Prawo spadkowe - planowane zmiany

Zasady dziedziczenia i postępowanie spadkowe do zmiany

W wykazie prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów został opublikowany projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw. Planowany termin przyjęcia projektu przez Radę Ministrów to IV kwartał 2021 r.

Dziedziczenie przez dziadków

Zmiany dotyczą m.in. zmiany zasad dziedziczenia w sytuacji, gdy jeden z dziadków spadkodawcy nie dożył otwarcia spadku.

Po zmianach udział spadkowy, który by mu przypadał, przypadnie jego dzieciom w częściach równych. Jeżeli zaś któreś z dzieci dziadków spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, będzie przypadał w częściach równych ich dzieciom.

W braku dzieci tego z dziadków, który nie dożył otwarcia spadku i ich dzieci udział przypadnie pozostałym dziadkom w częściach równych.

„ Wyłączeni od dziedziczenia zostaną dalsi zstępni dziadków spadkodawcy, czyli tzw. cioteczne lub stryjeczne wnuki i dalsze pokolenia. Nowelizacja przepisu art. 934 § 2 i 3 k.c. doprowadzi do usunięcia z kręgu osób uprawnionych do spadkobrania dalekich krewnych, z którymi więź często jest znikoma albo w ogóle nie powstała, przy pozostawieniu swobody testowania i wyrażenia woli przez spadkodawcę, gdy jest ona odmienna od założenia poczynionego przez ustawodawcę. Zaproponowana zmiana w sposób niewątpliwy pozwoli na skrócenie długości postępowań o stwierdzenie nabycia spadku wobec braku potrzeby poszukiwania dalszej rodziny zmarłego spadkodawcy” – czytamy na stronach Kancelarii Prezesa Rady Ministrów.

Jak uzasadnia Ministerstwo Sprawiedliwości zmniejszy się również ilość spraw uchylenie się od skutków prawnych niezłożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku, spraw o złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku, protokołów o odebraniu takiego oświadczenia przez inne sądy, notariuszy i inne uprawnione osoby. Dotyczy to również spraw o zezwolenie na dokonanie czynności przekraczającej zakres zwykłego zarządu majątkiem dziecka lub osoby pozostającej pod opieką.

Zgoda na przyjęcie lub odrzucenie spadku w imieniu dziecka

Projekt przewiduje, iż w sytuacji, gdy złożenie oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku będzie wymagało zezwolenia sądu, termin na złożenie oświadczenia ulegnie zawieszeniu na czas trwania postępowania w tym przedmiocie.

Zezwolenie na przyjęcie lub odrzucenie spadku będzie wydawał sąd spadku.

W praktyce zatem termin określony w art. 1015 § 1 Kodeksu cywilnego zostanie wydłużony o czas trwania uzyskania zgody sądu na przyjęcie lub odrzucenie spadku w imieniu małoletniego lub osoby pozostającej pod opieką.

Sąd spadku wyda postanowienie wstępne w przypadku konieczności wydania zezwolenia na przyjęcie lub odrzucenie spadku w imieniu dziecka. Asesorzy sądowi mają uzyskać uprawnienie do orzekania w sprawach o zezwolenie na dokonanie czynności przekraczającej zakres zwykłego zarządu majątkiem małoletniego lub ubezwłasnowolnionego w postaci przyjęcia lub odrzucenia spadku.

Dziedziczenie spadku przez gminę

Zgodnie z projektem Skarb Państwa lub gmina, którym przypada spadek z mocy ustawy, będą odpowiadać za długi spadkowe wyłącznie ze spadku.

Nowym obowiązkiem ma być zawarcie w sentencji postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku określenia w jaki sposób spadek został przyjęty przez spadkobierców.

Ponadto obowiązkiem sądu spadku będzie sprawdzenie w Centralnej Informacji Ksiąg Wieczystych, czy spadkodawca był właścicielem lub użytkownikiem wieczystym nieruchomości, czy przysługiwało mu spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu albo roszczenie o przeniesienie własności nieruchomości lub użytkowania wieczystego.

Sądy będą miały możliwość bezpłatnie i bez ograniczeń czasowych sięgać do danych zawartych w rejestrach publicznych.

Niegodność dziedziczenia

Nową przesłanką niegodności dziedziczenia ma być uporczywe niewykonywanie obowiązku alimentacyjnego wobec spadkodawcy. „Ma to na celu wyeliminowanie sytuacji, w których korzyści ze spadku odnoszą osoby uporczywie uchylające się od wykonywania obowiązku alimentacyjnego w stosunku do spadkodawcy, pomimo realnej możliwości jego spełnienia” – uzasadnia Ministerstwo Sprawiedliwości.