Wytyczne obniżają punkty niepełnosprawnym. RPO pyta stronę rządową o wyjaśnienia [Listy i RPO]

Powodem zaniżania punktów w świadczeniu wspierającym jest przyjęcie przez stronę rządową, że osoba niepełnosprawna jest niesamodzielna z powodu dwóch nakładających się na siebie czynników (tylko jeden pozwala na wypłatę świadczenia):

Czynnik nr 1) NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ (w praktyce stopień znaczny) - ustawowo można przyznać świadczenie wspierające na niesamodzielność. Wspieranie niesamodzielności wynikającej z niepełnosprawności, to cel ustawy o świadczeniu wspierającym oraz

Czynnik nr 2) WIEK - zdaniem autorów Wytycznych świadczenia wspierającego nie można przyznać na niesamodzielność wynikającą z wieku. To kontrowersyjna teza, ale ważniejsze jest, że brakuje podstawy prawnej do regulacji tego w Wytycznych.

Polecamy KSeF - podręcznik

KSeF – jak wdrożyć

Kalendarz 2026 [Kalendarz księgowego]

Nie otrzymacie świadczenia wspierającego (albo będzie zaniżona jego wartość) bo tak nakazują Wytyczne:

List od Czytelnika Infor.pl:

Osoby niepełnosprawne i ich rodziny bardzo negatywnie oceniają rząd i WZON - pytają o podstawę prawną dla Wytycznych i TK

Wiele listów zawiera radykalne i negatywne oceny działań strony rządowej. Co ciekawe - obrywa się także mojej osobie. Niektórzy czytelnicy mają mi za złe, że opublikowałem "tylko" analizy prawne Wytycznych, w których pojawiły się "tylko" tezy wskazujące, że:

1) nie ma podstawy prawnej do obniżania punktów na podstawie Wytycznych z uwagi na wiek (taka obniżka powinna być zapisana wraz z procedurą i kryteriami w ustawie) oraz

2) Istnieje ryzyko, że w przyszłości Trybunał Konstytucyjny zakwestionuje decyzje WZON wydane na podstawie Wytycznych (bo kwestie uregulowane w nich powinny być w ustawie).

Tu przykład listu żądającego ode mnie (jako prawnika i dziennikarza) publikacji radykalnych artykułów w sprawie Wytycznych oceniających negatywnie i atakujących stronę rządową oraz pracowników WZON:

List pokazuje skalę emocji jaka jest w osobach niepełnosprawnych i ich rodzinach w związku z opisaną sytuacją.

Interweniuje RPO w sprawie wytycznych - piszą do niego osoby niepełnosprawne i ich rodziny

Po publikacjach prasowych RPO (zajmowały się tym tematem prawo.pl i Infor.pl - prawo.pl omówiło problem, a nasz portal opublikował jako pierwszy dokumenty Wytycznych i tabele nakazujące stosowanie kwalifikatora WC-C dla niewidomych, niesłyszących, osób 75+ i na wózkach aktywnych) zdecydował się na interwencję wysyłając do Pełnomocnika Rządu pismo z prośbą o wyjaśnienia:

Link do źródła:

RPO wskazuje, że:

1) Niepełnosprawni informują RPO, że w grudniu 2024 r. pełnomocnik rządu Łukasz Krasoń skierował Wytyczne do przewodniczących WZON.

2) Pełnomocnik ma prawo (w postaci upoważnienia ustawowego w ustawie o rehabilitacji) do wydania Wytycznych. Nie ma prawa jednak (są co najmniej poważne wątpliwości) nakazywać obniżkę punktów w poziomie potrzeby wsparcia osobom niepełnosprawnym 75+(na podstawie kryterium wieku).

3) Wytyczne Pełnomocnika nie są źródłem powszechnie obowiązującego prawa. Pomimo to wprowadzają odmienne zasady ustalania poziomu potrzeby wsparcia dla grupy osób powyżej 75. roku życia.

4) Ustawa o rehabilitacji i rozporządzenie w sprawie ustalania poziomu potrzeby wsparcia nic nie mówią o restrykcjach punktowych dla osób niepełnosprawnych z uwagi na wiek.

5) Już na etapie składania wniosku o wydanie decyzji, przesądza się, że osoby powyżej 75 lat nie uzyskają maksymalnej liczby punktów, niezależnie od ich indywidualnej sytuacji.

