REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.
Porada Infor.pl

Zachowek a niepełnosprawność, wiek, niezdolność do pracy. 1/2 czy 2/3?

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Wioleta Matela-Marszałek
Autorka licznych publikacji o tematyce prawnej
Zachowek a niepełnosprawność, wiek, niezdolność do pracy. Ile wynosi: 1/2 czy 2/3?
Zachowek a niepełnosprawność, wiek, niezdolność do pracy. Ile wynosi: 1/2 czy 2/3?
ShutterStock

REKLAMA

REKLAMA

Zachowek to ważna instytucja przewidziana dla osób bliskich spadkodawcy. Ile wynosi? Czy osoby niepełnosprawne lub starsze mogą otrzymać wyższy zachowek? Od czego zależy takie uprawnienie? Co z niezdolnością do pracy? Sprawdź jakie są aktualne przepisy.

Czym jest zachowek?

Zgodnie z przepisami Kodeks cywilnego powołanie do spadku wynika z ustawy albo z testamentu. W praktyce może się zdarzyć, iż w testamencie zostaną pominięte osoby najbliższe spadkodawcy. Właśnie w takich okolicznościach zastosowanie znajdzie instytucja zachowku.

REKLAMA

Osobami uprawnionymi do zachowku są zstępni (np. dzieci), małżonkowie oraz rodzicie spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy

Zachowek. Ile procent się należy?

Ważne

Co do zasady zachowek wynosi połowę wartości udziału spadkowego, który przypadałby uprawnionym w przypadku dziedziczenia ustawowego. Jeżeli jednak uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo zstępnym jest to osoba małoletnia, to zachowek jest wyższy i wynosi dwie trzecie wartości takiego udziału. Stanowi o tym art. 991 § 1 Kodeksu cywilnego.

Przepisy określają szczegółowo zasady uwzględniania darowizn przy obliczaniu zachowku.

Dla obliczenia należnego zachowku sąd bierze pod uwagę wartość netto otrzymanego spadku. Chodzi tu o wartość majątku spadkowego według stanu z dnia otwarcia spadku lecz według wartości z dnia orzekania, która zostaje pomniejszona o długi spadkowe.

Zachowek a niezdolność do pracy

Niezdolność do pracy może mieć wpływ na wysokość należnego zachowku. Należy jednak pamiętać, iż taka możliwość została przewidziana jedynie dla spadkobierców trwale niezdolnych do pracy.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Jak podkreślił Sąd Najwyższy w wyroku z 30 października 2003 r.  (IV CK 158/02), uprzywilejowanie przewidziane w art. 991 § 1 k.c. dotyczy jedynie uprawnionych całkowicie niezdolnych do pracy trwale. Ustawodawca posługuje się co prawda pojęciem „trwałej niezdolności do pracy”, które na gruncie prawa ubezpieczeń społecznych może odnosić się zarówno do całkowitej jak i częściowej niezdolności do pracy, to jednak dyrektywy funkcjonalne przemawiają za przyjęciem, iż termin ten odnosi się wyłącznie do osób całkowicie niezdolnych do pracy. Jak podkreślił SN, trudno znaleźć argumenty, które uzasadniałyby zrównanie małoletnich z osobami trwale, lecz tylko częściowo niezdolnymi do pracy, skoro osoby takie - w przeciwieństwie do małoletnich - mają możliwość osiągania dochodów.

Ważne

Co istotne, przepisy Kodeksu cywilnego nie definiują trwałej niezdolności do pracy.

REKLAMA

"Trzeba jednak przyjąć, że jest to stan, w którym uprawniony do zachowku – w chwili otwarcia spadku – nie ma zdolności do wykonywania jakiejkolwiek pracy. Oceny, czy w chwili otwarcia spadku uprawniony był trwale niezdolny do pracy musi dokonać sąd orzekający w sprawie o zachowek. Kryteria, jakimi powinien się kierować, muszą przede wszystkim pochodzić z przepisów z zakresu zabezpieczenia społecznego. Nie muszą to być jednak kryteria jedyne. Sąd winien więc rozważyć stopień niepełnosprawności organizmu i możliwości przywrócenia jego pełnej sprawności, ewentualność podjęcia innej pracy czy wiek uprawnionego. W konkretnym wypadku zaawansowany wiek uprawnionego do zachowku może przemawiać za przyjęciem, że na tle tego przepisu będzie on traktowany jako osoba trwale niezdolna do pracy. Nie oznacza to jednak automatycznie, że osoba posiadająca status emeryta uprawniona jest do zachowku w wyższej wysokości." - stwierdził przykładowo Sąd Apelacyjny w Gdańsku w wyroku z 17 listopada 2019 r. (V ACa 229/19).

