REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Apelują: dziadkowie i babcie nie róbcie tego swoim wnukom. Jak uchronić przed niechcianym spadkiem?

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Kinga Piwowarska
Doktor nauk prawnych, adwokat, adiunkt na Wydziale Prawa Uniwersytetu Andrzeja Frycza Modrzewskiego w Krakowie w Katedrze Prawa Pracy i Zabezpieczenia Społecznego
spadek, długi
Apelują: dziadkowie i babcie nie róbcie tego swoim wnukom. Jak uchronić przed niechcianym spadkiem?
shutterstock

REKLAMA

REKLAMA

Wydawało się, że dziedziczenie przynosi przede wszystkim zysk - no nie zawsze. Dla pewnego młodego mężczyzny okazało się jednak, że spuścizna może mieć zupełnie inny wymiar. Gdy jego dziadek zmarł, nastoletni wówczas wnuk zdawał się jedynym spadkobiercą – i jednocześnie dłużnikiem. Taka właśnie sprawa (zresztą już nie pierwsza tego typu) rozegrała się w polskim sądzie i de facto zmusiła Rzecznika Praw Obywatelskich do interwencji. W komunikacie RPO czytamy: "Jako dziecko odziedziczył dług dziadka - po latach sąd nakazał mu spłatę. Zasadna skarga nadzwyczajna RPO". Poniżej szczegóły tego interesującego przypadku.

rozwiń >

Gorzki spadek: jak wnuk odziedziczył dług dziadka i dlaczego interweniuje Rzecznik Praw Obywatelskich

Wydawało się, że dziedziczenie przynosi przede wszystkim zysk - no nie zawsze. Dla pewnego młodego mężczyzny okazało się jednak, że spuścizna może mieć zupełnie inny wymiar. Gdy jego dziadek zmarł, nastoletni wówczas wnuk zdawał się jedynym spadkobiercą – i jednocześnie dłużnikiem. Taka właśnie sprawa (zresztą już nie pierwsza tego typu) rozegrała się w polskim sądzie i de facto zmusiła Rzecznika Praw Obywatelskich do interwencji. W komunikacie RPO czytamy: "Jako dziecko odziedziczył dług dziadka - po latach sąd nakazał mu spłatę. Zasadna skarga nadzwyczajna RPO". Poniżej szczegóły tego interesującego przypadku.

REKLAMA

REKLAMA

Ważne

W 2004 roku dziadek zawarł z firmą pożyczkową umowę na 1 500 zł. Choć oprocentowanie ustalone zostało na blisko 44% w skali roku, senior uznał, że taka kwota pomoże mu domknąć miesięczny budżet. Gdy po kilku latach oddawanie rat stało się niemożliwe, wierzytelność przejął komercyjny podmiot windykacyjny.

W momencie śmierci dziadka jego właścicielem jego majątku stał się małoletni wnuk. Nie miał on początkowo świadomości, że jednym z elementów spadku będzie długa lista zobowiązań (kar finansowych i odsetek). W 2011 roku spadkobierca otrzymał wezwanie do zapłaty, ale z powodu młodego wieku, braku informacji i braku wsparcia prawnego pozostało ono bez odzewu.

Wyrok zaoczny i lawina odsetek

Kiedy wnuk nie odpowiedział na pozew, sąd rejonowy w czerwcu 2012 roku wydał wyrok zaoczny (bez udziału wnuka) – orzekł, że dług wynosi 4 856,24 zł, doliczając do tego umowne odsetki w wysokości aż 40% w skali roku. Mały kapitał urósł do sumy, której nastolatek nie miał szans pokryć. Biegła egzekucja – komornik zajął prawa do części zarobków, a zadłużenie na marzec 2024 r. sięgnęło 12 520,84 zł (w tym 6 920,74 zł odsetek i koszty postępowań). Pozwany nie stawił się na rozprawie, nie wiedząc, że toczy się przeciwko niemu proces.

Niewielka szansa obrony – formalne bariery

Po latach, już jako dorosły mężczyzna, wnuk dowiedział się o całej sprawie dopiero podczas egzekucji komorniczej. Jesienią 2018 roku złożył wniosek o przywrócenie terminu do wniesienia sprzeciwu od wyroku oraz o wstrzymanie jego wykonania. Wyjaśnił, że podczas procesu przebywał w więzieniu, co uniemożliwiło mu obronę. Sąd nie przychylił się jednak do wniosku – formalne braki, których wnuk nie uzupełnił, przesądziły o odrzuceniu sprzeciwu. Droga sądowa zamknęła się przed nim na kolejne etapy, a dług nadal rósł.

