Zachowek - jak liczyć?

Niejednokrotnie w praktyce spotykam się z przypadkami, w których spadkodawca pozostawił testament pomijając w nim najbliższą rodzinę – najczęściej dzieci, żonę. Podczas rozmów spotykam się pytaniami czy osoby takie mogą domagać się jakiejkolwiek zapłaty od spadkobiercy dla którego spadkodawca przeznaczył cały spadek.

Polecamy : Poradnik Gazety Prawnej 9/18 Firma w spadku – zarząd sukcesyjny

Instytucja prawa spadkowego jaką jest zachowek znajduje swoje uregulowanie znajduje w treści art. 991 Kodeksu cywilnego. Zgodnie z jego treścią zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należą się, jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni - dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś wypadkach - połowa wartości tego udziału (zachowek). Jeżeli uprawniony nie otrzymał należnego mu zachowku bądź w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny, bądź w postaci powołania do spadku, bądź w postaci zapisu, przysługuje mu przeciwko spadkobiercy roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku albo do jego uzupełnienia. Wyżej wymienione osoby są jednak uprawnione do zachowku pod warunkiem, że byłyby w danym wypadku powołane do spadku z ustawy.

Roszczenie o zachowek to roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej. Jego wysokość to co do zasady 1/2 wartości udziału spadkowego, jaki przypadłby uprawnionemu przy dziedziczeniu ustawowym. Jeśli jednak uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo uprawnionym jest małoletni zstępny spadkodawcy wówczas wysokość zachowku stanowi równowartość 2/3 wartości udziału, jaki przypadłby mu w spadku, gdyby doszło do dziedziczenia ustawowego.

Spadkodawca pozostawił testament. Pominął w nim jedyną córkę oraz małżonkę, która dziedziczyłaby z ustawy (w przypadku braku testamentu). Córka nie jest trwale niezdolna do pracy jak również nie jest osobą małoletnią. Gdyby dziedziczyła z ustawy (brak testamentu) przysługiwałby jej udział w wysokości ½ majątku spadkowego. Zgodnie z treścią przytoczonego wyżej 991 k.c. (regulującego instytucję zachowku) zstępnemu (córce) przysługuje - połowa wartości udziału, który przysługiwałby jej w przypadku gdyby dziedziczyła. Wobec czego przysługuje jej ½ z ½ udziału spadkowego czyli ¼.

Polecamy serwis: Zachowek i dział spadku