REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Przepisy nie przewidują jednoznacznych zasad umożliwiających bliskim dostęp do dokumentacji osobistej zmarłych

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Kinga Piwowarska
Doktor nauk prawnych, adwokat, adiunkt na Wydziale Prawa Uniwersytetu Andrzeja Frycza Modrzewskiego w Krakowie w Katedrze Prawa Pracy i Zabezpieczenia Społecznego
dokumentacja, zmarły, dostęp, RPO
Przepisy nie przewidują jednoznacznych zasad umożliwiających bliskim dostęp do dokumentacji osobistej zmarłych
Shutterstock

REKLAMA

REKLAMA

Przepisy nie przewidują jasnych i jednoznacznych zasad dostępu do dokumentów osobistych zmarłych przez ich bliskich. Powoduje to problemy osób, które chcą poznać przeszłość swoich najbliższych. Rzecznik Praw Obywatelskich występuje do MSWiA o podjęcie prac legislacyjnych ws. jednoznacznych przesłanek takiego dostępu do historycznych dokumentów ewidencji ludności osób zmarłych - czytamy w komunikacie biura RPO.

W dobie cyfryzacji i coraz większego zainteresowania genealogią, wielu obywateli próbuje odtworzyć historię swoich rodzin. Chcą poznać losy przodków, zrozumieć ich wybory, a czasem odkryć dramatyczne epizody, które na zawsze odcisnęły piętno na ich życiu. Niestety, droga do tych informacji bywa długa i trudna — szczególnie gdy chodzi o dostęp do dokumentów osobistych osób zmarłych.

REKLAMA

REKLAMA

W poszukiwaniu śladów przeszłości: walka o dostęp do dokumentów zmarłych bliskich

W komunikacie biura RPO czytamy: "Przepisy nie przewidują jasnych i jednoznacznych zasad dostępu do dokumentów osobistych zmarłych przez ich bliskich. Powoduje to problemy osób, które chcą poznać przeszłość swoich najbliższych. Rzecznik Praw Obywatelskich występuje do MSWiA o podjęcie prac legislacyjnych ws. jednoznacznych przesłanek takiego dostępu do historycznych dokumentów ewidencji ludności osób zmarłych. Resort odpisał, że przygotował zmianę przepisów przewidującą, iż członkowie najbliższej rodziny, bez konieczności wykazywania interesu prawnego, będą mogli zapoznać się z dokumentami znajdującymi się w tzw. dokumentacji dowodowej, zgromadzonej w związku z postępowaniem o wydanie dowodu osobistego".

Brak jasnych przepisów — realny problem dla obywateli

Obowiązujące przepisy nie przewidują jednoznacznych zasad umożliwiających bliskim dostęp do dokumentacji osobistej zmarłych. Choć prawo dopuszcza możliwość wnioskowania o takie dokumenty, to w praktyce urzędy często wymagają wykazania tzw. interesu prawnego. A to, jak pokazuje rzeczywistość, bywa barierą nie do pokonania.

Przykład

Do Biura Rzecznika Praw Obywatelskich napływają liczne skargi. Jedna z nich dotyczyła kobiety, która chciała uzyskać dostęp do tzw. kopert dowodowych swoich rodziców — dokumentów mogących zawierać informacje o ich pobycie w obozie Auschwitz-Birkenau. Mimo że wskazała podstawę prawną i uzasadniła swój wniosek celami genealogicznymi, urząd miasta odmówił, powołując się na brak interesu prawnego. Dopiero Archiwa Państwowe udostępniły jej te materiały.

Interes prawny — pojęcie niejednoznaczne i trudne do udowodnienia

Zgodnie z ustawą o dowodach osobistych, dokumentacja związana z dowodami może być udostępniona na uzasadniony wniosek. Jednak bliscy zmarłych muszą wykazać interes prawny — czyli powiązanie z konkretną normą prawa materialnego.

REKLAMA

Ważne

Problem polega na tym, że prawo do kultu pamięci po zmarłych, choć uznawane za dobro osobiste, nie zawsze wystarcza jako podstawa prawna.