"Okoliczność trwałej niezdolności do pracy w rozumieniu powołanego przepisu może być w procesie cywilnym dowodzona wszystkimi dostępnymi środkami dowodowymi, w tym także orzeczeniami wydanymi przez organy rentowe ZUS, ale może być też przedmiotem domniemań faktycznych w rozumieniu art. 231 k.p.c." - uznał z kolei Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku z 7 lutego 2013 r. (I ACa 1103/12).

W praktyce oznacza to, iż fakt niezdolności do pracy sąd ustala w procesie o zachowek. Przyjmuje się co do zasady, iż trwała niezdolność do pracy powinna istnieć w chwili otwarcia spadku (śmierci spadkodawcy).

Przykład

Pan Filip byłby jedynym spadkobiercą ustawowym, został jednak pominięty w testamencie. Postępowanie dowodowe wykazało, iż jest on osobą całkowicie niezdolną do pracy. Jeśli wartość schedy spadkowej wynosi 120 000 zł (wartość masy spadkowej pomniejszona o długi spadkowe), to Panu Filipowi przysługuje zachowek w wysokości 80 000 zł (2/3 x 120 000 zł).

Pozew o zachowek

REKLAMA

Jeżeli uprawniony nie otrzymał należnego mu zachowku bądź w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny, bądź w postaci powołania do spadku, bądź w postaci zapisu, bądź w postaci świadczenia od fundacji rodzinnej lub mienia w związku z rozwiązaniem fundacji rodzinnej, przysługuje mu przeciwko spadkobiercy roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku albo do jego uzupełnienia.

Pozew o zachowek wnosi się do sadu właściwego według ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy. Opłata od pozwu wynosi 5% kwoty dochodzonego roszczenia. Można się starać o zwolnienie od kosztów sądowych.

 
Zapisz się na newsletter
Najlepsze artykuły, najpoczytniejsze tematy, zmiany w prawie i porady. Skoncentrowana dawka wiadomości z różnych kategorii: prawo, księgowość, kadry, biznes, nieruchomości, pieniądze, edukacja. Zapisz się na nasz newsletter i bądź zawsze na czasie.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Obrazić kogoś, czyli kiedy występuje przestępstwo zniewagi

Słowa potrafią czasami ranić innych ludzi. Są one w stanie wywołać wiele cierpień. Dlatego właśnie mogą one powodować odpowiedzialność prawną. Jednakże należy też mieć na uwadze i to, że nie zawsze negatywne treści kierowane wobec drugiej osoby, będą mogły zostać uznane za zniewagę.

Jak podwyższyć emeryturę? Sposób jest prosty

Jak podwyższyć emeryturę? Sposób jest prosty - trzeba iść do pracy. I tak się dzieje. Badania pokazują, że 71 proc. osób po 60. roku życia chce pracować. Główną motywacją jest potrzeba dodatkowego dochodu oraz chęć utrzymania sprawności fizycznej i umysłowej, a kontynuowaniu dalszej aktywności zawodowej najbardziej sprzyjałyby elastyczne formy zatrudnienia. Wiadomo mniejsze podatki, mniejsze składki - więcej korzyści finansowych.

Rozwód bez sądu? Szybki sposób na rozwiązanie małżeństwa

Rząd szykuje rewolucję w prawie rodzinnym. Projekt nowelizacji Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego przewiduje możliwość pozasądowego rozwodu. Małżeństwo będzie można rozwiązać szybko i bez udziału sądu – pod pewnymi warunkami.

Aktywny rodzic. Ważna zmiana weszła w życie

Świadczenia otrzymywane w ramach programu „Aktywny rodzic” nie będą miały wpływu na prawo do zasiłków i innych form pomocy społecznej. Co to oznacza w praktyce?

REKLAMA

Renta chorobowa po 50. roku życia: Komu przysługuje, ile wynosi?

Renta chorobowa, formalnie nazywana rentą z tytułu niezdolności do pracy, jest istotnym świadczeniem dla osób, które z powodu stanu zdrowia nie są w stanie kontynuować aktywności zawodowej. Dla osób po 50. roku życia, które często zmagają się z przewlekłymi schorzeniami, świadczenie to może stanowić ważne wsparcie. Obowiązują konkretne zasady przyznawania i wyliczania renty chorobowej, które warto poznać.

