REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.
Porada Infor.pl

Zachowek a niepełnosprawność, wiek, niezdolność do pracy. 1/2 czy 2/3?

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Wioleta Matela-Marszałek
Autorka licznych publikacji o tematyce prawnej
Zachowek a niepełnosprawność, wiek, niezdolność do pracy. Ile wynosi: 1/2 czy 2/3?
Zachowek a niepełnosprawność, wiek, niezdolność do pracy. Ile wynosi: 1/2 czy 2/3?
ShutterStock

REKLAMA

REKLAMA

Zachowek to ważna instytucja przewidziana dla osób bliskich spadkodawcy. Ile wynosi? Czy osoby niepełnosprawne lub starsze mogą otrzymać wyższy zachowek? Od czego zależy takie uprawnienie? Co z niezdolnością do pracy? Sprawdź jakie są aktualne przepisy.

Czym jest zachowek?

Zgodnie z przepisami Kodeks cywilnego powołanie do spadku wynika z ustawy albo z testamentu. W praktyce może się zdarzyć, iż w testamencie zostaną pominięte osoby najbliższe spadkodawcy. Właśnie w takich okolicznościach zastosowanie znajdzie instytucja zachowku.

REKLAMA

Osobami uprawnionymi do zachowku są zstępni (np. dzieci), małżonkowie oraz rodzicie spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy

Zachowek. Ile procent się należy?

Ważne

Co do zasady zachowek wynosi połowę wartości udziału spadkowego, który przypadałby uprawnionym w przypadku dziedziczenia ustawowego. Jeżeli jednak uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo zstępnym jest to osoba małoletnia, to zachowek jest wyższy i wynosi dwie trzecie wartości takiego udziału. Stanowi o tym art. 991 § 1 Kodeksu cywilnego.

Przepisy określają szczegółowo zasady uwzględniania darowizn przy obliczaniu zachowku.

Dla obliczenia należnego zachowku sąd bierze pod uwagę wartość netto otrzymanego spadku. Chodzi tu o wartość majątku spadkowego według stanu z dnia otwarcia spadku lecz według wartości z dnia orzekania, która zostaje pomniejszona o długi spadkowe.

Zachowek a niezdolność do pracy

Niezdolność do pracy może mieć wpływ na wysokość należnego zachowku. Należy jednak pamiętać, iż taka możliwość została przewidziana jedynie dla spadkobierców trwale niezdolnych do pracy.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Jak podkreślił Sąd Najwyższy w wyroku z 30 października 2003 r.  (IV CK 158/02), uprzywilejowanie przewidziane w art. 991 § 1 k.c. dotyczy jedynie uprawnionych całkowicie niezdolnych do pracy trwale. Ustawodawca posługuje się co prawda pojęciem „trwałej niezdolności do pracy”, które na gruncie prawa ubezpieczeń społecznych może odnosić się zarówno do całkowitej jak i częściowej niezdolności do pracy, to jednak dyrektywy funkcjonalne przemawiają za przyjęciem, iż termin ten odnosi się wyłącznie do osób całkowicie niezdolnych do pracy. Jak podkreślił SN, trudno znaleźć argumenty, które uzasadniałyby zrównanie małoletnich z osobami trwale, lecz tylko częściowo niezdolnymi do pracy, skoro osoby takie - w przeciwieństwie do małoletnich - mają możliwość osiągania dochodów.

Ważne

Co istotne, przepisy Kodeksu cywilnego nie definiują trwałej niezdolności do pracy.

