Małżeństwo w świetle kościelnego procesu o orzeczenie nieważności małżeństwa

Małżeńskie przymierze, przez które mężczyzna i kobieta tworzą ze sobą wspólnotę całego życia, skierowaną ze swoje natury do dobra małżonków oraz do zrodzenia i wychowania potomstwa, zostało między ochrzczonymi podniesione przez Chrystusa Pana do godności sakramentu (§1); Z tej racji między ochrzczonymi nie może istnieć ważna umowa małżeńska, która tym samym nie byłaby sakramentem (§2). Zobaczymy na podstawie treści tego pierwszego kanonu, gdy chodzi o kościelne prawo małżeńskie, ile jest w nim odniesień do pozostałych przepisów tego prawa, pominiemy natomiast w swoich rozważaniach płaszczyznę teologiczną.

Porozmawiaj o tym na naszym FORUM!

W pierwszym paragrafie prawodawca wyraźnie mówi o małżeństwie pomiędzy (jednym) mężczyzną a (jedną) kobietą. Treść ta stanowi bazę pod przeszkodę węzła małżeńskiego z kan. 1085 KPK, a idąc nawet dalej to podstawa pod wykluczenie rozumienia w prawie kanonicznym małżeństwa między osobami tej samej płci czy wielożeństwa. Nieumiejętność zatem stworzenia związku heteroseksualnego oraz z jedną tylko osobą przywołuje nam na uwagę możność orzeczenia nieważności jego na podstawie kan. 1095 nr 3 KPK, czyli na podstawie niezdolności natury psychicznej do podjęcia istotnych obowiązków małżeńskich, pod który to defekt podchodzą m. in. różnego rodzaju zaburzenia psychoseksualne. Takie samo podejście do małżeństwa jako związku pomiędzy jedną kobietą a jednym mężczyzną widać też w kan. dotyczącym błędu, co do małżeństwa (kan. 1096 §1 KPK). W kanonie tym czytamy o małżeństwie jako związku pomiędzy mężczyzną i kobietą. Zasadnicza jednak różnica pomiędzy oboma kanonami polega na tym, iż przy niezdolności strona dysponuje wiedzą w tym przedmiocie, zaś w przypadku błędu – nie.

W analizowanym kan. 1055 §1 czytamy nadto o wspólnocie całego życia. Można na tej podstawie wnioskować, iż nie ma takiej rzeczywistości w związku małżeńskim, która przynależąc do jego istoty mogłaby zostać wykluczona (kan. 1101 §2 KPK). Tym sposobem przechodzimy do możliwości orzeczenia nieważności związku na podstawie symulacji (inaczej: wykluczenia) m. in. przymiotów, bądź elementów małżeństwa, ale nie tylko. Innymi słowy małżeństwo będzie nieważne, gdy wykluczy się z niego m. in. nierozerwalność, jedność, wierność czy potomstwo, trudno bowiem mówić o całym życiu, gdy strona nie będzie chciała pozostać w związku „na dobre i na złe”, do końca życia drugiej strony. Trudno mówić jednak o całym życiu, gdy strona będzie dzieliła się swoją intymną sferą z inną osobą, gdy też z nią będzie chciała tworzyć jakiś związek. W końcu trudno mówić o całym życiu, gdy strona nie będzie otwarta na przyjęcie potomstwa, gdy taka możliwość istnieje (o zrodzeniu i wychowaniu mowa jest też w dalszej części tegoż kanonu). Tak samo trudno mówić o całym życiu, gdy strona co prawda, jak to nazywam, nie w sposób wyrachowany, ale niezależny od siebie nie jest zdolna do podjęcia tegoż życia przez dochowanie wierności przez stworzenie nierozerwalnego związku, przez otwartość na potomstwo (kan.1095 nr 3 KPK).

Jak interpretować akta sprawy w kościelnym procesie małżeńskim?