W praktyce oznacza to, że osoby chcące poznać historię swoich rodzin — nie z powodów majątkowych czy prawnych, lecz emocjonalnych i tożsamościowych — są traktowane jako wnioskodawcy bez wystarczającego uzasadnienia. Ich potrzeba odtworzenia rodzinnych dziejów jest uznawana za interes faktyczny, a nie prawny. To rozróżnienie ma ogromne konsekwencje.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

RPO apeluje o zmiany, MSWiA odpowiada

Rzecznik Praw Obywatelskich, Marcin Wiącek, zwrócił się do Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji z apelem o podjęcie prac legislacyjnych, które uregulują dostęp do dokumentów osobistych zmarłych. W odpowiedzi Tomasz Szymański, sekretarz stanu w MSWiA, poinformował, że resort przygotował projekt nowelizacji ustawy o dowodach osobistych. Zgodnie z proponowanymi zmianami, członkowie najbliższej rodziny — małżonkowie, dzieci, rodzice, rodzeństwo — będą mogli zapoznać się z dokumentacją dowodową bez konieczności wykazywania interesu prawnego. To krok w stronę większej dostępności i poszanowania prawa do kultu pamięci. Projekt ustawy, który obejmuje także kwestie rejestracji stanu cywilnego i dokumentów paszportowych, znajduje się obecnie na końcowym etapie uzgodnień wewnątrzresortowych. Jeśli zostanie przyjęty, może znacząco ułatwić życie tysiącom obywateli.

Ochrona danych osobowych — konieczność wyważenia interesów

Nie można jednak zapominać o drugiej stronie medalu. W dokumentach osobistych zmarłych mogą znajdować się dane innych osób — świadków, urzędników, członków dalszej rodziny. Dlatego dostęp do takich materiałów musi być regulowany w sposób, który nie naruszy ich prawa do prywatności. RPO podkreśla, że konieczne jest stworzenie procedur, które uwzględnią ryzyko konfliktu interesów między różnymi grupami uprawnionych. Tylko wtedy możliwe będzie wyważenie prawa do informacji z ochroną dóbr osobistych.

Obywatele, którzy próbują odnaleźć swoje korzenie, nie powinni być zmuszeni do prowadzenia batalii sądowych z organami administracji. Niestety, obecna sytuacja prawna często prowadzi do niejednolitych decyzji i rozbieżności w orzecznictwie sądów administracyjnych. To z kolei podważa zaufanie do państwa i jego instytucji. Dlatego tak ważne jest, by ustawodawca jasno określił, kto i na jakich zasadach może uzyskać dostęp do dokumentów zmarłych bliskich. Historia rodzinna to nie tylko zbiór faktów — to fundament tożsamości, który zasługuje na szacunek i ochronę.

Zapisz się na newsletter
Najlepsze artykuły, najpoczytniejsze tematy, zmiany w prawie i porady. Skoncentrowana dawka wiadomości z różnych kategorii: prawo, księgowość, kadry, biznes, nieruchomości, pieniądze, edukacja. Zapisz się na nasz newsletter i bądź zawsze na czasie.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
W 2026 roku pracownik z najniższym wynagrodzeniem dostanie ponad 14 tys. zł za rozwiązanie umowy. Skąd ta kwota?

Na co mogą liczyć najniżej wynagradzani pracownicy w przypadku niespodziewanej utraty pracy? Obowiązujące przepisy jasno regulują ich prawa i obowiązki pracodawców. Jednym z nich jest wypłata odprawy pieniężnej. Ale czy będzie należała się każdemu?

Umiarkowany stopień niepełnosprawności. Co przysługuje [LISTA 2026]

Osoby z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności nierzadko zastanawiają się nad tym, na jakiego rodzaju wsparcie mogą liczyć. Co daje orzeczenie? Jakie są przywileje w pracy? Czy w 2026 r. wzrosną kwoty dostępnych świadczeń i zasiłków? Co z kryteriami dochodowymi? Kto może dostać świadczenie wspierające z ZUS? Prezentujemy najważniejsze zasady w MOPS, PFRON i nie tylko.

Sąd unieważnił kredyt hipoteczny z WIBOR-em. W umowie zabrakło tych ważnych informacji. Co to oznacza dla innych kredytobiorców?

W dniu 23 października 2025 r. Sąd Okręgowy w Suwałkach, I Wydział Cywilny sygn. akt I C 600/23 unieważnił umowę kredytu hipotecznego opartego na stawce referencyjnej WIBOR, zawartą w 2021 r. z BNP Paribas Bank Polski S.A. To ważny sygnał dla rynku - sądy coraz uważniej przyglądają się przejrzystości umów kredytowych i temu, czy konsument ma realną szansę zrozumieć mechanizm oprocentowania.