REKLAMA

"Trzeba jednak przyjąć, że jest to stan, w którym uprawniony do zachowku – w chwili otwarcia spadku – nie ma zdolności do wykonywania jakiejkolwiek pracy. Oceny, czy w chwili otwarcia spadku uprawniony był trwale niezdolny do pracy musi dokonać sąd orzekający w sprawie o zachowek. Kryteria, jakimi powinien się kierować, muszą przede wszystkim pochodzić z przepisów z zakresu zabezpieczenia społecznego. Nie muszą to być jednak kryteria jedyne. Sąd winien więc rozważyć stopień niepełnosprawności organizmu i możliwości przywrócenia jego pełnej sprawności, ewentualność podjęcia innej pracy czy wiek uprawnionego. W konkretnym wypadku zaawansowany wiek uprawnionego do zachowku może przemawiać za przyjęciem, że na tle tego przepisu będzie on traktowany jako osoba trwale niezdolna do pracy. Nie oznacza to jednak automatycznie, że osoba posiadająca status emeryta uprawniona jest do zachowku w wyższej wysokości." - stwierdził przykładowo Sąd Apelacyjny w Gdańsku w wyroku z 17 listopada 2019 r. (V ACa 229/19).

"Okoliczność trwałej niezdolności do pracy w rozumieniu powołanego przepisu może być w procesie cywilnym dowodzona wszystkimi dostępnymi środkami dowodowymi, w tym także orzeczeniami wydanymi przez organy rentowe ZUS, ale może być też przedmiotem domniemań faktycznych w rozumieniu art. 231 k.p.c." - uznał z kolei Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku z 7 lutego 2013 r. (I ACa 1103/12).

W praktyce oznacza to, iż fakt niezdolności do pracy sąd ustala w procesie o zachowek. Przyjmuje się co do zasady, iż trwała niezdolność do pracy powinna istnieć w chwili otwarcia spadku (śmierci spadkodawcy).

Przykład

Pan Filip byłby jedynym spadkobiercą ustawowym, został jednak pominięty w testamencie. Postępowanie dowodowe wykazało, iż jest on osobą całkowicie niezdolną do pracy. Jeśli wartość schedy spadkowej wynosi 120 000 zł (wartość masy spadkowej pomniejszona o długi spadkowe), to Panu Filipowi przysługuje zachowek w wysokości 80 000 zł (2/3 x 120 000 zł).

Pozew o zachowek

REKLAMA

Jeżeli uprawniony nie otrzymał należnego mu zachowku bądź w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny, bądź w postaci powołania do spadku, bądź w postaci zapisu, bądź w postaci świadczenia od fundacji rodzinnej lub mienia w związku z rozwiązaniem fundacji rodzinnej, przysługuje mu przeciwko spadkobiercy roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku albo do jego uzupełnienia.

Pozew o zachowek wnosi się do sadu właściwego według ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy. Opłata od pozwu wynosi 5% kwoty dochodzonego roszczenia. Można się starać o zwolnienie od kosztów sądowych.

 
Zapisz się na newsletter
Najlepsze artykuły, najpoczytniejsze tematy, zmiany w prawie i porady. Skoncentrowana dawka wiadomości z różnych kategorii: prawo, księgowość, kadry, biznes, nieruchomości, pieniądze, edukacja. Zapisz się na nasz newsletter i bądź zawsze na czasie.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Rada UE uruchomiła klauzulę wyjścia. Dotyczy także Polski

Rada Unii Europejskiej uruchomiła klauzulę wyjścia dla 15 krajów członkowskich, w tym Polski. Decyzja ta pozwala na wyłączenie wydatków obronnych z unijnych reguł budżetowych, umożliwiając tym krajom zwiększenie wydatków na wojsko bez łamania zasad fiskalnych.

Rząd wyrównuje „emerytury czerwcowe” – nowe przepisy obejmą świadczenia z lat 2009–2019

Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy, który rozwiązuje wieloletni problem tzw. emerytur czerwcowych. Emerytury i renty rodzinne przyznane w czerwcu w latach 2009–2019 zostaną przeliczone na nowo według korzystniejszych zasad. ZUS zrobi to automatycznie, bez potrzeby składania wniosków.

Twój blok przekształci się w areszt dla potencjalnych przestępców. Ministerstwo Sprawiedliwości wprowadza nową formę izolacji

Ministerstwo Sprawiedliwości przygotowało projekt nowelizacji Kodeksu postępowania karnego. Zakłada on wprowadzenie nowego środka zapobiegawczego – aresztu elektronicznego. Osoby oskarżone za popełnienie przestępstwa mogłyby odbywać areszt nie w zakładzie karnym, lecz w swoim miejscu zamieszkania.