Wytyczne od grudnia 2024 r. działają niekorzystnie dla niepełnosprawnych - zaniżają punkty poziomu potrzeby wsparcia i wysokość świadczenia wspierającego

Poniżej pełna treść Wytycznych (plik PDF do ściągnięcia):

Były wysyłane z takim pismem przewodnim:

Zaniżenie odbywa się poprzez zablokowanie możliwości dania więcej niż 2,7 pkt w poniższych 9 kategoriach testu samodzielności jakim jest "poziom potrzeby wsparcia".

WC-C to kategoria niesamodzielności, która zaniża maksymalny poziom punktu z 4 do 2,7. Jest potrzebnych 25 kategorii ocenionych na 4 punkty, aby osoba niepełnosprawna zebrała 100 punktów i otrzymał najwyższy poziom świadczenia wspierającego, czyli 4134 zł miesięcznie. WC-C jest zastosowane 9 razy - za każdym razem "zabiera" do 1,3 pkt, co "kradnie" niepełnosprawnemu 11,7 pkt (ze 100 potrzebnych do maksymalnej wysokości świadczenia wspierającego).

Kategoria 1) poruszanie się w nieznanym środowisku

Kategoria 2) przemieszczanie się środkami transportu

Kategoria 3) opanowanie nowej umiejętności praktycznej

Kategoria 4) korzystanie z urządzeń i technologii informacyjno-komunikacyjnych

Kategoria 5) realizowanie wyborów i decyzji

Kategoria 6 )tworzenie bliskich relacji z innymi osobami

Kategoria 7) kupowanie artykułów codziennej potrzeby

Kategoria 8) dbanie o dom, ubrania i obuwie

Kategoria 9) załatwianie spraw urzędowych

WNIOSKI: 9 Kategorii odgórnie obniżonych do poziomu WC-C oznacza utratę przez osobę niepełnosprawną w wieku 75 maksymalnie 11,7 pkt (9 x 1,3 pkt).

Obniżka w WZON i ZUS świadczeń także dla niewidomych, niesłyszących i na wózkach aktywnych?

W przestrzeni publicznej są nie tylko tabele dla osób niepełnosprawnych w wieku 75+. Tu przykład dla osób niewidomych:

Tu dla osób niesłyszących:

Tu dla osób na wózkach aktywnych:

Ważne

W tabeli zawarty jest nakaz stosowania przez orzeczników skrótu WC-C, pracownicy WZON nie powinni wpisywać wyższej wartości punktów niż 2,7 (zamiast 4,0).

Świadczenie wspierające w 2025 r. - od tych punktów odejmijmy np. 11,7 punktów w przypadku osoby niepełnosprawnej w wieku 75+. Zamiast np. 85 punktów i 2255 zł świadczenia otrzyma się 74 punkty i 752 zł. To szokująca obniżka

Świadczenie wspierające w 2025 r. - zabranie 11,7 pkt utrudnia spełnienie tych wymogów

Wytyczne dla WZON. Obniżają świadczenia. Nawet o 11,7 punktu. I zamiast wspierającego 1504 zł (82 punkty) wypłata 1128 zł (75 punkty)

Podsumujmy: W Wytycznych mamy:

1) przedstawienie argumentów za obniżką punktów przez WZON dla osób niepełnosprawnych w wieku 75+ (argument jest prosty - osoby niepełnosprawne w wieku 75+ mają obok niepełnosprawności ograniczenia w samodzielności wynikające z wieku) -

2) wywiedzeniu z nich kilkunastu nakazów adresowanych do specjalistów w WZON przyznających punkty, aby obniżać punkty dla niepełnosprawnych.

Jak oceniać Wytyczne:

1) Wytyczne nie mają podstawy prawnej do ingerencji w pracę specjalistów przyznających punkty co do niepełnosprawnych, niewidomych, niesłyszących i na wózkach aktywnych- żaden przepis ustawowy nie pozwala na to, aby Wytyczne wiązały pracowników WZON co do wysokości punktów przyznawanych osobom w wieku 75 lat do poziomu maksymalnie 2,7 zamiast 4.

2) Nieuchronne jest orzeczenie TK, które stwierdzi zgodność Wytycznych z Konstytucją RP, gdyż akt prawny rangi Wytycznych nie może modyfikować ustawy albo rozporządzenia.