Urlop regeneracyjny dla wszystkich. Aż 3 miesiące płatnego wolnego po spełnieniu prostych warunków. Od kiedy będzie można korzystać?

Czy już niedługo każdy pracownik będzie mógł skorzystać aż z 3 miesięcy płatnego wolnego co 7 lat? Jedynym warunkiem, który trzeba by spełnić, byłoby odpowiednio długie świadczenie pracy na rzecz jednego pracodawcy. Problemy zdrowotne nie byłyby warunkiem udzielenia wolnego.

REKLAMA

Choroba się przedłuża i kończy się zasiłek chorobowy? ZUS: bez obaw – jest jeszcze świadczenie rehabilitacyjne. Jak je uzyskać?

Świadczenie rehabilitacyjne może dostać osoba, która po wyczerpaniu zasiłku chorobowego nadal jest chora, a dalsze leczenie lub rehabilitacja dają jej szanse na odzyskanie zdolności do pracy. Świadczenie nie jest przyznawane z urzędu, tylko trzeba złożyć wniosek. O stanie zdrowia i konieczności przyznania świadczenia rehabilitacyjnego orzeka lekarz orzecznik ZUS - wyjaśnia Beata Kopczyńska, regionalny rzecznik prasowy ZUS województwa śląskiego.

Zasiłek z MOPS na pogrzeb. Od 1 stycznia 2026 r. nowe zasady

Zasiłki celowe na pogrzeb gminy będą wypłacały bez limitu kwotowego i dochodowego. Nie każdy jednak będzie mógł takie świadczenie uzyskać. Nowe przepisy są w tym zakresie restrykcyjne i w zasadzie dają prawo do wsparcia w sytuacjach wyjątkowych. Jakie są nowe zasady na 2026 rok?

Ile weźmiesz trzynastki w 2026 - nowa wysokość świadczenia

Nie czekaj na oficjalne informacje! Już teraz możemy z dużą dokładnością przewidzieć, ile wyniesie trzynastka w 2026 roku. Nasze wyliczenia oparte są na danych z GUS i aktualnych przepisach. Sprawdź w naszym artykule szczegółowe kalkulacje i dowiedz się, ile możesz otrzymać.

Rozliczasz się ze znajomymi blikiem? Uważaj na skarbówkę. Urzędy śledzą operacje, których dokonujemy, a relacje towarzyskie ich nie obchodzą

Rozliczenia między rodziną i znajomymi nigdy wcześniej nie były tak nieskomplikowane od strony technicznej, jak obecnie. Wystarczy kilka sekund by oddać dług, pokryć część rachunku za kolację, czy zrobić zrzutkę na prezent. Warto jednak pamiętać o tym, że z perspektywy urzędu skarbowego dokonywane przelewy mogą wyglądać inaczej, niż z naszej.

REKLAMA

Czy NBP oprócz rezerw złota utworzy rezerwę bitcoina?

Narodowy Bank Polski zgromadził już blisko 520 ton złota, co plasuje nasz kraj w czołówce największych posiadaczy kruszcu na świecie. W obliczu globalnych zmian pojawia się jednak pytanie: czy złoto wystarczy, by zapewnić bezpieczeństwo finansowe kraju i kiedy Polska zdecyduje się sięgnąć także po bitcoina? Eksperci podpowiadają kiedy i jak tego dokonać!

Nowe uprawnienia PIP od 1 stycznia 2026 r. - decyzje zamiast sądu, wyższe kary i kontrole zdalne. Co jeszcze się zmieni?

Od początku 2026 roku najprawdopodobniej wejdą w życie przepisy znacząco rozszerzające kompetencje Państwowej Inspekcji Pracy (PIP). Zmiany te w istotny sposób wpłyną na relacje między pracodawcami, zleceniobiorcami i osobami współpracującymi w modelu B2B. Nowe regulacje mają zwiększyć skuteczność kontroli i ograniczyć nadużycia w zatrudnieniu, ale mogą też oznaczać poważne wyzwania dla firm. W artykule omawiamy najważniejsze założenia projektu nowelizacji ustawy o PIP oraz jej praktyczne konsekwencje dla przedsiębiorców. Warto zaznaczyć na wstępie, że projekt ten na dzień 30 października 2025 r. nie został jeszcze przyjęty przez Radę Ministrów i skierowany do Sejmu.

REKLAMA