Co daje legitymacja strażaka w aplikacji mObywatel? Zmiany z podpisem Prezydenta

Świadczenie ratownicze i zmiany w legitymacji z podpisem Prezydenta RP - tak. Analizujemy nową ustawę z dnia 4 czerwca 2025 r. o zmianie ustawy o ochotniczych strażach pożarnych – podpisaną przez Prezydenta RP dnia 3 lipca 2025 r. Nowe zmiany przyniosą wiele ułatwień i praktycznych rozwiązań.

REKLAMA

Nowy długi weekend sierpniowy i kolejny dzień wolny od pracy w ważne święto państwowe jeszcze w 2025 r. – komisja sejmowa wystąpiła do MRPiPS

W dniu 2 kwietnia 2025 r. Komisja Sejmowa do Spraw Petycji zdecydowała o skierowaniu do MRPiPS dezyderatu w sprawie ustanowienia nowego dnia wolnego od pracy. W tym dniu, obowiązuje już święto państwowe, a w 2025 r. wypada ono wyjątkowo „korzystnie”, bo w piątek, co – w przypadku wprowadzenia postulowanej zmiany – oznaczałoby dla setek tysięcy pracowników kolejny długi weekend sierpniowy. Jeden przypada już bowiem w terminie 15-17 sierpnia 2025 r., ale zgodnie z ustawą – jest to święto kościelne, a nie (jak w tym przypadku) – świeckie.

Wzrost pensji nie wystarcza – 44% Polaków już szuka nowej pracy

Mimo dynamicznego wzrostu wynagrodzeń i rekordowo niskiego bezrobocia, polscy pracownicy nie czują się doceniani finansowo. Aż 44,2% z nich aktywnie szuka nowego miejsca zatrudnienia, wskazując na zbyt niskie wynagrodzenie, brak przejrzystości i poczucie niesprawiedliwości płacowej. Najnowsze badanie SD Worx pokazuje, że pieniądze to wciąż palący problem na rynku pracy – nawet jeśli słupki wynagrodzeń idą w górę.

Rząd wycofuje ważny przepis dla kredytobiorców: Znika zapis o szybszym zwrocie pieniędzy

Rząd rezygnuje z przepisu, który miał gwarantować kredytobiorcom zwrot pieniędzy już po wyroku sądu I instancji. Usunięcie przepisu oznacza, że na odzyskanie nadpłaconych środków trzeba będzie czekać aż do zakończenia sprawy w II instancji.

Lex szarlatan: koniec z dezinformacją medyczną i pseudomedykami z Internetu i nie tylko? Nowe prawa pacjentów, nowe kary [PROJEKT]

Lex szarlatan: czy nowe prawo uderzy w pseudomedyków z Internetu i nie tylko? Nowe prawa pacjentów, nowe kary, nowe uprawnienia Rzecznika Praw Pacjentów - co się zmieni? Analizujemy projekt ustawy o zmianie ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta oraz ustawy o systemie powiadamiania ratunkowego (UD207).

REKLAMA

Teraz już łatwiej o zmianę nazwiska po rozwodzie. Ustawa z podpisem Prezydenta

Zmiany w rozwodach już w IV kwartale 2025 r. Wszystko za sprawą podpisanej przez Prezydenta ustawy zmieniającej Kodeks Rodzinny i Opiekuńczy. Z pewnością będą to zmiany na korzyść tzw. rozwodników, bo dotyczą terminu. A jak wiadomo terminy w tych sprawach są ważne!

ZUS nie wypłaci renty wdowiej bez tych dwóch oświadczeń – nowe przepisy od lipca 2025 r.

Od 1 lipca 2025 r. ZUS wypłaca rentę wdowią. Ale uwaga: nawet jeśli spełniasz wszystkie warunki, nie dostaniesz pieniędzy, jeśli nie złożysz dwóch kluczowych oświadczeń. Wyjaśniamy, o jakie dokumenty chodzi i jakie pułapki czekają na wnioskodawców.

REKLAMA