Świadczenie wspierające - kompendium

link do źródła

Prawo do świadczenia wspierającego uzależnione jest od uzyskania przez osobę z niepełnosprawnością decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia, na poziomie od 70 do 100 punktów. Wniosek o wydanie takiej decyzji należy złożyć do WZON.

Kwota świadczenia wynosi od 40% renty socjalnej (w przypadku ustalenia poziomu potrzeby wsparcia między 70 a 74 punktów) aż do 220% renty socjalnej (ustalenie poziomu potrzeby wsparcia na poziomie od 95 do 100 punktów).

Jak uzyskać decyzję ustalającą poziom potrzeby wsparcia?

Wniosek o wydanie decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia należy złożyć do wojewódzkiego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności (WZON) właściwego ze względu na miejsce stałego pobytu

Do wniosku należy dołączyć:

• wypełniony kwestionariusz samooceny trudności w zakresie wykonywania czynności związanych z funkcjonowaniem;
• w sytuacji, gdy ktoś nie może sam wypełnić kwestionariusza, należy na samym początku wskazać, z jakiego powodu ktoś inny wypełnia dokument.
• To bardzo ważny dokument, mający kluczowe znaczenie przy wydaniu decyzji poziomie potrzeby wsparcia. To w nim właśnie wnioskujący wskazują na to, jak ich niepełnosprawność wpływa na ich codzienne funkcjonowanie.
• kopię orzeczenia o stopniu niepełnosprawności;
• wnioskujący decyduje, które orzeczenie dołączy, jeśli posiada dwa różne dokumenty;
• Klauzulę informacyjną dot. przetwarzania danych osobowych;
• upoważnienie, w przypadku wskazania osoby do reprezentowania osoby niepełnosprawnej;
• dokument potwierdzający ustanowienie opiekuna prawnego, w przypadku ustanowienia opiekuna prawnego.

Link do rozporządzenia

Fragment rozporządzenia - jeżeli w 9 czynnościach (pełna lista to 32 czynności) tego typu specjalista ma obowiązek obniżyć punkty (jako maksymalnie WC-C), to obniża to wysokość świadczenia wspierającego albo pozbawia tego świadczenia (jak się spadnie poniżej 70 punktów)

2. Potrzebę wsparcia ustala się przez ocenę w następujących czynnościach związanych z obszarami codziennego funkcjonowania:

1) zmiana pozycji ciała – polegająca na zdolności do dokonywania dowolnej zmiany pozycji swojego ciała w przestrzeni, w tym zdolności do przyjmowania i powrotu do pozycji stojącej, siedzącej lub leżącej oraz przyjmowania, i powrotu do spoczynkowej pozycji ciała;

2) poruszanie się w znanym środowisku – polegające na zdolności do chodzenia i poruszania się w obrębie mieszkania lub domu, z uwzględnieniem wchodzenia i schodzenia ze schodów, docierania do wszystkich pomieszczeń w zamieszkiwanym mieszkaniu lub domu oraz poruszania się w bezpośrednim otoczeniu mieszkania lub domu;

3) poruszanie się w nieznanym środowisku – polegające na zdolności do poruszania się w mieszkaniu lub domu innej osoby, budynkach użyteczności publicznej i na zewnątrz tych budynków oraz zdolności do pokonywania barier architektonicznych i omijania przeszkód zlokalizowanych w nieznanym jej środowisku;

4) sięganie, chwytanie i manipulowanie przedmiotami użytkowymi – polegające na zdolności do precyzyjnego używania ręki, w tym do chwytania, manipulowania, wypuszczania i odstawiania przedmiotów na miejsce w domu i poza nim, wykonywania precyzyjnych ruchów palcami rąk oraz zdolności do omijania przeszkód podczas wykonywania tych czynności;

5) przemieszczanie się środkami transportu – polegające na zdolności do przemieszczania się różnymi środkami transportu jako pasażer podczas przejazdu samochodem oraz korzystania ze środków transportu publicznego, w szczególności takich jak taksówka, autobus, pociąg, samolot, w tym również podczas dużego natężenia ruchu;

6) klasyfikacja docierających bodźców – polegająca na zdolności do rozumienia znaczenia bodźców, komunikatów oraz informacji docierających do osoby zainteresowanej różnymi kanałami komunikacji, na przykład przez przekaz mówiony, pisany lub gesty, zdolności do identyfikacji źródła docierającego bodźca oraz oceny bodźca pod względem jego bezpieczeństwa dla tej osoby.