dlaczego? Ponieważ w ostatnim czasie do biura RPO trafiła sprawa osoby z niepełnosprawnością z Bydgoszczy, której rodzina postuluje do zarządu miasta o możliwość korzystania z miejsca parkingowego specjalnie wyznaczonego dla ich syna - bo aktualnie jest to utrudnione, a nawet uniemożliwione. Jednak sprawa ma się tak, że władze miejskie odmawiają remontu na ten moment, tłumacząc, że ulica znajduje się dopiero na 209. miejscu w kolejce do prac budowlanych. Czy w tej sytuacji konstytucyjne i ustawowe prawa osoby z niepełnosprawnością są naruszane? Sprawę analizuje sam RPO.

Rodzice martwo urodzonych dzieci na kompleksowe zmiany będą jeszcze musieli poczekać

6 sierpnia w życie wchodzą dwa rozporządzenia Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, regulujące procedury administracyjne związane z ubieganiem się o zasiłek pogrzebowy i macierzyński w sytuacji utraty dziecka, którego płci nie da się określić.

Zmiany w kredycie konsumenckimi i rewolucja w ochronie klienta [koniec z lukami prawnymi i reklamami wprowadzającymi w błąd oraz zmiany w limitach i Sankcjach Kredytu Darmowego]

Wiele osób długo czekało na nowe regulacje w zakresie kredytu konsumenckiego. Wprawdzie póki co jest to projekt, ale ustawa jest tym samym coraz bliżej. Rządowe Centrum Legislacji opublikowało projekt nowelizacji ustawy o kredycie konsumenckim (nr UC82, dalej jako: projekt), który stanowi kompleksową odpowiedź na wymogi wynikające z unijnej dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE). Analizujemy co się zmieni i jaki będzie to miało wpływ na sytuację kredytobiorców.

REKLAMA

Jeździsz quadem po lesie? Teraz możesz trafić nawet do więzienia, rząd zaostrza prawo karne

Za wjazd quadem do lasu czy kradzież gałęzi jodłowych będzie grozić nie tylko grzywna, ale i kara więzienia. Projekt nowelizacji kodeksów karnych i wykroczeń to odpowiedź na dramatyczny wzrost szkodnictwa leśnego w Polsce.

System kaucyjny rusza 1 października. Sklepy i operatorzy mają niewiele czasu na przygotowania

Już za dwa miesiące w Polsce rusza system kaucyjny. Sklepy, producenci i operatorzy pracują intensywnie nad wdrożeniem infrastruktury, podpisywaniem umów i uruchomieniem punktów zbiórki. System obejmie plastik, szkło i aluminium – a konsumenci muszą wiedzieć, co z nimi robić. Kluczowe będą wrzesień i październik.

REKLAMA