Nowe prawo tytoniowe. Co zmieni się dla palaczy i rynku tytoniowego w 2025 r.?

Istotnym czynnikiem, decydującym o kształtowaniu się trendów w spożywaniu tytoniu, są oczywiście osobiste decyzje, ale też rządowe strategie i działania nakierowane na kontrolę tego nałogu oraz leczenie uzależnienia. W odpowiedzi na narastający kryzys zdrowotny, Rada Unii Europejskiej wydała zalecenia dotyczące zwiększenia obszarów wolnych od dymu oraz opracowała kompleksowe wytyczne, które mają wspierać zarówno rezygnację z palenia, jak i skuteczne leczenie uzależnienia. Polska zobowiązana była zmienić krajowe przepisy, ponieważ musiała wdrożyć dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/40/UE w odniesieniu do zniesienia niektórych zwolnień w przypadku podgrzewanych wyrobów tytoniowych (Dz. Urz. L 283 z 03.11.2022, str. 4). Uchwalono więc ustawę zmieniającą dotychczasowe prawo tytoniowe. Co zmieni się dla rynku tytoniowego i palaczy?

Wzór umowy NDA z omówieniem [WZÓR do pobrania]

Informacja to jeden z najdroższych towarów na świecie (Paulo Coelho, Zahir). Tajemnica przedsiębiorstwa to wypracowane przez lata doświadczenia, indywidualne i nowatorskie rozwiązania, kontakty, pamięć instytucjonalna. Wartość poufnych informacji przedsiębiorstwa nie daje się wycenić i potrzebuje szczególnej ochrony.

Te pieniądze przepadają. Nie skorzystał z 550 000 zł kapitału emerytalnego. Zmarł. Na otarcie łez rodzina może otrzymać rentę rodzinną albo rentę wdowią

System emerytalny w Polsce wyklucza możliwość dziedziczenia kapitału emerytalnego. W artykule prezentujemy opis systemu w jednym z pism rządowych przesłanych emerytce, która postulowała reformę systemu emerytalnego. Emerytka proponowała rządowi rozszerzenie możliwości dziedziczenia np. przez wdowy kapitału emerytalnego. Emerytce chodziło o środki zgromadzone na subkoncie, ale jej pismo otwarło szerszą dyskusję – „Dlaczego w zasadzie przepada 550 000 zł zgromadzonych na koncie emerytalnym zmarłego mężczyzny po 30 latach pracy?”. Wnioski są smutne dla emerytów - "ZUS nie odda 550 000 zł kapitału emerytalnego. Na otarcie łez renta rodzinna albo renta wdowia".

REKLAMA

Podwyżka tylko 5%. Nauczyciel dyplomowany z pensją 6211 zł brutto, ale z dodatkami 10% i 20%

Nauczyciel dyplomowany z pensją 6211 zł brutto, to nie jest po szaleństwie inflacji za ostatnie lata, pensja marzeń. Ale są jeszcze dodatki do pensji. Najcenniejszy to 20% dodatek stażowy. Niestety przysługuje osobom z 20-letnim doświadczeniem zawodowym. Nie posiadają go nauczyciele początkujący więc odchodzą z zawodu nauczyciela.

1 sierpnia dniem wolnym od pracy? Uchwalono dezyderat. Sejmowa Komisja skierowała dezyderat do resortu pracy, czekamy teraz na ostateczną decyzję

W dniu 2 kwietnia 2025 r. Sejmowa Komisja do Spraw Petycji obradująca pod przewodnictwem poseł Urszuli Augustyn (KO), zastępcy przewodniczącego Komisji analizowała szereg petycji. W porządku dziennym prac komisji była brana pod rozwagę petycja w sprawie ustanowienia rocznicy wybuchu powstania warszawskiego dniem ustawowo wolnym od pracy (BKSP-155-X-342/24). I stało się, uchwalono dezyderat, w sprawie 1 sierpnia - jako dnia wolnego od pracy. Ale trzeba wiedzieć, że Sejmowa Komisja skierowała ten dezyderat do resortu pracy, a teraz czekamy teraz na ostateczną decyzję MRPiPS. Później zdecyduje Sejm, Senat i Prezydent. Droga jest długa, ale przecież: kropla drąży skałę.

REKLAMA