REKLAMA

Rzecznik Praw Obywatelskich w obronie praw spadkobiercy

Widząc rażące naruszenie praw, zastępca RPO Stanisław Trociuk wniósł skargę nadzwyczajną do Sądu Najwyższego. Wskazał, że wyrok zaoczny:

Dalszy ciąg materiału pod wideo
  • Złamał konstytucyjne prawo do sądu (art. 45 Konstytucji RP), bo pozwany nie miał realnej możliwości obrony.
  • Naruszył zasadę ochrony praw dziecka (art. 72 Konstytucji RP), ponieważ małoletni wnuk w momencie nabycia spadku nie mógł świadomie dochodzić swoich praw.
  • Zlekceważył instytucję spadku z dobrodziejstwem inwentarza, która ogranicza odpowiedzialność spadkobiercy tylko do wartości odziedziczonego majątku.
  • Umożliwił wierzycielowi windykację zobowiązania ponad realną wartość spadku, co prowadzi do rażąco niesprawiedliwych korzyści finansowych.
  • Pogłębił nierówność stron, zatwierdzając nieograniczone odsetki przez siedem lat zwłoki, pomimo przepisów chroniących dłużnika przed nadmierną egzekucją.

Przełom przed Sądem Najwyższym

W dniu 29 kwietnia 2025 roku Sąd Najwyższy (sygn. akt II NSNc 81/24) uznał skargę za zasadną. Stwierdzono, że zabrakło rzetelnej oceny żądań powoda, a sąd niższej instancji przekroczył granice dopuszczalności postępowania zaocznego. Wyrok zaoczny został uchylony, a sprawa odesłana do ponownego rozpoznania. To ważny precedens, który może uchronić dziesiątki podobnych historii. Daje to poczucie, że spadkobiercy znajdujący się w podobniej sytuacji mają szansę na obronę swoich praw.

Najważniejsze fragmenty wyroku SN

W dniu 29 kwietnia 2025 r. Sąd Najwyższy (II NSNc 81/24) uchylił zaskarżony wyrok zaoczny i przekazał sprawę Sądowi Rejonowemu.

(...) W ocenie Sądu Najwyższego zasadny jest zarzut naruszenia konstytucyjnego prawa do sądu z art. 45 Konstytucji RP. (...) W sprawie, która podlega rozpoznaniu przez SN, pozwany nie miał świadomości o toczącym się przeciwko niemu postępowaniu. (...) Pozwany w okresie trwania postępowania - od dnia wniesienia pozwu do dnia uprawomocnienia się wyroku, a nawet w dacie nadania wyrokowi klauzuli wykonalności - nie miał w ogóle świadomości i wiedzy o toczącym się przeciwko niemu postępowaniu sądowym, tym samym nie mógł podjąć w tej sprawie w czasie właściwym odpowiednich czynności.

(...) Sądowi Najwyższemu nie uszedł z pola widzenia fakt, że powódka nabyła wierzytelność od wierzyciela pierwotnego 10 listopada 2005 r., czyli w czasie, gdy pożyczkobiorca już nie żył. Faktem jest, że powódka wezwała pozwanego do zapłaty dopiero w listopadzie 2009 r. a na drogę sądową wystąpiła po kolejnych 28 miesiącach (20 marca 2012 r.). Natomiast przebywanie pozwanego w czasie trwania postępowania sądowego w zakładzie karnym i brak jakiegokolwiek dowodu doręczenia przez Sąd pozwanemu dokumentów sprawy do jednostki penitencjarnej stanowi o braku wiedzy pozwanego o toczącym się postępowaniu i tym samym o pozbawieniu go prawa do sądu.

(...) Odnosząc się do pozostałych zarzutów skarżącego wskazanych w pierwszej przesłance szczegółowej, tj.: naruszenia zasady dobra dziecka chronionego w art. 72 ust. 1 Konstytucji RP i konstytucyjnego prawa do sądowej ochrony praw majątkowych, gwarantowanego przez art. 64 ust. 1 i 2 Konstytucji RP oraz w drugiej przesłance szczegółowej - rażącego naruszenia prawa procesowego poprzez jego niewłaściwe zastosowanie, tj. art. 339 § 2 k.p.c. i wydanie wyroku zaocznego uwzględniającego roszczenie pozwu w całości, przy przyjęciu domniemania prawdziwości twierdzeń powódki, bez dokonania prawidłowej oceny materialnoprawnej jego zasadności oraz art. 319 k.p.c. i pominięcie w wyroku zaocznym nakazującym pozwanemu zapłacenie na rzecz powódki wymienionych w nim kwot pieniężnych i odsetek umownych lub wniesienie sprzeciwu, zastrzeżenia o możliwości powołania się przez pozwanego w toku postępowania egzekucyjnego na ograniczenie odpowiedzialności w postaci nabycia spadku z dobrodziejstwem inwentarza - Sąd Najwyższy uznaje je za bezprzedmiotowe. Wobec uznania zarzutu pozbawienia pozwanego prawa do sądu, który wywołuje najdalej idące skutki, traci rację bytu analiza pozostałych aspektów jego sytuacji.

