Rozwiązanie ważnie zawartego małżeństwa

Pojawia się zatem pytanie, kiedy mamy do czynienia z taką sytuacją.

Małżeństwo niedopełnione

Pierwszy raz mamy do czynienia z nią w sytuacji zawarcia związku, ale jego niedopełnienia (kan. 1142 KPK). Podjęcie pożycia, ukierunkowanie małżeństwa na zrodzenie potomstwa to  obowiązek-prawo, zasadniczy element każdego związku, stąd gdy następuje fakt niedopełnienia, to istnieje możliwość rozwiązania takiego małżeństwa.

Zobacz również: Rozwiązanie małżeństwa niedopełnionego

Gdy przyczynkiem jego jest przeszkoda impotencji powstała jednakże po zawarciu związku, wówczas proces nie może przebiegać z tytułu tejże przeszkody, gdyż ta winna mieć miejsce, uogólniając, już w  okresie przed zawiązaniem węzła małżeńskiego. W pewnym sensie podobnie jest w sytuacji, gdy przyczyną niedopełnienia jest przeszkoda ta istniejąca przed zawiązaniem węzła małżeńskiego (bądź jakaś forma niezdolności natury psychicznej), gdy w trakcie procesu wyjdzie na jaw, iż związek nie został dopełniony z jednej, bądź drugiej przyczyny. Wówczas przebiega on w kierunku jego rozwiązania, a nie dalej z tytułu przeszkody, bądź wady zgody małżeńskiej (kan. 1681 KPK).
Oczywiście Sędziowie winni to rozważyć, gdyż czasami łatwiej jest, jeżeli zachowane zostaje przy okazji prawo, poprowadzić proces dalej na podstawie przeszkody, wady, aniżeli przemianowywać go na przebiegający w kierunku rozwiązania. Takim klarownym przykładem jest sytuacja niedopełnienia związku na skutek przeszkody impotencji, ale gdy nie można udowodnić jej trwania w chwili obecnej, a małżonka nie jest już dziewicą.

Przywilej Pawłowy i Piotrowy

Następnie z rozwiązaniem ważnie zawiązanego węzła małżeńskiego mamy do czynienia w sytuacji możliwości zastosowania Przywileju Pawłowego, bądź Piotrowego. Pokrótce, z pierwszym mamy do czynienia wówczas, gdy na skutek przyjęcia chrztu przez stronę nieochrzczoną druga stanowi dla życia jej wiary bądź dla religijnego życia dziecka (dzieci) niebezpieczeństwo (kan. 1143 KPK). Druga sytuacja zachodzi wówczas, gdy przynajmniej jedna ze stron jest nieochrzczona, i gdy przykładowo przy niedopełnieniu związku po przyjętym sakramencie chrztu świętego, przy braku winy strony proszącej daje się jej również możliwość zawarcia związku z katolikiem, właśnie dla dobra jego wiary, po uprzednim związku ze stroną nieochrzczoną (Normy o przeprowadzeniu procesu dla rozwiązania węzła małżeńskiego in favorem fidei, Kongregacji Doktryny Wiary z 2001 r.). 

Zobacz również: Przywilej Pawłowy, czyli rozwiązanie małżeństwa na korzyść wiary

Po tych kilku zaledwie przykładach nasuwa się kolejny wniosek: Kodeks Prawa Kanonicznego reguluje nie tylko małżeńskie związki pomiędzy katolikami, ale także i niekatolików czy nieochrzczonych. Dosadnym i dodatkowym tego przykładem jest prowadzenie kościelnych procesów małżeńskich przez kościelne Sądy tych osób, które właśnie, czy nie przynależą do Kościoła Katolickiego (a przynależą do Kościoła, bądź wspólnoty nie mającej pełnej jedności z Kościołem Katolickim), czy są osobami nieochrzczonymi. Wynika to z podstawowej zasady, wg której małżeństwo zawarte pomiędzy ochrzczonymi (dotyczy to zatem np. stron będących członkami Kościoła lub wspólnoty nie mającej jedności z Kościołem Katolickim) jest sakramentem, a zatem jest i nierozerwalne (kan. 1055 §2 KPK), ale i wynika to także z chęci uporządkowania tych spraw.

Tematykę tę poruszałam w swojej pracy doktorskiej, w której można znaleźć bogaty przykład literatury: Arletta Bolesta, Obowiązki i prawa rodziców w zakresie nauczycielskiego i uświęcającego zadania Kościoła. Studium pastoralno-prawne, Kraków 2008.

Polecamy serwis: Rozwody