(....) Przy ponownym rozpoznawaniu sprawy Sąd, uznając, że pozwany został pozbawiony prawa do sądu, ustali aktualny adres miejsca zamieszkania względnie pobytu pozwanego, doręczy pozwanemu odpis pozwu i rozpozna sprawę posiłkując się relewantnymi przepisami prawa materialnego i procesowego oraz zaleceniami Sądu Najwyższego.

Apelują: dziadkowie i babcie nie róbcie tego swoim wnukom. Jak uchronić przed niechcianym spadkiem? Dlaczego to ma znaczenie?

Historia wnuka pokazuje, że polski system cywilny wciąż dopuszcza sytuacje, w których najsłabszy uczestnik postępowania – małoletni czy nieobeznany z prawem – zostaje bezbronny wobec potęgi komercyjnego wierzyciela. Skarga nadzwyczajna RPO to narzędzie, które powinno usunąć wyroki zaoczne tego typu i przypomnieć sądom o obowiązku ochrony słabszej strony. Sprawa trafi teraz ponownie do sądu rejonowego. Wnuk po raz pierwszy będzie miał szansę realnie przedstawić swoją obronę, przedstawić dowody i skorzystać z instytucji spadku z dobrodziejstwem inwentarza.

Warto zadać sobie pytanie: czy naprawdę chcemy, by dzieci przejmowały długi dziadków, nie mając szans obrony? Czy prawo nie powinno wyraźniej chronić tych, którzy nie wiedzą, że zostali pozwani? Dzięki interwencji RPO i wyrokowi SN Polacy mogą odzyskać wiarę, że państwo stoi po ich stronie, a zasada sprawiedliwości społecznej to coś więcej niż suchy przepis.

Zapisz się na newsletter
Najlepsze artykuły, najpoczytniejsze tematy, zmiany w prawie i porady. Skoncentrowana dawka wiadomości z różnych kategorii: prawo, księgowość, kadry, biznes, nieruchomości, pieniądze, edukacja. Zapisz się na nasz newsletter i bądź zawsze na czasie.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Luka w przepisach. Opiekun niepełnosprawnych traci 847 zł miesięcznie (4134 zł - 3287 zł). Zyskuje święty spokój

W okresie przyznawania świadczenia wspierającego (kiedy nie wiadomo, czy osoba niepełnosprawna otrzyma odpowiednio dużo punktów poziomu potrzeby wsparcia), opiekun otrzymuje świadczenie pielęgnacyjne. Potem musi je oddać wstecznie, a za ten sam okres osoba niepełnosprawna ma świadczenie wspierające. Rząd podpowiada (za przepisami), że rodzina osoby niepełnosprawnej może wybrać świadczenie pielęgnacyjne rezygnując ze wspierającego. Tyle, że to się nie opłaca bo świadczenie pielęgnacyjne jest niższe od wspierającego (w jego maksymalnej wysokości).

Nie jest źle. Świadczenie pielęgnacyjne z podwyżką o 99 zł. Tragedia w zasiłku pielęgnacyjnym 215,84 zł

Jak wygląda ranking świadczeń w 2026 r.? Zasiłek pielęgnacyjny nie będzie miał podwyżki (aż do początku 2028 r.). Jak rząd tłumaczy, dlatego, że 1 mln osób z zasiłkiem pielęgnacyjnym (większa część ze stopniem umiarkowanym niepełnosprawności) może się starać o świadczenie wspierające, które otrzymywało na koniec marca 2025 r. około 120 000 osób niepełnosprawnych (większa część beneficjentów ma stopień znaczny niepełnosprawności). Zupełnie inna sytuacja w 2026 r. (i kolejnych latach jest w świadczeniu pielęgnacyjnym (zarówno "starym" jak i "nowym"). W 2026 r. świadczenie to będzie podwyższone o 99 zł. To 3% podwyżka na 2026 r. Nie tak duża jak w latach minionych, kiedy mieliśmy galopująca inflację. Ale porównując z 0% podwyżki dla zasiłku pielęgnacyjnego, nie wygląda to źle. Opiekunowie osób niepełnosprawnych otrzymają w 2026 r. 3386 zł.

Wytyczne w MOPS, żeby dawać jak najmniej zasiłków. Fałsz czy prawda? Na przykładzie zasiłku celowego 200 zł i zasiłku stałego dla stopnia umiarkowanego [List]

Wiele osób piszących do Infor.pl opisuje swoje doświadczenia co do teorii, że zostało wydane odgórne polecenie ograniczania świadczeń wypłacanych przez MOPS. Przykładowo w artykule publikujemy list czytelnika, który twierdzi, że ma informację o poleceniach wydawanych dla pracowników socjalnych w MOPS, aby starali się ograniczyć kwoty przeznaczane na świadczenia dla potrzebujących. Od czasu zaniżania punktacji w WZON co do świadczenia wspierającego (poziom potrzeby wsparcia) stale widzę na forach internetowych tego typu opinie. Jak w każdej teorii spiskowej nie wiadomo, kto miałby wydawać takie zalecenia oraz jak możliwe jest ich wdrożenie i kontrolowanie. Niemniej zjawisko takiego postrzegania MOPS, PZON. WZON, PFRON istnieje od lat i chyba się nasila od 2024 r. (prawdopodobnie z uwagi na powszechnie krytykowaną praktykę przyznawania punktów do świadczenia wspierającego).

Spadek i zachowek a obowiązki rodzinne. Przepisy po zmianach

Niedopełnianie obowiązków rodzinnych może wpływać na późniejsze kwestie dotyczące dziedziczenia. Niekiedy jednak odsunięcie krewnych od spadku nie należy do najłatwiejszych. Trzeba pamiętać o szeregu wymogów. Jakich?

REKLAMA

Znalazłeś pracę, ale ją straciłeś? Nowe przepisy pozwalają bezrobotnym wrócić do zasiłku

1 czerwca 2025 roku weszła w życie nowa ustawa o rynku pracy, która wprowadza zmiany dotyczące powrotu do zasiłku dla bezrobotnych. Zgodnie z nowymi przepisami, osoba bezrobotna, która podjęła pracę lub rozpoczęła działalność gospodarczą, będzie mogła ponownie ubiegać się o zasiłek, jeśli spełni ustalone kryteria. Jakie? Oto szczegóły.

W 2026 roku pracownik z najniższym wynagrodzeniem dostanie ponad 14 tys. zł za rozwiązanie umowy. Skąd ta kwota?

Na co mogą liczyć najniżej wynagradzani pracownicy w przypadku niespodziewanej utraty pracy? Obowiązujące przepisy jasno regulują ich prawa i obowiązki pracodawców. Jednym z nich jest wypłata odprawy pieniężnej. Ale czy będzie należała się każdemu?

Umiarkowany stopień niepełnosprawności. Co przysługuje [LISTA 2026]

Osoby z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności nierzadko zastanawiają się nad tym, na jakiego rodzaju wsparcie mogą liczyć. Co daje orzeczenie? Jakie są przywileje w pracy? Czy w 2026 r. wzrosną kwoty dostępnych świadczeń i zasiłków? Co z kryteriami dochodowymi? Kto może dostać świadczenie wspierające z ZUS? Prezentujemy najważniejsze zasady w MOPS, PFRON i nie tylko.

Sąd unieważnił kredyt hipoteczny z WIBOR-em. W umowie zabrakło tych ważnych informacji. Co to oznacza dla innych kredytobiorców?

W dniu 23 października 2025 r. Sąd Okręgowy w Suwałkach, I Wydział Cywilny sygn. akt I C 600/23 unieważnił umowę kredytu hipotecznego opartego na stawce referencyjnej WIBOR, zawartą w 2021 r. z BNP Paribas Bank Polski S.A. To ważny sygnał dla rynku - sądy coraz uważniej przyglądają się przejrzystości umów kredytowych i temu, czy konsument ma realną szansę zrozumieć mechanizm oprocentowania.

REKLAMA

Urlop regeneracyjny dla wszystkich. Aż 3 miesiące płatnego wolnego po spełnieniu prostych warunków. Od kiedy będzie można korzystać?

Czy już niedługo każdy pracownik będzie mógł skorzystać aż z 3 miesięcy płatnego wolnego co 7 lat? Jedynym warunkiem, który trzeba by spełnić, byłoby odpowiednio długie świadczenie pracy na rzecz jednego pracodawcy. Problemy zdrowotne nie byłyby warunkiem udzielenia wolnego.

Choroba się przedłuża i kończy się zasiłek chorobowy? ZUS: bez obaw – jest jeszcze świadczenie rehabilitacyjne. Jak je uzyskać?

Świadczenie rehabilitacyjne może dostać osoba, która po wyczerpaniu zasiłku chorobowego nadal jest chora, a dalsze leczenie lub rehabilitacja dają jej szanse na odzyskanie zdolności do pracy. Świadczenie nie jest przyznawane z urzędu, tylko trzeba złożyć wniosek. O stanie zdrowia i konieczności przyznania świadczenia rehabilitacyjnego orzeka lekarz orzecznik ZUS - wyjaśnia Beata Kopczyńska, regionalny rzecznik prasowy ZUS województwa śląskiego.

REKLAMA